Maatschappijleer samenvatting hoofdstuk 2 rechtsstaat
paragraaf 1: vrijheid of veiligheid
Als de overheid in staat is om de veiligheid van burgers te garanderen voert de overheid
geweldsmonopolie uit. Dit betekent dat de overheid alleen geweld tegen burgers mag gebruiken om
de orde te handhaven.
De politie heeft 3 bevoegdheden:
• Handhavingstaken, om de orde te handhaven.
• Opsporingstaak, om criminele activiteiten op te sporen.
• Aanhouden/arresteren van een verdachte
Het geweldsmonopolie van de overheid is aan regels gebonden. Nederland is namelijk
een rechtsstaat: We spreken van een staat als een overheid macht en gezag uitoefent op een
bepaald grondgebied. In een rechtsstaat is deze staat gebonden aan het recht: geldende regels.
De officier van justitie geeft bij de opsporingstaak leiding aan de politie. De officier van justitie moet
hier zelf ook nog toestemming voor vragen aan een bijzondere rechter: een rechter-commissaris.
Alle officieren van justitie bij elkaar worden ook wel Openbaar Ministerie (OM) genoemd.
Vier kenmerken van een rechtsstaat:
1. Grondrechten: deze beschermen burgers tegen machtsmisbruik van de overheid.
2. Het legaliteitsbeginsel: -alles wat de overheid doet moet gebaseerd zijn op de wet
-iets is legaal als niet in de wet staat dat het strafbaar is
3. Een machtenscheiding (trias politica): wetgevende, uitvoerende en controlerende macht
moeten elkaar controleren
4. Een onafhankelijke rechtspraak: Rechters moeten volgens het recht handelen en mogen zich
niet laten beïnvloeden door bijvoorbeeld de politiek.
In een rechtsstaat beschermt de overheid burgers tegen willekeur en machtsmisbruik door de
overheid. Dit noemen we rechtsbescherming.
paragraaf 2: Grondrechten beperken of niet?
De klassieke grondrechten zijn te verdelen in:
1. Gelijkheidsrechten, verbied overheid mensen anders te behandelen
2. Politieke rechten, burgers mogen meedoen aan de democratie
3. Vrijheidsrechten, bieden burgers bepaalde vrijheden aan
Naast de klassieke grondrechten zijn er ook sociale grondrechten: de overheid moet zich inspannen
om zorg te besteden aan onderwijs, huisvesting, volksgezondheid en bestaanszekerheid.
Als er discussie is over de interpretatie van grondrechten, kan een rechter zich hierover uitspreken.
De rechter bepaalt dan welk grondrecht in jouw situatie zwaarder weegt.
Grondrechten kunnen veranderen, maar het is ingewikkeld om ze te wijzigen. De procedure moet
voorkomen dat politieke partijen zomaar de Grondwet aanpassen. De Grondwet wordt
beschouwd als het belangrijkste staatsdocument en de hoogste nationale wetgeving. Hier staan de
grondrechten in die voor iedereen gelden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sennadeblok. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.91. You're not tied to anything after your purchase.