M10: Psyche, gedrag en gezondheid 2.
Samenvatting van de verplichte literatuur, waaronder richtlijnen, standaarden en artikelen, aangevuld met aantekeningen uit de colleges.
Onderwerpen: subfertiliteit, fertiliteitsbehandelingen, mishandeling, meldcode, coping, stress, etc.
Samenvatting module 10
Gestructureerd door de periode doelen en module doelen met daaronder de termen uit de BOKS.
Gemaakt o.b.v. de verplichte literatuur en aanvullende aantekeningen uit colleges.
Kwetsbare groepen in de maatschappij identificeren en hun specifieke problematiek in de geboortezorg benoemen: (6 vragen)
• Verschillende groepen kwetsbare zwangeren kunnen identificeren.
• De kwetsbaarheid per groep aanduiden aan de hand van kenmerken van deze groep.
• De kritische elementen in de begeleiding van zwangeren uit kwetsbare groepen kunnen benoemen en onderbouwen.
Kwetsbaarheid tijdens zwangerschap, geboorte en postnatale periode kan worden gedefinieerd door drie hoofdkenmerken: (a)
bedreiging; (b) barrière; en (c) Reparatie. Sleutelkenmerken kunnen de uitkomst voor vrouwen beïnvloeden. Onafscheidelijke
subkenmerken zoals gehechtheid aan moeder en baby, de vrije wil en keuze van de vrouw voegden een niveau van complexiteit
toe aan het concept.
Conclusie: Deze conceptanalyse heeft verduidelijkt hoe de term kwetsbaarheid momenteel wordt begrepen en gebruikt in
relatie tot zwangerschap, geboorte en postnatale periode. Kwetsbaarheid moet worden gezien als een complex fenomeen en
niet als een enkelvoudig concept. Een 'plan voor kwetsbaarheidsreis' heeft de potentie om te identificeren hoe
herstelinterventies het veerkrachtvermogen van de vrouw kunnen ontwikkelen en de mate van ervaren kwetsbaarheid kunnen
beïnvloeden. Methodologie gebaseerd op complexe theorie moet worden onderzocht in toekomstig werk over kwetsbaarheid.
Bron: Briscoe, L., Lavender, T., & McGowan, L. (2016). A concept analysis of women’s vulnerability during pregnancy, birth and
the postnatal period. Journal of Advanced Nursing, 72(10), 2330–2345. https://doi.org/10.1111/jan.13017
Het bouwen van een kraamzorgsysteem dat veilig, eerlijk en met respect voor vrouwen is, vereist een morele
verbeeldingskracht op basis van een sociologische analyse die de corrumperende invloed blootlegt van machtige belangen en
culturele ideeën die vrouwen vernederen. De bio-ethiek van geboorte gaat over meer dan alleen moeders helpen zich aan te
passen aan het bestaande systeem van kraamzorg; het gaat erom dat systeem uit te dagen om een betere bevalling te
bevorderen.
Bron: Torres, J. M., & de Vries, R. G. (2009). Birthing Ethics: What Mothers, Families, Childbirth Educators, Nurses, and
Physicians Should Know About the Ethics of Childbirth. Journal of Perinatal Education, 18(1), 12–24.
https://doi.org/10.1624/105812409x396192
The big2: grootste risicofactoren voor
moeder en kind > laag gg en
vroeggeboorte.
The BIG4: congenitale afwijkingen,
laag gg, vroeggeboorte en perinatale
sterfte. Hoger in achterstandswijken.
Interconceptie zorg: zorg tussen zws
in. Advies over een mogelijke
volgende zws.
Public Heatlh (PH)
= een politiek en sociaal concept met
als doel de volksgezondheid te
verbeteren, het leven te verlengen en
de kwaliteit van leven populaties te
verbeteren.
Intersectoraal: gezond overheidsbeleid, gezonde omgeving en gezond gedrag (afstemming verschillende beleidsterreinen).
RIVM, GGD, etc.
Public Health verloop afgelopen 200jr Health & Wealth (video). Levensverwachting gestegen. Dips ter hoogte van oorlog en
spaanse griep > epidiomiologische transitie. Demografische transitie: daling sterfte en geboortecijfers.
,Begin PH > industrialisatie, focus publieke hygiëne (riool, drinkwater, wetgeving). Opgevolgd door sociale hygiëne > preventie
programma’s voor kwetsbare groepen: start vaccinaties, prenatale zorg, jeugdgezondheidszorg, programma’s tegen TBC, soa’s
en bedrijfsgezondheidszorg. Instituties: GGD, RIVM, gemeentereiniging. Wetgeving: schoolplicht, tegen kinderarbeid.
Opgevolgd door inrichting/curatieve gezondheidszorg: AB, medische technieken, systematische vaccinatieprogramma’s,
toegankelijke zorg. Terugkeer naar preventie en curatieve zorg nu zo goed > gezondheidswinst door preventie.
Lalonde framework:
Fundament voor gezondheid: Vrede,
onderdak, onderwijs, eten, inkomen, stabiel
ecosysteem, duurzame voorzieningen,
sociaal rechtvaardig en gelijkheid. (Artikel
lalonde)
Wiegendood sinds 1987 preventie door
advies rugligging. Hiervoor buikligging grote
veroorzaken, tevens is roken een
risicofactor. Wiegendood: sudden infant
death syndrome (SIDS). Richtlijn preventie
wiegendood. Vanaf 1987 publiekscampagne voor veilig slapen.
Baarmoederhalskanker screening van 30-60jr. Bevolkingsonderzoeken kijken ook naar kosten-baten, hoe relevant is het nog.
