Summary
Samenvatting Handboek Scenarioplanning (H1 T/M H3 & H7 T/M H16) Deel 1, 3, 4 en 5
- Course
- Institution
Samenvatting van 48 pagina's voor het vak Scenarioplanning aan de Avans
[Show more]
2 reviews
By: dennisp32 • 8 year ago
By: gerbensnippe • 8 year ago
Seller
Follow
Tv15
Reviews received
Content preview
Samenvatting ScenarioplanningHOOFDSTUK 1
Als je nadenkt over de toekomst doe je dat in zogenaamde scenario’s. Hierbij
schets je fictieve verhalen , waarbij je nagaat hoe bepaalde keuzes kunnen
doorwerken. Essentiële factoren die het verloop van scenario’s drastisch kunnen
veranderen, noemen we ook wel de drijvende krachten achter scenario’s.
De inhoud van scenario’s wordt bepaald door gebeurtenissen. Deze
gebeurtenissen zijn gericht op de toekomst en kun je bekijken vanuit 5
verschillende invalshoeken:
Tijd
Relevantie
Verandering
Onzekerheid
Informatiebetrouwbaarheid
Tijd
Er is een groot verschil wanneer we praten over zaken die mogelijk over 3
maanden of 20 jaar kunnen gebeuren. Het tijdsverschil bepaalt voor een groot
deel hoe we de mate van verandering en onzekerheid schatten. Bij het vormen
van beelden over de toekomst gebruiken we (on)bewust onze eigen kennis en
ervaring vanuit het heden en verleden. Hoe verder weg iets in de toekomst is,
hoe onbetrouwbaarder uitspraken over de verre toekomst worden.
Relevantie
Uitspraken over de mogelijke toekomst doen we in relatie tot een context. Je
beperkt je hierbij tot een bepaald denkkader waarbij je informatie filtert om te
komen tot relevante uitspraken. Bij een uitspraak over de toekomst van de
plaatselijke tennisvereniging, denk je niet na wat de invloed zal zijn op het
conflict in Oekraïne.
Verandering
Het verschil is een bepaalde mate van ontwikkeling van een gebeurtenis, een
fenomeen. We onderscheiden 3 typen veranderingen;
Trends
Geleidelijke discontinuïteiten
Abrupte discontinuïteiten
(zie figuur 1.2 blz. 32)
Als een toekomstige ontwikkeling in lijn licht met het verleden en het heden, dan
spreek je van een trend. De relatieve verandering is minimaal.
Als de toekomst echt heel anders loopt, dan spreek je van een discontinuïteit. Als
de verandering zo loopt dat je er nog op in kunt spelen, dan spreken we van een
geleidelijke discontinuïteit. Loopt de verandering heel snel, dan spreken we van
een abrupte discontinuïteit.
,Trends
Vormen de basis voor scenario’s. De uitwerking binnen de scenario’s kan echter
verschillen. Een trend is een constant patroon dat ontstaat als een lange termijn
van data in beschouwing wordt genomen. Hoe verder er bij trends vooruit wordt
gekeken, hoe onzekerder de uitspraak wordt. Bij trends wordt er dan gebruik
gemaakt van een minimale en maximale trendlijn om een mogelijke spreiding
aan te geven.
Discontinuïteiten
Discontinuïteit is een, mogelijk onverwachte, tijdelijke of permanente, breuk in
een dominante trend in een systeem(de maatschappij bijvoorbeeld). Het werken
met discontinuïteiten is erg belangrijk omdat het zaken zichtbaar maakt die
anders zijn dan de ‘voorspelbare trends’. Er is dan nog een verschil tussen
geleidelijke en abrupte discontinuïteiten. Een abrupte discontinuïteit treed zeer
plots op, waardoor het systeem niet meer kan stabiliseren.
Een abrupte discontinuïteit wordt ook wel een wildcard genoemd. Om te weten of
je iets een wildcard kunt noemen moet je 2 vragen positief kunnen
beantwoorden:
Heeft het een dramatische impact op een bepaald systeem met grote,
brede en soms fundamentele gevolgen?
Gaat de ontwikkeling zo snel dat het systeem niet kan stabiliseren en
instabiel raakt?
Een geleidelijke discontinuïteit wordt ook wel een (early) warning signal
genoemd. Een geleidelijke discontinuïteit is een discontinuïteit waarbij de
verschuiving van een paradigma naar een ander paradigma geleidelijk verloopt.
Op een warning signal kun je, in tegenstelling tot een wildcard, vaak nog
reageren. Abrupte discontinuïteiten kunnen weer geleidelijke discontinuïteiten in
gang zetten. Verder kunnen geleidelijke discontinuïteiten ook een early warning
signal zijn voor een abrupte discontinuïteit.
De brug die het hier-en-nu verbindt met een wildcard kun je beschrijven middels
een cascading discontinuïteiten set(CDS). Het is een set van opeenvolgende over
het algemeen geleidelijke discontinuïteiten die een mogelijke verklaring geven
waarom een wildcard zou optreden.
