Het burgerlijk procesrecht (het formele burgerlijk recht) omvat vormschriften en procedureregels waarmee een
persoon in een civiele procedure zijn materiele rechten en plichten kan effectueren, vast laten stellen, tot stand
laten brengen, wijzigen of beëindigen.
Functies burgerlijk procesrecht:
het handhaven en beïnvloeden van materiele burgerlijke rechten en plichten;
het voorkomen van een gerechtelijke procedure (preventiefunctie);
het voorkomen van eigenrichting.
Bronnen burgerlijk procesrecht:
De wet
Verdragen
Jurisprudentie
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv)
Wet op de rechterlijke organisatie (RO)
EVRM
Procesreglementen
Het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv)
Het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) geeft het wettelijk kader voor het procederen bij de
rechtbank, het gerechtshof en de Hoge Raad, evenals voor de tenuitvoerlegging van gerechtelijke uitspraken.
Waar het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering kaders schept en ruimte laat, vult het Landelijk
procesreglement deze concreet in. Deze uniforme reglementen zijn opgesteld door de Landelijke overleggen
van de rechtbanken en de gerechtshoven. In deze reglementen staan belangrijke nadere invullingen en
praktische toepassingen van bepaalde regels uit het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Bijvoorbeeld
regels over het indienen van processtukken en de termijnen die de rechter verleent bij uitstel. Deze
procesreglementen kunnen geraadpleegd worden via www.rechtspraak.nl.
De Wet op de rechterlijke organisatie (RO)
In de Wet op de rechterlijke organisatie (RO) is opgenomen hoe de rechterlijke macht in Nederland is
georganiseerd. In de Wet RO zijn onder meer de organisatie, de taken en de bevoegdheden van de
rechtbanken, de gerechtshoven en de Hoge Raad vastgelegd.
1
, Internationale regelgeving
Op het gebied van het burgerlijk procesrecht is de invloed van het Europese en internationale recht op het
nationale recht niet meer weg te denken. Hoewel een verordening horizontale werking hebben en burgers hier
een rechtstreeks beroep op kunnen doen, ziet de werking van de verordeningen vooral op het resultaat. Hoe
dit resultaat bereikt kan worden, wordt geregeld in de Uitvoeringswetten. Op deze plaats wordt volstaan met
een algemene aanduiding en beschrijving van de verordening. Hieronder wordt kort ingegaan op relevante
internationale regelgeving voor het Nederlandse burgerlijk procesrecht:
- EEX-Verordening (herschikking) / Brussel I-bis
De nieuwe EEX-Verordening is een besluit van de Europese Unie. In Brussel I-bis wordt bepaald welke
rechter in burgerlijke en handelszaken in Europees conflict bevoegd is, evenals op welke manier
uitspraken van buitenlandse rechters in andere lidstaten erkend en uitgevoerd worden. Brussel I-bis is
van toepassing op procedures die zijn ingesteld na 10 januari 2015.
- EG-Bewijsverordening
De EG-Bewijsverordening beoogt de samenwerking tussen de gerechten van de lidstaten op het
gebied van bewijsverkrijging te verbeteren, te vereenvoudigen en te bespoedigen. Ook de EG-
Verordening is een verordening van de EU.
- EG-Betekeningsverordening
De EG-Betekeningsverordening ziet op het vergemakkelijken van de betekening en kennisgeving van
stukken tussen de verschillende lidstaten. Deze verordening is van kracht binnen de EU.
- Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden
(EVRM)
Het EVRM is tot stand gekomen binnen de Raad van Europa met als doel het bereiken van een grotere
eenheid tussen de lidstaten door het handhaven en verder verwezenlijken van de rechten van de
mens en de fundamentele vrijheden. Het uitgangspunt voor het EVRM is de Universele verklaring van
de Rechten van de Mens. Voor het Nederlandse Burgerlijk procesrecht is vooral art. 6 EVRM van
belang, waarin het recht op een eerlijk proces (fair trail) is neergelegd.
Jurisprudentie
Jurisprudentie is ook een belangrijke rechtsbron. Veel wettelijke bepalingen eisen nadere invulling of
aanvulling. De rechter vult deze wettelijke bepalingen in of aan in gerechtelijke uitspraken. Zo kan de rechter
ook bepaalde rechtsregels interpreteren op een wijze die past bij rechtsontwikkelingen die hebben
plaatsgevonden.
Algemene uitgangspunten van het burgerlijk procesrecht
De uitgangspunten zijn terug te vinden in Boek 1, titel 1, afdeling 3 Rv (art. 19 t/m art. 30 Rv: algemene
voorschriften voor procedures), art. 6 EVRM (recht op een eerlijk proces), alsmede in de Grondwet (Gw) en de
Wet algemene bepalingen.
- Recht op rechtspraak en rechtsbijstand
Het recht op rechtspraak en rechtsbijstand houdt in dat door iedereen een geschil moet kunnen
worden voorgelegd aan een overheidsrechter en dat eenieder recht heeft op juridische bijstand in een
procedure (art. 17, 18 en 112 Gw). Een belangrijk gevolg van deze beginselen is het toegangsprincipe:
iedereen moet toegang hebben tot de rechter en een rechtsbijstandverlener, zoals een advocaat. Als
gevolg hiervan hebben minder draagkrachtigen in beginsel recht op gesubsidieerde rechtsbijstand: van
overheidswege wordt hen een advocaat toegevoegd die hen zal bijstaan. De minderdraagkrachtige
burger hoeft slechts een eigen bijdrage te betalen; de Staat betaalt een vergoeding aan de advocaat.
- Onafhankelijke en onpartijdige rechter
Uitgangspunt in het Nederlandse recht is dat er wordt gesproken door een onafhankelijke en
onpartijdige rechterlijke instantie, bij de wet ingesteld. Onafhankelijkheid betekent dat de rechter
geen verantwoording verschuldigd is aan de overheid of aan collega-rechters. Onpartijdigheid houdt in
dat de rechter oordeelt zonder zich te laten leiden door de personen of procespartijen. De rechter
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller meikekok. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.40. You're not tied to anything after your purchase.