Deze samenvatting bevat alle stof die nodig is om te leren uit de boeken Risicobeheer en Financiële Planning en Beleggingen voor de E2-fase van Bedrijfseconomie aan Avans Hogeschool.
Risicobeheer - T. Ammeraal – 4e druk
Financiële planning en beleggingen – T. Ammeraal – 2e druk
Samenvatting Financiële Markten
Inhoud
Hoofdstuk 1 Risicobeheer – Risico en risicohouding in organisaties.........................................4
1.1 Ondernemerschap en risico.................................................................................4
1.2 Soorten risico’s.................................................................................................4
1.3 Risicoaversie.....................................................................................................4
1.4 De plaats van risicomanagement in de onderneming...............................................5
1.5 Integraal Risicomanagement en COSO..................................................................5
1.6 Het inventariseren en analyseren van risico’s.........................................................6
1.7 Reacties op risico...............................................................................................6
1.8 De organisatie van het beheren van financiële risico’s.............................................6
Hoofdstuk 3 Risicobeheer – Renterisicobeheer.....................................................................7
3.1 Wat is renterisico?.............................................................................................7
3.2 Duration-analyse...............................................................................................8
3.3 Het ontwikkelen van een rentevisie......................................................................9
3.4 Externe instrumenten in het renterisicobeheer.....................................................11
Hoofdstuk 4 Risicobeheer – Valutarisicobeheer..................................................................12
4.1 Het vaststellen van de exposure en het risico.......................................................12
4.2 Het ontwikkelen van een valutavisie...................................................................13
4.3 Valutarisico op korte en op lange termijn.............................................................15
4.4 Strategische instrumenten in het valutarisicobeheer..............................................15
4.5 Interne financiële instrumenten.........................................................................16
4.6 Externe financiële instrumenten.........................................................................17
Hoofdstuk 5 Risicobeheer – Een kwantitatieve benadering van risico.....................................17
5.1 Het meten van risico........................................................................................17
5.2 De normale kansverdeling.................................................................................18
5.3 Value at risk....................................................................................................18
5.4 Scenarioanalyse en Monte Carlo-simulatie...........................................................19
Hoofdstuk 6 Risicobeheer – Beleggingsrisico’s...................................................................19
6.1 Motieven voor risicometing bij beleggingen..............................................................19
6.2 Risicoreductie door diversificatie.............................................................................19
6.3 De risico’s van derivaten........................................................................................20
Hoofdstuk 4 Financiële planning en beleggingen – Sparen en Beleggen.................................22
4.1 De begrippen ‘sparen’ en ‘beleggen’........................................................................22
4.2 Beleggingsinstrumenten........................................................................................22
4.3 Markten en instituties...........................................................................................22
4.4 Het beursklimaat: indexen.....................................................................................23
Hoofdstuk 5 Financiële planning en beleggingen – Risico en Rendement................................23
5.1 Criteria om beleggingsportefeuilles te beoordelen......................................................23
5.2 Het meten van rendement.....................................................................................23
5.3 Het meten van risico.............................................................................................23
5.4 De Sharpe-maatstaf..............................................................................................23
5.5 Diversificatie en portefeuilletheorie.........................................................................24
5.6 Actieve of passieve beleggingsstrategie...................................................................24
Hoofdstuk 6 Financiële planning en beleggingen – Obligaties...............................................25
6.1 basiskenmerken van obligaties...............................................................................25
6.2 Renteveranderingen en obligatiekoersen..................................................................25
6.3 Soorten obligaties................................................................................................25
Hoofdstuk 7 Financiële planning en beleggingen – Aandelen................................................26
7.1 Eigenschappen van aandelen..................................................................................26
7.2 De waardering van aandelen..................................................................................26