Of je iets ziet als een wildcard of early warning signal heeft te maken met de
mate tot welke systemen je het beperkt en vanuit welke bril je het bekijkt. Je
eigen wereldmodel.
Patronen
De wijze waarop trends en discontinuïteiten elkaar afwisselen kan worden
vastgelegd in een patroon. Twee voorbeelden van patronen zijn hypes en rages.
,Hype
Hypes zijn zaken waarvan mensen, gedurende een bepaalde tijd, veel te hoge
verwachtingen hebben. Bijvoorbeeld het rijden op biobrandstof(bleek naderhand
nadelig te zijn voor voedselketen).
(zie figuur 1.6 blz. 40).
In het figuur van Gartner doorlopen hypes een aantal fasen. Eerst ontstaat hij
door te hoge verwachtingen, dan slaat de realiteit toe en raakt de hype in een
dal, een aantal hypes overleven het en zullen het dan gaan maken in de echte
wereld. Hype die overleven resulteren op den duur in een nieuwe trend. Alleen
hypes met de potentie om uit te groeien tot een trend of geleidelijke
discontinuïteit neem je mee tijdens de ontwikkeling van scenario’s.
Rage
Een rage is een tijdelijke opleving van iets. Bijvoorbeeld het verzamelen van
voetbalplaatjes. Hier hebben mensen geen te hoge verwachtingen van in
tegenstelling tot een hype. Een rage zal ook uitdoven en in uitzonderlijke
gevallen uitgroeien tot een trend. Rages worden normaal gesproken niet
meegenomen in een scenario omdat ze te tijdelijk zijn.
Samenvattend worden er een aantal veranderingspatronen onderscheden.
(ZIE TABEL 1.1, BLZ 42.) PLAATJE???
Onzekerheid
Er zullen altijd onzekere dingen gebeuren. Dat de uitkomst van een bepaalde
gebeurtenis niet vaststaat, druk je uit in onzekerheid. Bij maximale onzekerheid
is de kans 50/50.
Tijdens een scenariostudie, delen we gebeurtenissen in naar mate van
onzekerheid. Maximale zekerheden noemen we ook wel onoverkomelijke
elementen en maximale onzekerheden noem je controversies.
Onoverkomelijke elementen
Hierbij is het zeker dat het gaat gebeuren. Het is iets dat vaststaat, maar
waarvan de gevolgen nog niet zijn ontvouwd.
Controversies
Een stelling die wel kan gebeuren, maar net zo goed niet. Het zijn vanuit de
maatschappij gezien dilemma’s .
Informatiekwaliteit
De informatie die we gebruiken om uitspraken te doen over de toekomst kent een
bepaalde kwaliteit. Er zijn 3 categorieën van waaruit informatie kan worden
verzameld:
Metingen
Modellen
Mensen
, Metingen
Zijn gericht op het verleden. Het kan statistisch worden weergegeven. Het is
bewezen en kwantitatief van aard. Wordt de informatie doorgetrokken naar de
toekomst, dan neemt de betrouwbaarheid af.
Modellen
Bevat een bepaald systeem. Zijn te gebruiken voor de middellange termijn en
bevatten een bepaalde mate van complexiteit.
Mensen
Informatie uit mensen kan variëren tussen bewezen, tot waarschijnlijk en tot
totale onwetendheid. Deze informatie is kwalitatief van aard.
De kracht van scenarioplanning is dat je gedurende het proces grote
hoeveelheden informatie met verschillende mate van betrouwbaarheid kan
verwerken.
HOOFDSTUK 2
Op basis van het doel waarvoor je scenario’s wilt gebruiken, neem je bepaalde
(on)zekerheidscategorieën wel of niet mee.
Ideaaltypisch kun je scenario’s in 4 categorieën opdelen:
Extrapolerende scenario’s (wat zal er gebeuren)
Normatieve (wat gebeurt er)
Explorerende (wat kan er mogelijk gebeuren)
Sciencefictionscenario’s (maximale toekomstspeculatie)
(zie figuur 2.1 blz. 50)
Extrapolerende scenario’s
Worden ook wel voorspellende scenario’s genoemd. Ze geven aan wat er zou
kunnen gebeuren met een ‘grote’ waarschijnlijkheid. Hiervoor wordt er veel
informatie geput uit het verleden wat geëxtrapoleerd wordt naar de toekomst.
Trends worden dus doorberekend. Extrapolerende scenario’s zijn meestal gericht
op de korte termijn, omdat de lange termijn teveel onzekerheid met zich
meebrengt.
Het gevaar van dit soort scenario’s is dat ze redelijk waar lijken en hiermee
onoverkomelijk lijken. Van de ene kant is dit natuurlijk zo, maar als het niet zo
blijkt dan kan er een self-fullfillmenteffect optreden. Dit staat beter bekend onder
de term selffullfilling prophecy(zelfvervullende voorspelling), dat betekent dat
doordat je denkt dat het echt zo is, je door je eigen handelen ervoor gaat zorgen
dat het sowieso waar wordt.
Je kunt explorerende scenario’s ontwikkelen die iets prognosticeren of
projecteren.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Tv15. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.60. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50843 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now