Summary
Samenvatting Belgisch Publiekrecht UGENT
- Course
- Institution
Uitgebreide samenvatting met extra vragen + foto's die kunnen helpen bij het studeren
[Show more]
Seller
Followphebehoeven
Content preview
Phebe Hoeven Eerste bachelor criminologieBelgisch publiekrecht
Inleiding
Doel recht: vermijden van chaos en orde scheppen in de maatschappij
Geen optelsom van regels → systematisch en logisch opgebouwd geheel van overkoepelende
principes en specifieke regels, die een samenhang vertonen en elkaar niet tegenspreken
Definitie recht: recht is een rationeel opgebouwd geheel van door de overheid uitgevaardigde en
via sancties afdwingbare normen die dienen tot organisatie, handhaving of herstel van de openbare
orde.
Onderscheid tussen twee grote groepen:
Privaatrecht Publiekrecht
Regelt de situatie van de individuele burger en Regelt de situatie van de overheid en de relaties
zijn relaties met andere burgers. tussen de overheid en de burger.
Voorbeelden: een stuk fruit kopen uit een Voorbeelden: staatsrecht, bestuursrecht,
winkel, een drinkfles cadeau krijgen van je belastingrecht…
mama, familierecht, arbeidsrecht,
personenrecht…
➔ Vaak is op één juridisch probleem tegelijk publiek- en privaatrecht van toepassing
Deel I: Krachtlijnen
Kernboodschap: België is een meergelaagde, democratische rechtsstaat in Europa
1. De Belgische staat
1.1. Constitutieve bestanddelen van de staat
Een staat is een rechtssubject dat aan enkele specifieke kenmerken voldoet
➔ Verdrag van Montevideo inzake de rechten en plichten van staten: verdrag ondertekend in
Montevideo op 26 december 1933, tijdens de Zevende Internationale Conferentie van
Amerikaanse Staten. Het verdrag codificeert de declaratieve theorie van de staat zoals
aanvaard als onderdeel van het internationaal gewoonterecht.
Constitutieve bestanddelen
3 voorwaarden:
- Permanente bevolking
- Afgebakend gebied → de bevolking moet zich situeren op een bepaalde plaats
- Aanwezigheid van een overheid → de overheid moet bepaalde taken op zich nemen
(voorbeeld: maken van wetten, handhaven van recht…)
1
,Phebe Hoeven Eerste bachelor criminologie
1.1.1. Een permanente bevolking
Staat oefent gezag uit over een min of meer vaste groep personen.
Kunnen verbonden zijn door: taal, grondgebied, cultuur, godsdienst of geschiedenis + kunnen burger
zijn van dezelfde staat
➔ Delen nationaliteit van die staat
Een staat kan ook gezag uitoefenen over personen die niet zijn nationaliteit hebben, als ze zich op het
grondgebied bevinden.
1.1.2. Een afgebakend gebied
Elke staat oefent gezag uit over een afgebakend territoriaal gebied → exclusief, want territorium
behoort tot het grondgebied van één staat.
Grondgebied = landoppervlakte binnen zijn grenzen (ondergrond en binnenwateren horen er ook bij)
- Kuststaten oefenen ook gezag uit over de territoriale zee (tot max 12 zeemijl)
- Zeeën en oceanen = een staat heeft een aantal rechten in een exclusieve economische zone
en op het continentaal plat
- Staat oefent gezag uit over luchtruim
!! Het overgrote deel van de oceanen zijn internationale wateren !!
1.1.3. Een overheid
Definitie overheid: een entiteit die in staat is om wetten te maken, te besturen en recht te spreken.
Een staat die beschikt over een bevolking, een grondgebied en een overheid zal via zijn overheid
betrekkingen kunnen aangaan met andere staten → manier waarop wordt geregeld in diplomatiek
recht
1.1.4. Erkenning?
Vandaag kunnen er nog nieuwe staten ontstaan op volgende afgeleide manieren:
- Secessie (afscheiding): een bepaalde bevolking zal zich met een bepaald grondgebied
afscheiden van een bestaande staat en een nieuwe staat inrichten.
- Fusie: afzonderlijke staten die besluiten om samen één nieuwe staat op te richten.
- Dismembratio: één staat kan uiteenvallen in verschillende staten.
- Een staat kon vroeger ook ophouden te bestaan wanneer hij door een andere staat werd
geannexeerd.
Belgische staat → 1830 door afscheiding van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
Revolutie: de katholieke en liberale elites van het zuidelijk deel vonden elkaar in de afkeer
tegen het beleid van Koning Willem I → ontstaan monsterverbond
14 oktober 1830: Voorlopig Bewind roept de Belgische onafhankelijkheid uit
November 1830: verkiezingen waarbij het Nationaal Congres werd verkozen
2
,Phebe Hoeven Eerste bachelor criminologie
Conferentie van Londen: Europese mogendheden erkenden de Belgische onafhankelijkheid
7 februari 1831: Belgische Grondwet werd aangenomen
21 juli 1831: Leopold I legde de eed af als eerste koning van de Belgen
Zijn de drie voorwaarden voldoende?
