Summary
Samenvatting orthopedagogische concepten II
- Course
- Institution
Alles wat je moet kennen voor het examen
[Show more]
Seller
Follow
Լիզա
Reviews received
Content preview
De mens is een lerend wezenKijken naar gedrag door verschillende brillen
Leren om te overleven …
◦ Warmte en voedsel krijgen
◦ Omgeving begrijpen
◦ Een plek krijgen/vinden in je omgeving
◦ Reflexen & de ander
◦ Rol van de sociale omgeving!
De mens …
Een mens past zich aan aan zijn omgeving
◦ Een lerend wezen (de mens wordt weerloos geboren en leert aanvankelijk dankzij reflexen
en nadien dankzij zijn omgeving te overleven)
◦ Een sociaal wezen
◦ Wil betekenis geven
◦ Wil betekenisvol zijn
Elk gedrag heeft een betekenis
◦ Niet enkel probleemgedrag
◦ Belang van welbevinden
◦ Zoeken vs. Vinden
“Iemand is altijd stil in de groep”
Kijken naar gedrag
◦ Op zoek naar betekenis van gedrag
◦ Betekenisverlening hangt af van onze blik
◦ Verschillende hulpverleningsmodellen verschillende oplossingen
◦ Kijken door verschillende brillen
◦ Eclectisch werken = dat we in elke situatie op zoek gaan naar de best passende oplossing
zonder dogmatisch vast te houden aan het ene of het andere gedachtengoed
◦ Kritisch zijn
◦ Leerprocessen en gedrag kan vanuit verschillende ‘brillen’ benaderd worden en elke bril
stelt een andere aanpak voor
Casus
Vrouw neerslachtig en ongelukkig, want man komt te laat thuis van werk. Man heeft veel werk door
positie in bedrijf. Veel ruzies!
Hij: begint ertegenop te zien om naar huis te gaan
Zij: hij houdt niet van haar.
,Bril 1: Leertheoretische bril
Gedrag kan altijd aangeleerd of afgeleerd worden door concrete waarneembare ervaringen die
iemand opdoet.
Opvoeding = almachtig: mens is maakbaar, reflexen en gedrag kunnen worden beïnvloed
Behaviorisme & Cognitieve Psychologie
Leertheorieën:
1. Gedragstherapie of behaviorisme
THEORETISCH UITGANGSPUNT = CONDITIONERING
◦ Gedrag verandert als gevolg van ervaringen die iemand opdoet.
◦ Proces waarlangs men dat gedrag kan aanleren of afleren
◦ Stimulus - Respons
◦ Bewust of onbewust
“OBJECTIEVE PSYCHOLOGIE”
◦ Objectief waarneembare lichamelijke veranderingen en bewegingen
Mensbeeld
◦ Uitspraak Watson: ‘geef mij een kind en ik maak ervan wat je wilt
◦ Mechanistisch mensbeeld (de mens is als een machine)
◦ Gericht op uitwendig waarneembaar gedrag
◦ Psychoanalyse: nadruk op onbewuste processen
Conditionering
◦ Omvat een proces waarbij gedrag verandert als gevolg van ervaringen die men
opdoet
◦ Het gaat over de relatie tussen een stimulus of prikkel en respons of reactie
- Stimulus = elke prikkel of gebeurtenis die reacties ontlokt aan een
organisme
- Respons = de reactie op de stimulus
◦ Conditionering kan bewust of onbewust plaatsvinden
- Bewust: bv. op veel scholen luidt een schoolbel en worden leerlingen
geconditioneerd om bij het horen van de bel een rij te vormen
- Onbewust: bv. als je je verbrand aan een pot die op het gasvuur heeft
gestaan, zou je hier meestal spontaan uit leren dat je de volgende keer de
pot best met een bescherming vastpakt
Klassieke conditionering
◦ Reflex: wanneer een respons automatisch komt en daardoor onvrijwillig is
◦ Klassieke conditionering gaat over het oproepen of uitlokken van een
natuurlijke reflex of automatische respons door een stimulus die deze reactie
van nature niet oproept men spreekt in dit geval van een geconditioneerde
respons
◦ Men leert dit door het gezamenlijk aanbieden of toevallig samenvallen van 2
stimuli: neutrale stimuli en voorwaardelijke stimuli
, ◦ Soms vraagt het uitlokken van een geconditioneerde respons training, in andere
gevallen is een eenmalige ervaring/gebeurtenis voldoende
- Training: bv. hond van Pavlov
- Eenmalige ervaring: bv. wanneer iemand eenmaal in een smal steegje
overvallen wordt en daardoor een grote angst ervaart, is de kans groot dat hij
de volgende keer dat hij in een smal steegje is dezelfde angst zal ervaren al
wordt hij niet overvallen
◦ Door klassieke conditionering worden bepaalde situaties, geuren, geluiden,…
meteen geassocieert aan een bepaalde betekenis