7.3 Beweeglijkheid van aandelenkoersen.......................................................................26
7.4 Rendementseisen.................................................................................................27
7.5 Aandelenanalyse: fundamenteel en technisch...........................................................27
Hoofdstuk 8 Financiële planning en beleggingen – Opties en Futures....................................31
8.1 Eigenschappen van opties......................................................................................31
8.2 Eenvoudige optiestrategieën..................................................................................31
8.4 Strategieën in combinatie met onderliggende waarde................................................32
8.6 De prijsvorming van opties en futures.....................................................................33
1
, Risicobeheer - T. Ammeraal – 4e druk
Financiële planning en beleggingen – T. Ammeraal – 2e druk
Bijlagen.......................................................................................................................35
Leerdoelen week 1 - H1RB Risico en risicohouding in organisaties.....................................35
H5RB Een kwantitatieve benadering van risico...............................................................35
H4FPB Sparen en beleggen.........................................................................................35
Leerdoelen week 2 - H3RB Renterisico’s........................................................................35
Leerdoelen week 3 - H4RB Valutarisico’s.......................................................................36
Leerdoelen week 4 - H6RB Beleggingsrisico’s.................................................................36
H5FPB Risico en rendement.........................................................................................36
Leerdoelen week 5 – H6FPB Obligaties..........................................................................37
Leerdoelen week 6 – H7FPB Aandelen..........................................................................37
Leerdoelen week 7 – H8FPB Opties en futures................................................................38
H6RB Beleggingsrisico’s..............................................................................................38
2
, Risicobeheer - T. Ammeraal – 4e druk
Financiële planning en beleggingen – T. Ammeraal – 2e druk
Hoofdstuk 1 Risicobeheer – Risico en risicohouding in organisaties
1.1 Ondernemerschap en risico
Een ondernemer wil voor de risico’s die hij aangaat een zo hoog mogelijke beloning verwachten. De
verhouding tussen verwachte opbrengst en risico moet geoptimaliseerd worden. Een te late en een
te hoge risicograad leiden tot een suboptimale ondernemingswaarde. Om de optimalisatie goed uit
te voeren is het nodig om de mogelijke opbrengsten te kennen en inzicht te hebben in aanwezige
risico’s. Risico’s overschatten leidt tot missen van kansen terwijl risico’s onderschatten de
continuïteit van de onderneming in gevaar kan brengen.
1.2 Soorten risico’s
De onzekerheid omtrent de uitkomst van een te nemen beslissing noemen we risico. De aandacht
gaat vooral uit naar de negatieve kanten van de onzekerheid. In het geval dat er slechts een kleine
kans bestaat op een nadelige uitkomst spreken we van een zuiver risico. Bijvoorbeeld klanten die
in zakelijke sfeer normaal hun rekeningen betalen. Hoewel niet zeker is dat de klant betaalt, wordt
de ontvangst niet als risico beschouwd. Risico kan echter ook betekenen dat we in onzekerheid
verkeren over de uitkomst van een beslissing, maar waarbij het resultaat met ongeveer gelijke
kansen positief of negatief kan afwijken van de doelstelling. Dit risico noemen we een speculatief
risico. Hierbij valt te denken aan beleggers in aandelen die een bepaald rendement verwachten,
maar dat het rendement uiteindelijk afwijkt van de verwachting.
Kans op behalen Kans op positieve Kans op negatieve
doelstelling afwijking afwijking
Zuiver risico Groot N.v.t. Klein
Speculatief risico Klein Groot Groot
Loterij Klein Zeer klein Groot
1.3 Risicoaversie
Bij zuivere risico’s is er een duidelijke afkeer van risico’s, aangezien er alleen negatieve afwijkingen
van de verwachting ontstaan. Bij speculatieve risico’s kunnen echter zowel positieve als negatieve
afwijkingen ontstaan. Een risicoaverse houding wil zeggen dat partijen op de financiële markten
een afkeer hebben van risico. De consequentie hiervan is dat geldgevers een premie verlangen
voor het aangaan van risico. Voor het vermijden van risico willen ze betalen. Stel dat er bij een
waardepapier van een belegger na een jaar een kans van 50% is op €2.000,- en 50% op €0. De
eindwaarde die berekend kan worden voor een waardepapier noemen we ook wel de
verwachtingswaarde. Deze kun je berekenen door mogelijke uitkomsten te vermenigvuldigen met
kansen en op te tellen. De formule die hierbij hoort wordt: 0,5 x €2000 + 0,5 x €0 = €1.000,-. De
aanschafwaarde van dit waardepapier bedraagt €900,-. Om de rendementsverwachting te
berekenen hiervan, moet eerst het rendement berekend worden. Hieronder volgt de berekening
voor dit waardepapier.
Dit wordt: 0-900 x 100% = -100%
900
Of: 2000-900 x 100% = 122,2%
900
De verwachtingswaarde van het rendement wordt dan: 0,5 x -100% + 0,5 x 122,2% = 11,1%
Naast risicomijdend gedrag treedt er ook risicozoekend gedrag op. Als iemand een beslissing neemt
staat een vermoedelijke uitkomst van die beslissing voor ogen. Deze uitkomst kan afgezet worden
tegen referentiepunten (niveaus). De belangrijke referentiepunten zijn:
Het aspiratieniveau – Wanneer de te bereiken uitkomst dit niveau overtreft en er sprake is
van succes. Wanneer de uitkomst lager uitkomt is er sprake van een mislukking.