Neen, het is niet genoeg om echt van een staat te kunnen spreken. Het is nodig dat genoeg andere
staten het bestaan van een nieuwe staat erkennen.
Erkenning = rechtshandeling waarbij een andere staat het bestaan van een (nieuwe) staat bevestigt →
krijgt internationale rechtspersoonlijkheid waardoor men rechtsbetrekkingen kan aangaan.
Erkenning beschouwen als een declaratieve handeling:
- Bevestigen bestaan nieuwe staat
- Eenzijdig en niet verplicht
- Expliciet of impliciet
- Niet vrijblijvend → terugwerkende retroactieve werking. De erkenning van een staat kan soms
pas veel later gebeuren dan het feitelijke ontstaan van die staat
- Kan niet ongedaan gemaakt worden
- Staat kan beslissen om diplomatieke betrekkingen met een andere staat te onderbreken,
zonder dat hij plots de staat niet meer zou erkennen
In principe: erkenning van staten, niet van regeringen van staten
Onafhankelijkheid België → grote Europese machten erkenden België snel, maar de Nederlanden niet
omdat ze nog in oorlog waren met elkaar
De Nederlanden erkende Belgische onafhankelijkheid in 1839 (Verdrag van Londen).
Afgebakend gebied:
- Vastgelegd in het Verdrag van Maastricht (1843)
- Opgelet: veranderlijk (en soms vreemd)
➔ BELGIE WORDT OVERAL TER WERELD ERKEND ALS STAAT
- Kosovo heeft zich onafhankelijk verklaar. Ze vroegen zich af of de andere staten hen gingen
herkennen. De groene landen op KAART 1 hebben internationale relaties met Kosovo.
- Op KAART 2 zien we de landen die Palestina erkennen = iedereen behalve de westerse wereld
→ komt door internationale politiek.
3
, Phebe Hoeven Eerste bachelor criminologie
1.2. Gevolgen van kwalificatie als staat
Staten hebben een aantal belangrijke kenmerken:
1.2.1. Rechtspersoonlijkheid
Als je dit hebt, wordt je als een afzonderlijk bestaande entiteit beschouwd.
Het geldt zowel intern (optreden binnen de staat) als extern (optreden tegenover andere staten)
(voorbeeld: Belgische staat kan belastingen heffen – intern / verdragen sluiten – extern)
1.2.2. Soevereiniteit
Interne soevereiniteit: recht op eigen rechtsordening (organen, wetgeving, procedures, instellingen…).
Heeft beslissingsmacht over wat er met de bevolking op dat grondgebied gebeurt.
Externe soevereiniteit: men is gelijk aan andere staten en men heeft het recht om ongestoord te
functioneren, zonder inmenging van andere staten. Ze wordt erkend in het Handvest van de
Verenigde Naties (voorbeeld: de politie van België mag geen mensen arresteren uit Duitsland).
! Staten kunnen hun soevereiniteit overdragen aan supranationale instellingen zoals de EU !
➔ Gevolg: rechtsregels van de EU kunnen voorrang hebben op Belgische rechtsnormen die
daarmee strijdig zijn!
1.2.3. Internationale immuniteit
Staten zijn gelijk, waardoor de ene de andere niet mag controleren. Andere staten kunnen niet
oordelen over de wettigheid van een andere staat, maar onze rechters in België kunnen zich wel
inmengen (voorbeeld: een Franse rechtbank mag geen beoordeling geven over een Belgische
belasting).
1.2.4. Rechtsmacht
Rechtsmacht: juridische erkenning van de mogelijkheid om gezag uit te oefenen.
- Territoriaal bepaald: binnen zijn grondgebied kan de staat gezag uitoefenen door normen uit
te vaardigen en af te dwingen.
- Uitzonderlijk: extraterritoriaal
Opgelet: vraag naar rechtsmacht niet verwarren met vraag naar toepasselijk recht
Principe: Belgische recht is van toepassing op elke situatie die zich op het Belgische grondgebied
voordoet
➔ Soms kiezen mensen ervoor om het recht van een andere staat van toepassing te maken op
hun situatie!
➔ Belgische wet kan soms ook extraterritoriaal worden toegepast
2. Een democratische staat
2.1. Vrije en geheime verkiezingen
Juridisch uitgangspunt: in een democratische staat worden er regelmatig vrije en geheime
verkiezingen (= verrichting waarbij de gerechtigde personen hun vertegenwoordigers in een orgaan
aanduiden) georganiseerd.
➔ De burger neemt via de aanduiding van vertegenwoordigers deel aan de uitoefening van het
staatsgezag.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller phebehoeven. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now