Summary
Samenvatting Inleiding Staatsrecht
- Course
- Institution
- Book
Dit is een krachtige samenvatting van de onderwerpen die behandeld werden in de lessen van ISTA.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
ingewitziers
Content preview
ISTA – samenvattingDe inrichting van de Nederlandse staat/beginselen van de democratische rechtsstaat
Kenmerken van een staat
• een gemeenschap van mensen
• grondgebied/territorium
• een organisatie oefent het hoogste gezag uit
• (erkenning door andere staten)
Het grondgebied ofwel territorium van een staat kent grenzen, deze zijn in verdragen met de
buurlanden vastgelegd. Grenzen aan de kust zijn in internationale verdragen vastgelegd waarvan
er vaak nog een grote strook zee bij het grondgebied hoort.
Tot de gemeenschap behoren die die vanwege afstamming of eigen wil de nationaliteit van een
staat bezitten. Verbondenheid staat centraal, ook al worden er verschillende talen gesproken,
heersen er andere culturen en godsdiensten.
Het hoogste gezag van een staat is gericht op het scheppen van orde en recht. Er heerst een
geweldsmonopolie.
Staat kan als aanduiding hebben het land (grondgebied) maar ook de overheid, het gezag in de
staat.
De staat is soeverein, zelfstandig en ondeelbare eenheid. De staat is een rechtspersoon: art 2:1
BW. Nederland kan als staatsmacht optreden in het verkeer met andere staten en wordt
hierdoor erkend. Het zelfbeschikkingsrecht binnen NL en over eigen staatsaangelegenheden
moeten gerespecteerd worden door deze andere staten.
Erkenning door andere staten is in feitelijkheid wel een kenmerk van een staat maar dit is in de
praktijk vaak een lastig punt. Zo erkent Nederland de Palestijnse staat, maar Israël doet dit niet.
Toch gaan we er in Nederland vanuit dat de Palestijnse staat een staat is.
De term staat komt uit de renaissance, 16e eeuw. Voor die tijd waren staatsaangelegenheden
publieke zaak of res publica genoemd. Van oudsher heet het recht wat hier betrekking op heeft
het publiekrecht.
Staatsrecht – hoofdlijden
• Inrichting van de staat en verdeling van bevoegdheden
• Handhaving individuele vrijheden van de burger
• Rechtspraak en rechtsbescherming tegen de overheid
• Totstandkoming, gelding en handhaving van het recht
,Koninkrijk der Nederlanden
Nederland maakt hier deel van uit. In de 17 e eeuw, gouden eeuw, ging Nederland net als
andere landen, gebieden elders in de wereld veroveren voor grondstoffen. De koloniën in
deze tijd;
• Nederlands-Indië/Indonesië – tot 1945
• Suriname – tot 1975
• Nederlandse Antillen
- Aruba – tot 1986, hierna zelfstandige staat geworden maar nog wel deel van het
Koninkrijk der Nederlanden
- Bonaire
- Curaçao
- Saba
- Sint Eustatius
- Sint maarten
Er was een staatsrechtelijk samenwerkingsverband ontstaan tussen Nederland, de
Nederlandse Antillen en Aruba.
Vanaf 2010
• Nederlandse Antillen opgeheven
• Curaçao en Sint Maarten zelfstandige staten binnen Koninkrijk
• BES-eilanden hebben de status openbaar lichaam in de zin van art. 134 GW
Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden: in dit statuut staat het samenwerkingsverband
tussen het Koninkrijk vastgelegd. In de preambule staat dat de landen allemaal vrijwillig een
nieuwe rechtsorde aan zijn gegaan. In art 3 lid 1 Statuur staan een aantal belangrijke
aangelegenheden die het Koninkrijk betreffen vastgelegd.
Wetten die gelden voor het gehele Koninkrijk heten Rijkswetten.
De afzonderlijke staten binnen het Koninkrijk kunnen hun eigen aangelegenheden behartigen
aldus art 41 lid 1 Statuut. Hierom hebben de ABC-eilanden een eigen wetgever, bestuur en
rechterlijke macht.
Bronnen van het staatsrecht
De Nederlandse constitutie/staatsregeling is te vinden in de Grondwet, het Statuut, in
verdragen en gewoonterecht.