Het overlevingsniveau – Wanneer de te bereiken uitkomst lager is dan dit niveau komt de
continuïteit in gevaar.
In de volgende figuur wordt de vermoedelijke uitkomst van de beslissing afgezet tegen deze twee
referentiepunten. Zo ontstaan er bepaalde risicohoudingen. Er ontstaat een afkeer van risico indien
het de continuïteit bedreigt en een voorkeur ontstaat indien de onzekerheid de enige mogelijkheid
oplevert om succes te behalen of te overleven.
3
, Risicobeheer - T. Ammeraal – 4e druk
Financiële planning en beleggingen – T. Ammeraal – 2e druk
1.4 De plaats van risicomanagement in de onderneming
Er zijn een aantal redenen waardoor risicomanagement de afgelopen jaren belangrijker is
geworden. Ten eerste hebben een aantal gebeurtenissen laten zien dat organisaties zeer kwetsbaar
kunnen zijn. Te denken valt aan boekhoudschandalen bij Ahold en Enron. Ook in non-profit
organisaties is er onvoldoende aandacht aan risico’s geschonken, denk aan de aanleg van de
Noord-Zuidlijn in Amsterdam. Ten tweede is in veel landen een verscherping van de regelgeving op
risicomanagement-gebied voorgedaan. In Nederland bestaat de code-Tabaksblat, een regel dat
een vennootschap risicoanalyses dient uit te voeren. De financiële wereld heeft een eigen
regelgeving op het gebied van risicomanagement: de Baselse kapitaalakkoorden, eisen waaraan
banken moeten voldoen. In de Verenigde Staten is naar aanleiding van boekhoudschandalen de
Sarbanes-Oxley-wet ingevoerd.
1.5 Integraal Risicomanagement en COSO
Bij integraal risicomanagement is het de bedoeling dat het identificeren en beheersen van
risico’s een standaardonderdeel van het besturen van een organisatie betreft. Risicomanagement
vormt hierdoor een geïntegreerd onderdeel van managementtaken. Door de publicaties van COSO
heeft integraal risicomanagement een belangrijke impuls gekregen. COSO staat voor: Committee
of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission. Deze commissie is gevormd uit een
aantal leidende Amerikaanse beroepsorganisaties op het gebied van bedrijfsadministratie en
accountancy. Zij publiceerden in 1992 ‘Internal Control – An integrated framework’ en in 2004
‘Enterprise Risk Management – An integrated framework’. Deze laatste geeft een aantal principes,
concepten en richtlijnen op het gebied van risicomanagement. Uit de definitie van COSO komen
belangrijke elementen naar voren: Risicomanagement is een proces, geen activiteit, die door de
gehele onderneming wordt uitgevoerd. Daarnaast is risicomanagement gerelateerd aan de
doelstellingen van de organisatie.
Als naar het COSO-raamwerk wordt gekeken heeft de kubus 3 kanten: de terreinen waar
risicomanagement betrekking op heeft, de niveaus in de organisatie en de componenten van het
risicomanagement.
De terreinen waar het risicomanagement betrekking op heeft:
1. Strategisch – door welke bedreigingen wordt dat de
strategische doelstelling niet behaald?
2. Operationeel – welke factoren dwarsbomen een efficiënt en
effectief gebruik van middelen in een organisatie.
3. Rapportage – waardoor kunnen interne en externe
informatievoorziening in gevaar komen?
4. Toezicht en regelgeving (compliance) – is de organisatie
toegerust om aan wettelijke eisen en regelgeving van
toezichthouders te voldoen?
Aan de zijkant staan de niveaus in een organisatie:
1. Subsidiary (dochtermaatschappij)
2. Business unit (bedrijfsonderdeel)
3. Division (afdeling)
4. Entity-level (entiteit)
Aan de voorkant bevinden zich de componenten van het risicomanagement:
1. Objective settings - De interne omgeving: het klimaat dat bepalend is voor hoe risico’s
worden beschouwd en behandeld door het bestuur en werknemers.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller willemijnvandenberg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.27. You're not tied to anything after your purchase.
