Samenvatting van het vak Inleiding Onderwijswetenschappen Deeltoets 1. Het bevat aantekeningen van de eerste 6 hoorcolleges (thema 1-3) en korte samenvattingen van de bijbehorende artikelen.
Basiscollege thema 1: onderwijsbeleid - 09-09-2021
Inrichting onderwijs op basis van
- Macroniveau: stelsel, wet- en regelgeving, beleid, inrichting nationaal
onderwijsstelsel, curriculumontwikkeling, beleid op internationaal, landelijk of
gemeentelijk niveau.
- Mesoniveau: leerklimaat in een school of organisatie, leiderschap in scholen,
professionalisering van docenten of publieksbegeleiders.
- Microniveau: didactische vormgeving onderwijs, individuele verschillen in
leerprocessen en prestaties, leerling en docent relatie, in het klaslokaal.
Artikel: Overheid en onderwijsbestel. Beleidsvorming rond het Nederlandse
onderwijsstelsel, Bronneman-Helmers (2011) (p. 19-39)
Artikel 23
- Overheid moet zorgen dat er onderwijs is (lid 1).
- Het geven van onderwijs is vrij (vrijheid van
stichting).
- Garantieplicht overheid voor openbaar onderwijs
(lid 3 en 4).
- Bijzonder onderwijs vrijheid van invulling van het
onderwijs (vrijheid van richting en inrichting) (lid 2,
5, 6).
- Gelijkheid van eisen en bekostiging door overheid
van openbaar en bijzonder onderwijs. (Uitkomst
schoolstrijd) (lid 7).
- De regering doet elk jaar verslag over het onderwijs
aan de Staten Generaal (lid 8).
Openbare scholen mogen nooit gebaseerd zijn op een
richting, mogen wel zelf de inrichting bepalen.
Schoolstrijd
Begin 19e eeuw: Het onderwijs werd gedomineerd door protestants-christelijke
stromingen -> Verzet van andere groeperingen, m.n. katholieken en gereformeerden
Schoolstrijd ging over: karakter van de school, mogelijkheid voor groeperingen om eigen
scholen te stichten, financiering van scholen
1806: wet lager schoolonderwijs en onderwijs in de Bataafse Republiek
1848: vrijheid van onderwijs (Grondwet art. 23 lid 2 t/m 4)
1874: kinderwetje van Van Houten: kinderen tot 12 jaar mogen niet meer werken in
fabriek
1887: subsidie voor bijzondere scholen
,1917: Pacificatie: financiële gelijkstelling openbaar en bijzonder onderwijs (Grondwet art.
23 lid 5 t/m 7; einde schoolstrijd)
Onderwijsbeleid macroniveau
- Onderwijsstelsel: omvat het Nederlandse schoolwezen (geheel van scholen,
schooltypen, instellingen en opleidingen, en de wet- en regelgeving die daarop
van toepassing is).
- Onderwijsbestel: omvat niet alleen het onderwijsstelsel, maar ook het
geïnstitutionaliseerde krachtenveld waardoor het wordt beïnvloed (het geheel
van instanties, overheden en organisaties binnen en buiten het onderwijsveld dat
zich richt op het functioneren, voortbestaan en ontwikkelen van het
onderwijsstelsel).
Van stelselverantwoordelijkheid naar bestelverantwoordelijkheid.
Fasen in ontwikkeling onderwijsstelsel:
- Fase I (1920-60): uitbouw van het door de overheid bekostigde stelsel
(gelijkstelling openbaar en bijzonder onderwijs -> sterke toename rol overheid.
Overheidsbeleid was in deze periode sterk centralistisch, allocatief en
overwegend juridisch).
- Fase II (1960&70): discussie structuur stelsel & maatschappelijke functie onderwijs
(Mammoetwet: die al het algemeen voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs
regelde. Leerplichtverlenging. Onderwijs wordt ingewikkelder. Ongelijkheid en
vernieuwing te weinig aangepakt. Onderwijsbeleid was centralistisch en
corporatistisch).
