Summary
Samenvatting Feniks Geschiedenis VWO
- Course
- Level
Een complete samenvatting van Feniks Geschiedenis voor VWO
[Show more]
Seller
Follow
pro_samenvattingen_jwz
Reviews received
Content preview
1.1 van jagers-verzamelaars naar boerenEerste mensachtigen → 3 miljoen jaar geleden in Afrika. Ze leefden als
jagers-verzamelaars. Deze tijd, de Oude Steentijd, wordt het Paleolithicum genoemd.
Kenmerken:
● Trokken in kleine groepen rond.
● Bouwden hutten en gingen op zoek naar voedsel.
● Trokken verder als het voedsel op was.
● Grafgiften, kan een belangrijk persoon zijn geweest, of ze geloofden in leven na
de dood.
Rond 20.000 jaar voor Chr. was de omgeving zo gunstig dat het voedsel in overvloed
leverde. Ze hoefden niet meer rond te trekken. Maar 11.000 v Chr. → klimaat veranderde.
De Natufiërs gingen experimenteren met landbouw. Ook maakten ze honden tam.
Landbouw is uitgevonden in de Vruchtbare Halvemaan. De overgang naar de
landbouwsamenleving had grote gevolgen → Neolithische Revolutie. Nieuwe tijd:
Neolithicum.
De bevolking van de Vruchtbare Halvemaan groeide, hierdoor was er niet genoeg voedsel.
Gevolg: Het ontgonnen van grond, woeste grond geschikt maken voor landbouw
Gevolgen agrarische samenleving:
● Bevolking groeide
● Werden sedentair, vaste plek vestigen.
● Stevigere huizen
● Andere werkvoertuigen.
● Meer bezittingen → statusverschillen.
1.2 Oude beschavingen, steden en staten
Aan de rivieren ontstonden de eerste dorpen. Oogsten waren enorm, dit was te danken aan
de irrigatielandbouw. Het slib werd gebruikt voor hun akkers. Er ontstonden sociale
verschillen. Dit komt omdat de boeren meer macht kregen als ze een rijkere oogst
binnenhaalden. Deze boeren werden vaak de leiders van de stad. Ze gaven leiding aan het
irrigatiesysteem en de bouw van grote publieke werken. Er ontstonden oorlogen (strijden
van macht.
De inwoneraantallen groeiden, daarom spreken we van stedelijke nederzettingen. Er
ontstonden stadstaten, ze hadden hun eigen regels, leger en bestuur. Hadden een
hiërarchische opbouw. Een godsdienstig centrum, specialisten en het gebruik van het schrift.
De bevolking was verdeeld in sociale klassen:
1. Koning
2. Priesters: polytheïstische godsdienst. Meerdere goden aanbidden.
3. Ambachtslieden: specialiseren in gereedschappen, kleding of bouw.
4. Boeren
5. Slaven, krijgsgevangenen.
Er was een groot bouwwerk, de Ziggurat, om de goden te eren. Rondom werden goederen
verhandeld. Ook werd hier belasting geïnd. Zo kregen ze bescherming en het werd gebruikt
om te verhandelen.
Het schrift werd ontwikkeld om de boekhouding bij te houden: eerst tekeningetjes, daarna
klanktekens.
,Dit allemaal → voorsprong van onze cultuur. De steden gingen samenwerken. Er ontstonden
staten.
1.3 Egypte, revolutie in een natiestaat
Egyptische staten werden geregeerd door Farao’s. Hij was opperrechter, wetgever en
bestuurder. Egypte was verenigd tot één staat. De farao werd aanbeden als een god. Er
kwam een gevoel van saamhorigheid, hierdoor was Egypte de eerste natiestaat. Door taal,
godsdienst en overheid bevordert dit.
Amenhotep IV werd de nieuwe farao, hij voerde enkele grote veranderingen door. Hij wilde
zijn macht vergroten. Hij voerde in dat de godsdienst monotheïstisch werd. Aton, de god,
moest aanbeden worden. Hij veranderde zijn naam in Achnaton. Priesters verloren hun
macht. Er werd ook een nieuwe hoofdstad gebouwd, Achetaton. De derde verandering:
wijziging in stijl waarop hij zich liet afbeelden. Ze werden gevoelig en verfijnd, hij wilde het
verschil tussen de farao en het volk benadrukken. Na zijn dood werd alles weer zoals van te
voren: priesters hadden weer macht, meerdere goden en oude tempels werden heropend en
vooral de god Amon werd weer het meest geëerd.
,De grieken bestonden van 500 -200 v. Chr. De romeinen van 200 v.Chr-500 n.Chr.
2.1 De Griekse wereld
In 2000 v. Chr. waren er op Kreta al steden, havens, grote paleizen, etc. dit was de
Minoïsche cultuur. Maar rond 1200 v. Chr. verdwenen de steden en in de 4 opeenvolgende
eeuwen leefden ze weer in boerengemeenschappen. Ze vormden een culturele eenheid.
850 v. Chr. → opnieuw een stedelijk bestuur. Kleine Stadstaten die autarkisch waren,
zelfvoorzienend. Ook autonoom, eigen bestuur en regels. Later ontstonden er
voedseltekorten, waardoor een deel wegtrok en zich vestigden aan de Middellandse zee. En
ze werden op Sicilië en in Zuid-Italië al snel rijker.
Griekenland bestond nog niet, de Griekse wereld wel.
