Tussen 9000 v.C. en 6000 v.C. ontstonden in het Midden-Oosten landbouwsamenlevingen. De
overgang naar het boerenbestaan had zulke ingrijpende gevolgen, dat we spreken van een
agrarische revolutie. Voor veel mensen betekende deze revolutie een overschakeling van een
zwervend naar een gevestigd bestaan: nu ze het hele jaar door van de landbouw leefden, moesten
zij immers in de buurt van hun akkers blijven. Doordat de bevolking toenam en dichter op elkaar
leefde groeide het risico op infectieziekten, en daarnaast bracht het vee ook ziekten met zich mee.
De agrarische revolutie zorgde ook voor sociale verschillen. Deze waren er niet of nauwelijks bij
jagers-verzamelaars.
Rond 3300 v.C. ontstonden de eerste steden in het zuiden van Mesopotamië. In de stedelijke
gemeenschappen ontstonden sociale lagen, die van elkaar verschilde in rijkdom en macht. Onderaan
de sociale ladder stonden de boeren, dit was het grootste deel van de bevolking. De steden hadden
ook goede bestuurders nodig Zij handhaafden de orde, beschermden de stad tegen vijanden en
onderhielden waterwerken. Dankzij het schrift wisten koningen voortaan precies wie belasting had
afgedragen, welke arbeiders loon hadden ontvangen en hoeveel soldaten ze in dienst hadden.
{1.2 Machtige steden in het Midden-Oosten}
Een staat is een afgebakend gebied met een centraal bestuur. Het heeft een rechtssysteem dat voor
het hele gebied geldt. En de overheid heeft het geweldsmonopolie : alleen zij mag mensen
arresteren, opsluiten en eventueel fysiek straffen.
Na iedere overstroming van de Nijl moesten de ambtenaren het land opmeten en de akkers
opnieuw onder de boeren verdelen. Ook zorgden zij ervoor dat de irrigatiesystemen werden
onderhouden en dat de boeren een deel van de oogst afdroegen aan de Farao. De Egyptische
godsdienst was polytheïstisch. Dat betekent dat er meerdere goden tegelijk werden vereerd.
{1.3 De Griekse democratie}
In Athene was er geen parlement: alle Atheense mannen die geen slaaf waren, mochten
rechtstreeks meebeslissen. In zo’n geval spreken we van een directe democratie. In het oude
Griekenland kon een directe democratie ontstaan doordat de Grieken in stadstaatjes woonden,
verspreid over de kusten en eilanden van het huidige Griekenland, Italië en Turkije. Zo’n stadstaat of
polis bestond uit een stedelijke kern en het omringende platteland. In de Atheense democratie
mochten vrouwen, kinderen, slaven en vreemdelingen niet meepraten: dat recht was voorbehouden
aan de volwassen, vrije mannen. Zij waren uit Athene zelf afkomstig en bezaten het Atheense
burgerrecht.
Ooit was Athene geregeerd door koningen, en later door de adel (aristocratie): rijke en belangrijke
mannen die zichzelf zagen als ‘de besten’. Ook was het wel voorgekomen dat één man tijdelijk de
macht greep: een tiran.
Enkele belangrijke Atheense denkers hebben zich afgevraagd of democratie nu wel het beste
bestuurssysteem was. Veel Griekse filosofen richtten zich op een aantal vragen: hoe zitten de natuur
en het heelal in elkaar (natuurfilosofie)? Wat is goed gedrag en hoe kan een mens dat leren (ethiek)?
Hoe moet een polis bestuurd worden (politiek)?
De filosoof Plato (427-347 v.C.), een leerling van Socrates, was overtuigd van het laatste. Hij kon zich
moeilijk voorstellen dat je bij meerderheid van stemmen kon bepalen wat goed of waar was.
Volgens Plato namen politici in een democratie vooral besluiten waarmee ze het de burgers naar de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bterharmsel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.04. You're not tied to anything after your purchase.