Ik heb AK samengevat van het boek systeem aarde H2 vwo. Zelf heb ik hier altijd ruime voldoendes mee gehaald!
H3.1 Natuurlijke landschappen op aarde.
H3.2 boeren en hun cultuurlandschappen.
H3.3: natuurrampen en milieurampen.
Deze paragrafen zijn samengevat in dit document.
Landschapsfactoren
Nederland heeft bijna geen natuurlandschappen. Op wereldschaal zijn er wel veel natuurlandschappen.
De vier sferen (lithosfeer, hydrosfeer enz) vormen de basis van het ontstaan van landschappen
Beschrijving ecosysteem met geofactoren:
- gesteente en reliëf (= substraat) horen bij lithosfeer
- klimaat en lucht horen bij atmosfeer
- water hoort bij hydrosfeer
- vegetatie, mens en dier horen bij biosfeer
- bodem (deel grond met voeding planten)
-tijd
Onderdelen geofactoren in gebied met elkaar verbonden! Ze beïnvloeden elkaar en veel veranderingen zijn ze
niet te hevig dan blijven ze in evenwicht
Bodems
Deel grond waaruit planten voedingsstoffen halen
Door aard van moedermateriaal en geofactoren (tijd, klimaat, water, vegetatie en fauna) kunnen in de bodem
verschillende lagen (horizonten) ontstaan.
Afhankelijk van hoeveelheid water, bodemleven en aard moedermateriaal weinig of juist veel humus =
Landschapszones
Zes landschapszones op wereldschaal in relatie tot temperatuur en neerslag:
Tropische zone
Ligt tussen evenaar en keerkringen.
Temperatuur > 18 ⁰C (Köppen) (warm)
Gedurende hele jaar overvloedige neerslag/of gebied heeft 1 droge zomer
Dichtbegroeide eerwouden door grote neerslag en warme tempratuur
Savannen; graslanden met kleine bosjes (moessonklimaat) met droog seizoen
Tropische zone - bodem
Tropische bodem = latosol (kan wel 40 m diep zijn!, want de bodem is nooit 'gestoord' door ijstijden)
deze bodem is onvruchtbaar. Gek? Er groeien toch heel veel planten?
weinig humusvorming, want organisch materiaal (plantenresten) wordt heel snel afgebroken (door hoge
temperatuur zijn er veel bacteriën in grond) én het wordt meteen weer weer opgenomen door de planten en
bomen die er staan +
door veel neerslag spoelen mineralen uit -> worden door plantenwortels opgenomen weinig voedingsstoffen
in bodem/humus (door vele neerslag uitspoeling zouten) -> onvruchtbaar
rode kleur door ijzer en aluminium (oxidatie) (dit spoelt bij hoge temperatuur niet uit) door geen humus lost
dit niet op hoopt zich op tot rode kleilagen in bodem
oerwoud is oud, bomen hebben diepe wortels die wel bij mineralen kunnen komen (blijft niks over voor plantjes,
wat er is pakt boom op)
niet geschikt landbouw
Subtropische zone
Iets koeler dan in tropen.
Minstens 8 maanden tempratuur 10> graden
Neerslag hele jaar (subtropisch zeeklimaat) of 1 droog seizoen (middellands zee klimaat)
licht tropisch woud, zomergroene loofwouden (goed voor hele jaar neerslag) en mediterrane vegetatie (bestemd
voor droog seizoen)
Bodem:
- minder uitspoeling dan tropische bodem
- iets vruchtbaarder dan tropische bodem,
want er is minder uitspoeling
- roodgele kleur
Gematigde zone
groot deel van Noord-Amerika, Rusland en Europa
, tempratuur: (afhankelijk invloed zee) heeft een matigende invloed OF grote verschillen winter en zomer
minstens 4 maanden per jaar warmer dan 10 graden
zomergroene loofwouden (groeien in gematigde temperaturen) of gemengde wouden;
loofbomen/naaldbomen(in gebieden met strengere winters)
bodem:
verschillende horizonten
- redelijke humuslaag door bladeren zomergroene loofwouden -> vruchtbaar
- meer humus en minder uitspoeling dan podzol uit boreale zone
Boreale zone
Overgang tussen gematigde en polaire zone wordt gevormd door borale zone
weinig neerslag
slechts enkele maanden warmer dan 10 ⁰C en strenge winters (heel koud)
weinig verdamping vochtigheid door lage tempratuur
vegetatie: dennenbossen (taiga)
Bodem:
- zand als moedermateriaal
- podzolbodem (askleurige uitspoelingslaag en bruine inspoelingslaag van zouten en mineralen)
- door begroeiing dennenbossen is humuslaag zuur
-Neerslag groter dan verdamping
- onvruchtbaar door uitspoeling mineralen en zouten
Polaire zone
Gebieden rond de polen
Sneeuw
nooit warmer dan 10 ⁰C en in de winter strenge vorst
geen bomen, wel struiken
veel bloemen in de zomer
ijskappen in koude gebieden zoals Antarctica
toendra in meer gematigde zones
Bodem:
- toendrabodem
- nauwelijks horizonten
- bevroren grotendeels
Temperatuur belangrijkst bij voorgaande zones
(Semi)aride zone
neerslag belangrijkst
hoeveelheid neerslag is gering droog door aflandige wind, breedteligging of ligging in regenschaduw van
bergen (aanlandige wind zorgt voor vocht zee en dus water)
gebieden verspreid over wereld.
Steppe/woestijn (afhankelijk neerslag)
subtropen: hete woestijnen met nauwelijks plantengroei
gematigde zone: koelere woestijnen en steppen
(Semi)aride zone - bodem
steppebodem (veel en lang gras, dikke laag humus, zwarte aarde, vruchtbaar)
woestijnbodem (weinig humus, geen inspoeling/uitspoeling, door hitte opstijging water met opgeloste zouten in
bodem)
3.2 boeren en hun cultuurlandschappen:
Natuurlandschappen door mens omgevormd Cultuurlandschap
Steden, industriegebieden en landbouw hebben natuur omgevormd tot cultuurlandschap. Landbouw speelt
daarin qua oppervlakte grootste rol. (verandering)
Landbouw is deels gebonden aan natuur (bananen hebben bijvoorbeeld warmte nodig)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller BenteVWO. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.49. You're not tied to anything after your purchase.