- Fase III (1980&90): deregulering & schaalvergroting, toename invloed
bedrijfsleven (economische overwegingen krijgen de overhand door meer
verbinding onderwijs en arbeidsmarkt en door bezuinigingen op de
overheidsuitgaven. Deregulering, meer autonomie voor instelling, versterking
management en toename doelmatigheid. Lumpsumbekostiging: geld dat scholen
zelf mochten besteden van de overheid. Onderwijs moet meer aansluiten op
arbeidsmarkt).
- Fase IV (vanaf eind 1990): van stelsel naar bestel, toezicht & verantwoording
(overheid wil kwaliteit en toegankelijkheid van onderwijs waarborgen en
aansluiting op opleidingen verbeteren. Aparte wet voor onderwijstoezicht.
Invloed Europa op onderwijs groeide. Meer verantwoordelijkheid voor burgers en
onderwijsveld).
Mammoetwet in 1968: alle onderwijssoorten tussen lager onderwijs en wetenschappelijk
onderwijs worden vastgelegd.
Leerplichtwet in 1969: leerplicht tot 9 jaar en er komt een leerplichtambtenaar.
- In 1975: leerplicht tot 10 jaar
Jaren 90: veel discussie over onderwijs over bijv: middenschool, basisvorming vo,
structuren.
, Belangrijkste veranderingen jaren 80 en 90:
- Kleuter en lager onderwijs wordt basisonderwijs
- Scheidslijnen tussen reguliere basis- en voortgezet onderwijs en speciaal
onderwijs gedeeltelijk doorbroken
- Vmbo naast havo/vwo ontstaan allemaal
- Hbo en mbo krijgen eigen wettelijk kader
- Hbo en wo in een wettelijk kader voor hoger onderwijs
Het onderwijsstelsel is rond 2010 geregeld in vijf sectorwetten:
1. wet voor primair onderwijs
2. wet voor het speciaal onderwijs voor kinderen met ernstige beperkingen
3. wet voor voortgezet onderwijs
4. wet voor (middelbaar) beroepsonderwijs en volwasseneneducatie
5. wet voor het hoger onderwijs
Artikel: Onderwijspolitiek na de commissie-Dijsselbloem, Onderwijsraad (2014)
(p.7 &29-46)
Invloed Commissie Dijsselbloem op onderwijspolitiek: beperkte invloed, veel bemoeienis
van de overheid, weinig vertrouwen.
Aanbevelingen:
- Laat de overheid zich beperken tot hoofdlijnen en daarop krachtiger kiezen (niet
bemoeien met inrichting van scholen, alleen goed functioneren).
- Zoek naar nieuwe vormen van representatie (op zoek naar relevante actoren,
breder draagvlak zoeken, ook anderen verdienen inspraak zoals ouders, leraren
en leerlingen).
- Maak beter gebruik van informatie uit wetenschap en onderwijsveld.
Zorgen over ‘het nieuwe leren’ en andere onderwijsvernieuwingen. Algauw ging
discussie over algehele kwaliteit van onderwijs.
“De overheid heeft haar kerntaak, het zeker stellen van de kwaliteit van het onderwijs, de
afgelopen jaren ernstig verwaarloosd.” Doordat de overheid zich ten onrechte heeft
begeven op het terrein scholen (pedagogisch-didactische aanpak).
Onzorgvuldige beleidsprocessen, met onvoldoende draagvlak
Verdiepingscollege thema 1: onderwijsbeleid - 16-09-2021
Grondrechten
Klassieke grondrechten: vrijheden van burgers die de overheid moet verdedigen (bijv.
recht op onderwijsvrijheid).
Sociale grondrechten: opdrachten die de overheid heeft om dingen te regelen voor de
burgers (recht op overheidszorg: kwaliteit onderwijs, voldoende openbare scholen etc).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller e2003. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.94. You're not tied to anything after your purchase.