Operante conditionering
◦ Het aanleren of afleren van gedrag (gedragsverandering) door gedrag te
bekrachtigen of te bestraffen
- Bekrachtigen: acties die ervoor zorgen dat een bepaald gedrag vaker
voorkomt / frequentie gedrag stijgt
1. Positieve bekrachtiging = iets positiefs toedienen, zodat het gedrag
zou blijven/toenemen
2. Negatieve bekrachtiging = iets negatiefs wegnemen, zodat het
gedrag zou blijven/toenemen
- Bekrachtigen ≠ belonen: bekrachtigen is ruimer dan belonen, met belonen
wordt bedoeld dat men iets positief gaat toedienen van buitenaf of ervaren
- Straf: acties die ervoor zorgen dat de frequentie van een bepaald gedrag
afneemt / frequentie gedrag daalt
1. Positieve straf = er wordt iets negatief toegevoegd / er volgt iets
onaangenaams, zodat het gedrag zou veranderen
Zoals uitgescholden worden of alleen de tafel moet dekken,…
2. Negatieve straf = er wordt iets aangenaams weggenomen, zodat
het gedrag zou veranderen
Zoals niet meer op je gsm mogen,…
Praktijk
◦ In de praktijk komt het leren via deze principes veel voor
◦ Het principe van straffen en belonen wordt niet altijd even bewust
toegepast
◦ Vaak is het gebruik van beloning en straf heel spontaan en gebeurt
het zonder achterliggende bedoeling
◦ De gedragstherapie staat dat het belangrijk is om net wel stil te
staan bij de vorming van stimulus-respons ketens, omdat het helpt
begrijpen hoe een bepaald gedrag tot stand is gekomen
◦ Door inzicht te krijgen in de conditioneringsprocessen die
bijgedragen hebben tot de totstandkoming of het in stand houden
van gedrag, kan men dit gedrag beïnvloeden
◦ Men kan de patronen in de reacties of gedragingen die tot het
ongewenste gedrag geleid hebben beïnvloeden, men kan ook
bewust conditioneringsprocessen initiëren waardoor men gedrag
kan veranderen in sommige contexten gaat men daarom heel
, bewust aan de slag met conditionering: bv. bij het gebruik van
beloningskaarten
◦ Niet noodzakelijk bewust nagestreefd!
◦ Heel individu- en contextgebonden!
Kritische kijk
◦ Men moet opletten met het hanteren van straffen en belonen
◦ Gedrag aanleren en afleren via bekrachtiging en straf kan soms heel
effectief zijn, maar het werkt niet voor iedereen omdat het
mechanistische mensbeeld achter de toepassing van deze principes
voorbij gaat aan het emotionele aspect van leren
◦ Wanneer het nastreven van gedragsverandering door gebruik te
maken van straffen en belonen werkt, moet men hier omzichtig mee
omspringen
- Het kan namelijk een negatief effect hebben op de sociaal-
emotionele ontwikkeling doordat voorwaardelijkheid op
die manier doordringt in de relatie: ‘als je flink bent, wil ik
straks wel een spel met je spelen’
- Het kan ook de morele ontwikkeling afremmen: ‘ik ben
alleen flink als ik een beloning krijg’
◦ Aangeleerde hulpeloosheid: er ontwikkelt zich een passiviteit,
omdat men zich afhankelijk blijft openstellen van wat de ander doet
of van het oordeel van de ander, in plaats van te ervaren dat men
waarde heeft en zelf nog mag nadenken over wat men wil
◦ Beperkt persoonlijke groei (zie ZDT)
Leren door imiteren
◦ Na ontwikkeling ik-besef is peuter in staat gedrag van belangrijke anderen te
imiteren zonder bekrachtiging/straf.
◦ Bandura: veel kennis/gedrag wordt verworven via langdurige observatie, los van
onmiddellijke bekrachtiging.
◦ Kinderen leren meer van wat ze opvoeder zien doen, dan van wat opvoeder zegt.
◦ Leren ook door anderen iets te zien doen = ‘modeling’
Er hoeft niet noodzakelijk een beloning of afwezigheid van straf op te volgen
◦ Cognitieve processen bij betrokken
- Intern informatie opslaan (zonder daar al onmiddellijk bepaald gedrag aan
te koppelen)
- Ook leren!
◦ Vaak belonen we dan nog ‘extra’
Complex samenspel van leerprocessen
◦ Wat we doen belangrijker dan wat we zeggen!
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Լիզա. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.05. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77988 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now