Hoorcolleges kunst 300-1400
Week 1
De wereld op kaart:
Middeleeuwen: 500-1500 (van val van West-Romeinse Rijk tot aan de ontdekking van Amerika).
Middeleeuwers dachten niet dat de aarde plat was. Ze dachten wel veel symbolischer en bijbel
vaster. Men wist in de oudheid al dat de aarde rond was.
Gangbare wereldkaart in de middeleeuwen was de OT kaart.
Water van de oceaan omringt de wereld. Onder Azië is links rivier de Don en rechts de Nijl. Tussen
Europa en Afrika de middellandse zee. De oriëntatie naar Azië (oosten) is symbolisch: daar komt de
zon op en daar zou het aardse paradijs zich bevinden.
Een bijzonder motief uit de middeleeuwen was God als architect van de kosmos. Hij tekent dan de
aarde en hemellichamen er omheen met een passer. De aarde werd toen nog gezien als middelpunt
van het universum. God is dus de architect die de kosmos maakte.
,Wereldkaart van Psalter (ca. 1265):
In de buitenrand van de cirkel blazen de winden. Ook zijn vreemde volken aan de rand te zien.
Middeleeuwers geloofden in vreemde wezens. Net als mensen in de oudheid. Het is een vorm van
karikaturaal omgaan met het onbekende.
Vreemde wezens die ver weg leefde zijn niet alleen op kaarten en in encyclopedieën te zien. Ook
bijvoorbeeld op timpanen, zoals die van het Franse Vézelay (1140). Details hier tonen mensen met
hondenkoppen, gigantische oren en pygmeeën.
Jeruzalem werd vaak ook schematisch binnen een cirkel afgebeeld. Vaak meet een kruis erin want
het was het doel van de kruistochten. Maar op bijvoorbeeld de Ebstorf kaart (ca. 1300) werd
Jeruzalem niet zo afgebeeld, maar als vierkant zonder gebouwen er in. Het christelijke thema stond
meer centraal. Veel plaatsen op deze wereld kaarten zijn afgeleid van de reizen van Alexander de
grote. Die erg populair was in de middeleeuwen.
, Hereford Mappa Mundi (ca. 1300)
Op de Hereford Mappa Mundi werden
niet alleen de reis van Alexander de
Grote en het oude en nieuwe
testament afgebeeld maar ook Satyrs
en Mandragora te zien, en
hondskoppige, die waarschijnlijk
teruggaan op de observatie van
mensachtige apen zoals bavianen. Er is
ook veel klassieke mythologie op de
kaart verwerkt. Het gulden vlies, de
stad Troje en de zuilen van Hercules.
Linksonder zien we keizer Augustus
die opdracht geeft de wereld in kaart
te brengen. Daarnaast vraagt de
opdrachtgever om voor ‘m te bidden.
Omdat het middeleeuwers altijd bezig
waren met het leven na de dood. En
boven in is het laatste oordeel
afgebeeld. Zo staan in de hoeken ook
de letter M, O, R en S. Oftewel dood in
het latijn.
Een middeleeuwse kaart was dus niet een geografische kaart om mee te reizen. Maar was bedoeld
o.a. voor de Bijbel geschiedenis, wereldlijke geschiedenis, natuur encyclopedie, theologische
informatie en als meditatiemiddel voor het bidden. Als bronnen werden dus klassieke teksten, de
Bijbel en andere teksten gebruikt.
Catalaanse atlas uit 1375:
Deze kaart verenigd oude kaart typen met nieuwe typen: dat van de Portolaan kaart. Dit type kaart
is georiënteerd naar het noorden en vaak bedoeld om te varen op de middellandse zee. De
weergave van de gebieden Azie en Afrika is overgenomen uit de oudere kaarten. Maar centraal staat
hier niet de ries van Alexander de Grote maar van Marco Polo die veel kennis heeft gebracht over
Azië in zijn verslagen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JorisUU. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.42. You're not tied to anything after your purchase.