Het Statuut regelt al sinds 1954 de organisatie van het Koninkrijk der Nederlanden, de
onderlinge verhoudingen en de samenwerking tussen Nederland en het overzeese deel van
het Koninkrijk. Zo regelt art 23 Statuut dat de macht van de Hoge Raad t.a.v. overzeese
rechtszaken wordt geregeld bij Rijkswet. Deze zorgt ervoor dat wetten in het Koninkrijk
overal hetzelfde worden geïnterpreteerd.
De GW regelt de inrichting en functioneren van de Nederlandse staat en de staatsorganen.
Ook regelt deze de verdeling van de staatsmacht. Art 42 lid 1 GW bepaalt bijvoorbeeld dat de
regering wordt gevormd door de koning en ministers. Art 81 GW bepaalt dat de regering en
, Staten-Generaal gezamenlijk wetten vaststellen, ofwel deze vormen samen de formele
wetgever. De GW vult het Statuut aan, art 5 Statuut. De Grondwet is de hoogste wet in NL en
kan niet zomaar gewijzigd worden. Tot stand gekomen in 1815.
Toch bestaat er nog aardig wat kritiek op onze Grondwet. Internationaal vastgestelde
mensenrechten en volkerenrecht lijken niet goed genoeg verankerd te zijn in de GW. In 2010
heeft de Staatscommissie Grondwet een advies uitgebracht, desondanks heeft dit nog niet
geleid tot een herziening van de GW.
Wanneer er in de Grondwet staat dat een wet in formele zin nader geregeld moet worden in
een andere wet dan heet dit een organieke wet. Voorbeelden hiervan zijn de Provinciewet
en Gemeentewet die in opdracht van art 132 lid 1 GW de inrichting van gemeente en
provincie regelen. Een ander voorbeeld is art 75 GW over de Wet op de Raad van State.
Verder is er nog de Wet RO op grond van art 116 lid 2 GW. De Rijkswet op het
Nederlanderschap en de Vreemdelingenwet vloeien voort uit art 2 GW.
Reglementen regelen de gang van zaken bij vergaderingen en andere werkzaamheden,
Reglement van Orde van de Eerste Kamer als voorbeeld.
Omdat het staatsrecht zich nog enorm ontwikkelt is ook hier sprake van een heersend
gewoonterecht. Van een gewoonte is sprake als een bepaald gebruik waarvan men vindt dat
het zo hoort, voortduurt.
Regels in verdragen die rechtstreeks van toepassing zijn in Nederland, zijn ook bronnen van
het staatsrecht. Verordeningen en rechtstreeks werkende EU richtlijnen zijn ook bronnen.
Natuurlijk is hier ook jurisprudentie een bron. Hierdoor wordt nog wel eens nieuw
staatsrecht gevormd. Een voorbeeld hiervan is een uitspraak van de Hoge Raad van 2005
waarin de rechter had vastgesteld dat een naturalisatiebesluit waarin valse of fictieve
persoonsgegevens zijn opgenomen, geen rechtsgevolgen heeft zodat de betreffende persoon
geen Nederlander is. Hiermee geeft de rechter aan hoe de Rijkswet op het Nederlanderschap
geïnterpreteerd moet worden.
Historische ontwikkeling
In 2013 doet Beatrix afstand van de troon. Als staatshoofd heeft Wim-Lex een
samenbindende, vertegenwoordigende en aanmoedigende rol. Hij mag aanmoedigen en
waarschuwen bij nieuwe wetsvoorstellen. Elke maandagmiddag spreekt hij de MP.
De eerste staatsvorm van NL gaat terug naar het jaar 1579. Toen bestond NL nog uit 7
provinciën. Deze 7 provinciën verbonden zich middel het verdrag Unie van Utrecht tot de
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Zij waren geen provincie in het huidige begrip,
maar zelfstandige staatjes. Elke staat had een statenbond/confederatie met een eigen
bestuur met aan het hoofd hiervan een stadhouder en eigen wetgeving.
Stadhouder Willem I stichtte en financierde in Leiden de eerste universiteit in het jaar 1575.
De staatjes hadden een gemeenschappelijk leger en werkten samen aan de defensie.
In deze tijd was er nog geen centraal gezag, maar wel een algemene vergadering: de Staten-
Generaal. Deze bestond uit afgevaardigden van elke provincie en maakten besluiten over
gezamenlijke aangelegenheden. Elke afgevaardigde bezat een mandaat ofwel een last
komende uit de eigen provincie. Hierin stond hoe hij zich op moest stellen in de Staten-
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ingewitziers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
49497 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now