In de Griekse wereld waren er verschillende stadstaten, zoals Sparta en Athene. In deze
stadstaten waren er 4 vormen van bestuur:
- monarchie (koning aan de macht)
- aristocratie (rijken aan de macht (kratein=regeren, aristoi=de beste/rijkste))
- Dictatuur (1 iemand heeft alle macht)
- Democratie ( het volk neemt de beslissingen (demos=volk)
Een Griekse stadstaat, Ionië, vielen onder Perzisch bestuur. De poleis kwam in opstand, dit
mislukte. Maar in 499 v.Chr lukte het wel en versterkte het het Griekse bewustzijn. De
Grieken hadden zwaar geleden. De stad Athene was in 480 v. Chr ingenomen en
geplunderd, de beelden van de Tirannendoders werden meegenomen.
Atheners bouwde eerst hun verwoeste huizen op en in 447 v. Chr werd de Atheense burcht
gebouwd. Hierdoor lieten ze zien dat ze welvaart en macht hadden en het leverde ook werk
op. Het werd het culturele centrum van de Griekse wereld. De kunst is klassiek, van
blijvende waarde. Werden gemaakt in de Klassieke Oudheid.
De Grieken waren de grondleggers van de Europese cultuur. Zij waren de eersten die bezig
waren met:
- wetenschappelijk denken
- theater en literatuur
- Grieks theater:
- komedie
- tragedie (de bedoeling hiervan was het opwekken van medelijden en
vrees: resulteert in de zuivering (katharsis) van sommige emoties)
- democratie
Het begon in Athene waar ze ook het centrum voor wetenschap waren. Ze onderzochten
oerstof. Ook gingen ze denken over gezondheid. Eerst ging je naar de tempel of
kruidenvrouwtje, maar er ontstonden al snel artsen scholen. Geneeskunde ging samen met
de vier lichaamsvochten: bloed, slijm, zwarte gal en gele gal. Ze gingen ook nadenken over
gedrag. Sofisten (rondtrekkende specialisten)zoals, Protagoras, vonden dat er geen
algemene waarheid was. Maar sommige, zoals Sokrates en zijn leerling Plato, waren ervan
overtuigd dat iemand die precies wist wat rechtvaardigheid was, vanzelf ook rechtvaardig
zou handelen
, Athene ging dus ook denken over politiek waardoor ze de enige stadstaat waren waar
democratie voorkwam, voor 200 jaar lang. De volksvergadering was heel machtig. Vrijheid
en gelijkheid stonden centraal.
Democratie in Athene:
Voordelen Voor/nadeel Nadelen
Het was directe Er was een loting voor Alleen mannen mochten stemmen
democratie, dus het volk degenen die de wetten en alleen als ze burgerschap
mocht bij elke beslissing maakten, en dat kan hadden.
meedenken goed en slecht uitpakken Rijke burgers hadden meer invloed.
In Sparta was het een aristocratie. De adel was de baas. Er ontstond oorlog tussen Athene
en Sparta, de antidemocratische Atheners werden verdacht. Uiteindelijk moest Athene zich
opgeven en werd oligarchie ingevoerd: een regering met een groepje rijken. Die werden erg
gehaat, dus werden verdreven en kwam de democratie weer. In 338 v. Chr. greep Philippos
de macht en werd Griekenland één.
2.2 Het hellenisme
Koning Philippos besloot een grote oorlog te beginnen tegen Perzië als wraak voor de
perzische oorlogen, maar terwijl hij nog bezig was met de voorbereidingen, werd hij
vermoord op de bruiloft van zijn dochter. Zijn zoon, Alexander de Grote nam zijn plek over
en ging door met de oorlogsplannen. Hij was:
- veldheer
- filosoof
- bioloog
Hij veroverde in 334 v. Chr. het Perzische Rijk, de hele Griekse wereld en Egypte. En ging
daarna nog door met zijn eigen plannen en veroverde hij Iran, Afghanistan en Pakistan. Na
zijn dood vochten de generaals met elkaar om de macht. Het viel uiteen in drie koninkrijken:
een in Egypte, een in Azië en een in Macedonië en Griekenland. Egypte ging naar
Ptolemaeus, een vriend van Alexander. Cleopatra was een verre achterkleindochter van
Ptolemaeus.
Alexander de Grote wilde een gemengde Perzische-Griekse cultuur tot stand brengen, maar
dit mislukte. De Grieken die verhuisd waren naar de veroverde gebieden hielden hun cultuur
en taal, waardoor de niet-Grieken dit over namen. Hierdoor werd de Griekse cultuur
verspreid, dit noemen we het hellenisme(hellas=Griekse wereld. Hellenisme van de 21e
eeuw: Amerikanisering.) Als je iets wilde bereiken, moest je Grieks leren. De rijke Grieken
schonken geld aan de gemeenschap voor gebouwen of feesten. De klassieke cultuur werd
zo ook verspreid. De hellenistische koninkrijken groeiden enorm en waren welvarend.
Alexander stichtte in 331 v. Chr. de hoofdstad Alexandrië. Het had verbinding met de zee en
het had vruchtbaar land. Zijn opvolger Ptolemaios I zag die voordelen ook en maakte het de
hoofdstad van zijn rijk, het Ptolemaeën Rijk. Hij deed er alles aan om handelaren,
kunstenaars en wetenschappers naar de stad te laten komen. Athene was nog steeds het
centrum van kunst en filosofie, maar Alexandrië werd het centrum voor de wetenschap. Veel
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pro_samenvattingen_jwz. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.79. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now