6.1 Handhaving en sanctie.
Het behoort tot de taak van de overheid om erop toe te zien dat
burgers zich houden aan de wet en op te treden als zij dit niet doen.
Dit wordt handhaving genoemd.
Bestuurlijke handhaving:
Veel bestuursrechtelijke wetten bevatten strafbepalingen waarin
een sanctie wordt gesteld op de overtreding van een
bestuursrechtelijke norm. In art. 1 en 1s van de Wet op Economische
delicten (Wed) is een lange opsomming gegeven van overtredingen
van voorschriften in talloze wetten die als economisch delict worden
aangemerkt.
Het bestuursrecht bevat zijn eigen instrumenten waarmee
bestuursorganen zelf direct kunnen optreden tegen overtredingen
van burgers en bedrijven. Onder overtreding verstaat 5:1 Awb ‘een
gedraging die in strijd is met het bepaalde krachtens enig wettelijk
voorschrift’.
Preventief en repressief:
Bestuurlijke handhaving kan zowel preventief als repressief
gebeuren. Bij preventieve handhaving gaat het om het voorkomen
van overtredingen, bij repressieve handhaving om het corrigeren
daarvan. Preventieve handhaving begint ermee dat burgers goed op
de hoogte worden gebracht van hun rechten en plichten.
Bij repressieve handhaving treedt het bestuursorgaan op als er een
overtreding heeft plaatsgevonden of dreigt plaats te vinden. Dit
gebeurt door het opleggen van een sanctie. Dit is een door de wet
toegelaten of geboden reactie van een overheidsorgaan op gedrag
dat in strijd is met het recht.
Het college kan degene die iets zonder vergunning heeft gebouwd
bijvoorbeeld dwingen om dit weer af te breken. Dit wordt een
herstelsanctie genoemd (art. 5:2 lid 1b Awb). Sancties kunnen de
overtreder anderzijds bestraffen. Van een bestraffende sanctie is
bijvoorbeeld sprake als het bestuursorgaan hem een boete oplegt
(art. 5:40 Awb).
Toezicht op naleving:
Dit is geregeld in afdeling 5.2 Awb.
Een toezichthouder moet zich kunnen legitimeren (art. 5:12 Awb),
mag alleen van zijn bevoegdheid gebruikmaken als dat voor de
vervulling van zijn taak redelijkerwijs nodig is (art. 5:13 Awb), mag
plaatsen betreden, maar woningen alleen met toestemming van de
bewoner (art. 5:15 Awb), mag inlichtingen vorderen (5:16 Awb), mag
zakelijke gegeven en bescheiden inzien (art. 5:17 Awb), mag zaken
onderzoeken en daarvan monsters nemen (art. 5:18 Awb), mag
vervoermiddelen en hun lading onderzoeken (art. 5:19 Awb).
, Handhavingsplicht.
De wet, zoals art. 122 provinciewet, art. 125 gemeentewet, art. 18.2
Wm, art. 5.19 Wabo en art. 5:32 Awb, geeft aan bestuursorganen de
bevoegdheid om zelfstandig bestuursrechtelijke
handhavingsinstrumenten te gebeuren. Om willekeur te voorkomen
moet het bestuursorgaan een handhavingsbeleid voeren en zich
houden aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Hierbij
zijn onder andere van belang het zorgvuldigheidsbeginsel (art. 3:2
Awb), het motiveringsbeginsel (art. 3:46 t/m 3:50 Awb) en het
verbod van willekeur (art. 3:4 Awb, redelijkheid en evenredigheid).
Uit jurisprudentie wijst dat de bestuursorgaan zich in beginsel
verplicht is om gebruik te maken van zijn bevoegdheden, tenzij dit
in bijzondere omstandigheden niet redelijk zou zijn. Dit wordt het
beginselplicht genoemd.
Een bestuursorgaan kan ook besluiten dat een overtreding wordt
gedoogd. Gedogen betekent dat het bestuursorgaan wel op de
hoogte is van de overtreding, maar niet zal optreden.
6.2 Bestuurlijke sancties.
Bestuursdwang.
Art. 5:21 Awb formuleert de last onder bestuursdwang zo, dat het
accent op de herstelsanctie ligt. Het komt erop neer dat de
overtreder verplicht om de overtreding geheel of gedeeltelijk
ongedaan te maken. Als de overtreder dit niet doet of niet optijd,
dan kan het bestuursorgaan dit zelf laten doen, welliswaar op de
koster van de overtreder. Dit moet duidelijk in de beschikking
worden vermeld (art. 5:25 Awb). De beschikking moet dus precies
aangeven wat het bestuursorgaan van de overtreder verlangt en
binnen welke termijn (art. 5:24 Awb).
Uit de wet en jurisprudentie blijkt dat bij het opleggen van een last
onder bestuursdwang de volgende zaken van belang zijn:
1. Waaruit blijkt de overtreding van de bestuursrechtelijke norm?
De overtreding moet worden geconstateerd en schriftelijk worden
vastgelegd (art. 5:4 lid 2 en 5:9 Awb). Dit gebeurt meestal door
de toezichthouder. De last onder bestuursdwang kan worden
opgelegd, zodra het gevaar voor de overtreding blijkt te dreigen
(art. 5:7 Awb).
2. Kan de overtreding worden gelegaliseerd?
Het bestuursorgaan moet nagaan of de overtreding kan worden
gelegaliseerd.
3. Is het bestuursorgaan bevoegd?
De last onder bestuursdwang moet worden opgelegd door een
bestuursorgaan die daartoe bevoegd is.
4. Is de overtreder gehoord en zijn belangen afgewogen?
Met een last onder bestuursdwang maakt het bestuursorgaan
inbreuk op de rechten van de overtreder. Aan de andere kant
moet het bestuursorgaan rekening houden met derden die door
de overtreding in hun belangen worden geschaad.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Postduif. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.33. You're not tied to anything after your purchase.