Paternalisme in praktijk: Is dit wat de patiënt werkelijk wil, of moet ik ingrijpen om iemands
bestwil?
• Een patiënt met Alzheimer zwerft de hele dag over de afdeling en put zichzelf uit
• Een hartpatiënt zegt niet gereanimeerd te willen worden
• Een psychiatrische patiënt (bipolaire stoornis) zit al een uur op de internetsite van de bank
• Een kind van 11 jaar met kanker zegt geen chemotherapie meer te willen
• Een oudere patiënt, thuis, blijkt voornamelijk poezenvoer uit blik te eten
• Een 16-jarige patiënt met het syndroom van Down bietst bij medebewoners steeds hun
toetje (hij weegt >100 kg)
Paternalisme
• Het zonder toestemming van een persoon,
• Inmengen in diens vrijheid of autonomie,
• Met als motief het welzijn, het goede, de belangen van deze persoon te bevorderen
• Letterlijk; je als een vader opstellen
• Maternalisme; je als moeder opstellen
Vragen bij kenmerken
a) Ik doe het in het belang van welzijn patiënt
• Is dat -wat goed is voor een ander- door jou wel goed te bepalen? Te objectiveren?
• In de somatische geneeskunde wel. Bijv.; kinderen vaccineren, reanimeren bij
ventrikelfibrileren, verhoogde ICP aanpakken bij neurotrauma, etc.
b) tast vrijheid aan; is dat altijd zo?
• Voorbeeld; Verpleegkundige verstopt zakmes suïcidale man. Man weet van niets
• Paternalistisch; de intentie van het beperken van de keuzevrijheid van de patiënt
c) geen toestemming van patiënt. Is dat een probleem?
• Ja; als wilsuiting van patiënt helder is (ik wil mijn zakmes bij me dragen)
• Maar; bij wilsonbekwamen (zuigelingen, bewusteloosheid, etc.) is er geen wilsuiting
• Wilsonbekwamen; ‘zwak paternalisme’
1
,Paternalisme: is dat slecht?
Ja;
- Het gaat in tegen vrijheid/autonomie van patiënt
- Het houdt geen rekening met wensen/voorkeur van patiënt
Nee;
- Het beoogt het welzijn van patiënt. Daarom soms te rechtvaardigen
Einde
• Het is een klassiek dilemma;
Bestwil <-> autonomie. Is dat zo?
• Modern uitgangspunt; hoe het goede leven voor patiënt vinden/bevorderen?
• Psychiatrische patiënten verlangen vooral erbij te horen en van betekenis te zijn. Dáárop
moet de zorg gericht zijn
• Zorgethiek, bemoeizorg? (Uitleg later in de opleiding)
College autonomie
Wat is ethiek? Systematische reflectie op moraal
Wat is Moraal? Het geheel van normen en waarden op basis waarvan mensen handelen
4 basisprincipes ethiek
• Autonomie
• Weldoen
• Niet schaden
• Rechtvaardigheid
Autonomie
• Letterlijk; Zichzelf de wet stellen, Auto Nomos
Relevant omdat:
• Door ziekte vaak verlies van controle op de situatie, weinig greep op het eigen leven, op
eigen keuzen, etc.
• Door ouderdom en ouderdomskwalen (zintuigen, mobiliteit, sociaal netwerk, etc.) vaak
minder mogelijkheden om volledig zelfstandig te leven
2
, • Hoe toenemend afhankelijk zijn en toch autonoom?
• Verpleegkundigen houden zich bezig met gevolgen van ziekte. Afhankelijkheid door ziekte
wordt doorgaans als ernstig probleem ervaren
• Autonomie = het hebben van eigen redenen voor het maken van keuzen
• Autonomie = niet zoek het allemaal maar uit
• Vrij zijn van, of vrij zijn tot?
• Negatieve autonomie; Blijf van me af
Een in de huidige cultuur diep doordrongen ideaal, een vanzelfsprekende morele waarde voor veel
mensen.
Professionele autonomie
• Professionele autonomie; wat valt binnen de professionele standaard en welke ruimte heeft
de professional om eigen besluiten te nemen?
• Niet; de persoonlijke opvatting van de professional
• Bijvoorbeeld; patiënt heeft niet-reanimatie verklaring. Arts wil wél reanimeren want er is
goede kans op herstel. Toch zal arts wens van patiënt moeten respecteren
Autonomie
• Autonomie; meer opvatten als competentie tot het uitvoeren van taken, dan als product
• Autonomie is context-gebonden
• Bijvoorbeeld; demente patiënt kan wel kleren uitkiezen voor die dag, maar mag niet zonder
begeleiding naar de stad
Kritische kijk op autonomie
• Vrijheid tot maken eigen keuzen; eigen preferenties volgen? (Chocolade; melk of puur?)
• Vrijheid, niet gehinderd door anderen?
• Komt uit liberalisme; overheid moet zich zo min mogelijk met burgers bemoeien
• Mens ≠ individu, samenleving ≠ verzameling individuen
• Hoe sterker het handelen strookt met het beeld van de eigen identiteit, hoe sterker sprake is
van autonomie
• Reconstructie van autonomie bij wilsonbekwamen (mentorschap bijvoorbeeld)
• Autonomie is nooit af, maar ontwikkelt zich binnen voortdurend wisselende
omstandigheden.
3
, Einde
• Het is een klassiek dilemma;
Bestwil <-> autonomie. Is dat zo?
• Modern uitgangspunt; hoe het goede leven voor patiënt vinden/bevorderen?
• Psychiatrische patiënten verlangen vooral erbij te horen en van betekenis te zijn. Dáárop
moet de zorg gericht zijn
• Zorgethiek, bemoeizorg? (Uitleg later in de opleiding)
College gezond ouder worden deel 1
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller VerpleegkundeStudent2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.13. You're not tied to anything after your purchase.