Summary
Samenvatting Materieel Strafrecht
- Course
- Institution
Samenvatting boek + lessen (uitgebreid) -> had een 14/20
[Show more]
Seller
Follow
OrfeeMichels
Reviews received
Content preview
Materieel strafrechtOrfee M. | De Bondt | 2021-2022
, 1. Algemene inleiding
1.1. HOOFDSTUK 1: definitie
Strafrecht in brede betekenis: materieel strafrecht + strafprocesrecht (+ internationaal
strafrecht)
Wat wil je met je strafrecht bereiken?
- Doelstellingen:
o Je kan straffen retrospectief bekijken: iemand straffen om iets wat die ih
verleden gedaan heeft vergelding = doelstelling
o Prospectief bekijken: iemand straffen om te vermijden naar de toekomst toe
dat die persoon nog eens dezelfde fout begaat. preventie = doelstelling (kan
algemeen of bijzonder zijn)
o Instrumenteel bekijken: straffen om iemand actief weer doen op te voeden,
zodat die terug kan deelnemen ah maatschappelijke leven resocialisering =
doelstelling
Bv: verzoening tussen dader en slachtoffer
o Economisch bekijken: straffen om een vermogensvoordeel van een misdrijf bij
een dader weg te nemen en vermogensnadeel bij een slachtoffer te gaan
compenseren
Doelstelling = herstel naar oorspronkelijke toestand (zowel voor dader
al slachtoffer)
Materieel strafrecht = het geheel der rechtsregels waardoor bepaalde gedragingen strafbaar
worden gesteld en gesanctioneerd.
- Twee begrippen centraal: misdrijven (= omschrijving van de strafbare gedraging) &
straffen (= de bepaling van de straf)
- Het omvat ook algemene beginselen (bv poging of deelneming)
- Materieel strafrecht bepaalt:
o onder welke voorwaarden personen strafrechtelijk verantwoordelijk kunnen
worden gesteld en welke omstandigheden deze verantwoordelijkheid kunnen
uitsluiten of beperken.
o de toepasselijke sancties en regelt hoe deze sancties in concrete gevallen door
de rechter moeten worden toegepast (soorten en toemeting)
- Het richt zich in hoofdorde tot de burger, in de vorm van verbodsbepalingen
o = sociaal controlemechanisme als een middel waarmee de maatschappij sociaal
ongewenste gedragingen controleert
vergelijkbaar met moraal, godsdienst, tuchtreglement, …
Strafprocesrecht = geheel van de procedurele spelregels volgens welke het materieel
strafrecht wordt toegepast
- strafprocesrecht bepaalt:
o • door wie en op welke wijze de strafvordering wordt uitgeoefend en op welke
wijze het bewijs van een misdrijf wordt geleverd
o • welke rechtscolleges bevoegd zijn om te oordelen over schuld en straf, welke
rechtsmiddelen openstaan tegen de beslissingen van de strafgerechten, enz.
- Gericht tot de overheid die belast is met de toepassing van de regels uit het
strafprocesrecht (≠ gerechtelijk privaatrecht, in hoofdorde gericht op particulieren)
o = sociaal controlemechanisme als een middel waarmee de maatschappij sociaal
ongewenste gedragingen controleert
PAGINA 1
, vergelijkbaar met gezin, familie, school, tuchtraden, economische
toezichtsorganen, …
Internationaal strafrecht
- Meer en meer regels uit het nationale straf(proces)recht vinden hun oorsprong in het
internationaal strafrecht.
- Nationale rechters moeten meer dan voorheen rekening houden met het buitenlands
strafrecht en met beslissingen van buitenlandse strafgerechten
- Internationale strafgerechten: Europees Hof voor de Rechten van de Mens,
Internationaal Tribunaal voor voormalig Joegoslavië, Internationaal Strafhof
o drukken stempel bijvoorbeeld door Europese diensten zoals Eurojust of Europol
+ toenemende legislatieve activiteit van de Unie op het gebied van het
strafrecht en de justitiële samenwerking in strafzaken
1.2. HOOFDSTUK 2: historisch overzicht
Historisch kader van ons strafrecht ingedeeld in 4 grote tijdvakken:
- Archaïsche stelsel, Middeleeuwen, Verlichting en Vandaag
Archaïsche stelsels
- Strafrecht bestaat nog niet
o Het is een privéaangelegenheid
- We zitten id primitieve samenleving en daarin kennen we het talio-recht: ‘oog om oog,
tand om tand’.
o W ook wel “eigenrichting” genoemd: omdat men het recht in eigen handen
neemt om een conflict op te lossen.
o Finaliteit: vergelding van het aangerichte kwaad en loutering (verzoeking)
o Vete tussen familieclans: proportionaliteit is vaak zoek
o Talio-principe vinden we vandaag nog terug in hedendaagse samenlevingen: bv.
Albanië (vendetta, bloedwraak)
Middeleeuwen
- Tussenkomst van de vorst: werpt zich op als bemiddelaar en neemt het conflict uit
handen v/d partijen
o I.p.v. private aangelegenheid is het een publieke aangelegenheid geworden
tussen de dader en de overheid: strafrecht is een vorm van publiek recht
- Compositio en fredus: concepten die verklaren wat de basis, de achtergrond is van de
schadevergoeding en geldboeten
o Compositio: bloedgeld waarmee je de wraak afkoopt
o Fredus: vredegeld waarmee je de vorst vergoedt voor de veroorzaakte schade
door het verstoren van de vrede
Voorloper van de geldboete: som geld naar overheid (≠
schadevergoeding)
- Begin van de middeleeuwen sprake van erge straffen zoals handafhakking bv.
o Ze waren ongelijk en wreed
- Rondreizende rechters veren de ‘enquête du pays’ uit: deze rechters trokken rond en
vroegen aan de bevolking aan te wijzen wie van hen werd verdacht van een misdrijf
o Rechters: passieve rol
Maar verandering dringt zich op! => nood aan meer humane en eerlijkere procedures.
- Verandering gebeurt in 2 snelheden (afh van het soort misdrijf dat gepleegd w):
PAGINA 2
, o Voor minder ernstige misdrijven blijft dat irrationele veel langer bestaan, nl. het
civiele strafproces
o Voor meer ernstige misdrijven evolueren we stilaan naar het inquisitoire
strafproces
Met i.p.v. een passieve, nu een actieve rechter die zelf opzoek gaat naar
de waarheid (opgelet, soms te actief!)
- Ad straffen veranderde niets…
Verlichting
- = reactie op het AR
- Men revolteerde tegen willekeur van de rechter, wrede onderzoeksmethoden en wrede
ongelijke straffen.
- Auteurs:
o Montesquieu: man van de scheiding der machten (trias politica)
onderscheid gemaakt tussen:
Wetgevende macht: beslissen hoe de regels eruit zien
Uitvoerende macht: zij nemen initiatief om in uitvoering van die regels
al of niet te vervolgen
Rechterlijke macht: in een individueel dossier nemen ze individuele
beslissing
o Locke en Rousseau: sociaal contract (ius puniendi)
Uitganspunt: fictief contract tussen burgers en overheid: in ruil voor
bescherming/ veiligheid deel van hun vrijheid opgeven
Overheid heeft een positieve beschermingsverplichting en een
negatieve onthoudingsverplichting
- Magna Charta strafrecht: strafrecht als fundamentele bescherming voor de burger
o 3 pijlers
Legaliteitsbeginsel: vereist een juridische basis voor overheidsoptreden
Legaliteit affecteert het misdrijf, de straf, de vervolging, de
straftoemeting en de strafuitvoering
Subsidiariteitsbeginsel: gaat over de inzetbaarheid van het strafrecht
optreden waar het werkelijk nodig is
Proportionaliteitsbeginsel: er moet een evenwicht zijn tussen de
hoegrootheid van de daad en de hoegrootheid van de reactie
Dat verlichte gedachtegoed en de beginselen in de magna charta hebben geleid tot het
revolutionaire strafrecht
- De eerste codificaties v:deze nieuwe ideeën in strafwetboeken:
o Code lepeletier: de basis voor onze huidige juryrechtspraak ligt in de code
lepeletier
MSR en FSR
o Code merlin
MSR, mild, proportioneel, vast
- => 2 wetboeken waren geen lang leven beschoren door napoleon met zijn code pénal
Omwille van het legaliteitsbeginsel pleitten de revolutionairen voor vaste straffen: maw geen
ruimte voor interpretatie
PAGINA 3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller OrfeeMichels. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.54. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now