Van screening naar primaire preventie. Jongens mogen nu ook voor vaccinatie, om kans op peniskanker/scrotumkanker te
verkleinen en het onderling besmetten.
Stuurgroep zws en geboorte: een goed begin
De moedersterfte in NL ligt rond de 8 per 100.000 zws. Belangrijkste oorzaken van deze sterfte zijn: aandoeningen aan hoge
RR, trombose, infecties en bloedingen.
Hulpmiddelen, risicoselecties, overdracht naar 2e lijn. Anaetasie minder beschikbaar of later.
Risicofactoren perinatale sterfte:
• Leeftijd vd moeder
• Lage SES
• Wonen in een achterstandswijk (fysieke omgeving, natuur, verouderde voorzieningen)
• Overgewicht en obesitas
• Roken tijdens de zws (vroeggeboorte en laag gg)
• Migratieachtergrond (taalbarrière, zorgverleners die niet cultuursensitief zijn)
De eerste 1000 dagen = van voor de bevruchting tot 2jr zijn cruciaal voor de groei en ontwikkeling van een kind. 1 op de 6
kinderen in NL heeft geen goede start.
Blootstelling aan de onderstaande risicofactoren in de eerste 1000 dgn zorgt ervoor dat een kind begint met een achterstand
aan het leven.
• Chronische stress
• Mishandeling (psychische problematiek)
• Roken
• Slechte voeding
• Relatie problemen
• Alcohol gebruik
• Armoede
• Slechte huisvestiging
Begeleiding van kwetsbare zwangere > lokale coalitie kansrijke start verdeelt over NL. Hiermee wordt het medisch en sociaal
domein verbonden. Geboortezorg, sociaal domein en jeugdgezondheidszorg. Netwerkaanpak, signaleren, verwijzen en
begeleiden. In overleg met de ouders kan een jeugdverpleegkundige een huisbezoek doen.
,Sociale kaart: https://www.socialekaart.amsterdam.nl
Preventieagenda voor de geboortezorg: CPZ.
Doel: Kwetsbare groepen in de Nederlandse maatschappij identificeren en hun specifieke problematiek in de geboortezorg
benoemen.
SES gebasseerd op inkomen, opleidingsniveau, beroep:
Lage SES vaak gecombineerd met slechtere gezondheid, HSG en SG, roken , ruim alcoholgebruik, ongeplande zws,
laaggeletterd, minder gezondheidsvaardigheden, inadequaat zorggebruik.
Tienerzws voorbeeld video tijdens de les, risicofactoren: roken, geen stabiele thuissituatie, probleem met huisvesting, lage
SES, ongepland zws.
Invloed van maatschappelijke factoren op gezondheid: Niet-medische risicofactoren; Lage sociaal-economische status; Lage
gezondheidsvaardigheden; Laaggeletterdheid; Tienerzwangerschappen; Migranten.
Maatschappelijke risicofactoren:
• Tienerzwangerschappen
• Inwoners achterstandswijken > laag inkomen, stress/psychisch, relatie problemen, HSG, etniciteit, taalbeheersing,
lage gezondheidsvaardigheden.
• Zwangeren met lage SES
• Laaggeletterden (1 op de 6 NL, waarvan 1/3 niet westers 1e generatie)
• Migranten
• Zwangeren met licht verstandelijke beperking
• Zwangeren met psychische problemen
• Leefstijl: roken, alcohol, drugs, voeding, medicatiegebruik
, Kwetsbare vrouwen, wie zijn dat?
“Kwetsbare zwangere / zwangere in een kwetsbare situatie”
Zwangeren in een kwetsbare positie
• Urgente situatie – directe interventie nodig:
o Vermoeden van huiselijk geweld/mishandeling (nu)
en/of melding bij Veilig Thuis
o Dak- of thuisloos
o Middelenmisbruik/verslaving
o Acute psychiatrische/psychische problematiek
• Een of meerdere risicofactoren:
o Financiële problemen
o Vermijden van zorg
o Nadelige leefstijl: voeding, beweging, rookgedrag,
alcoholgebruik
o Onvoldoende opvoedingsvaardigheden
o (psycho)sociale problematiek
o Fysieke en/of medische problematiek
o (Licht) verstandelijke beperking
o Medische factoren/belaste anamnese
• Geen (dreigende) risico’s
Beschermende factoren of zelf redzaam:
• Beschermend:
o Motivatie/veerkracht
o Probleemoplossend vermogen
o Voldoende opvoedingsvaardigheden
o Ondersteunend sociaal netwerk
o Bereid hulp te aanvaarden
o Stabiel gezinsklimaat
o Stabiele woonsituatie
Zelfredzaamheid = het vermogen van een vrouw om op een algemeen en acceptabel niveau te kunnen functioneren in de
maatschappij. Dit gaat gepaard met zo min mogelijk professionele hulp of steun van de overheid. Wanneer een optimale
deelname aan de samenleving in het geding komt, en de
vrouw dit niet zelfstandig kan oplossen, is zij in staat hulp te
organiseren in haar omgeving.
Briscoe: (a) Threat, (b) Barrier, (c) repair
• Bedreigingen: kunnen psychologisch, sociologisch
en/of lichamelijk/biologisch zijn.
• Barriéres: toegankelijkheid zorg, of zorg vermijden
en de rol van de zorgprofessional.
• Herstelmogelijkheden.
Factoren die van invloed op gezondheid:
• Endogene factoren:
o erfelijke of biologische kenmerken van
individu
• Exogene factoren (buiten het individu):
o demografische, fysieke omgeving, SES en
leefstijl
• Epigenetica:
o exogene factoren die van invloed zijn op endogene factoren
Exogeen beïnvloed endogeen: gen kan worden aan of uit gezet. Exogeen kan bv stress/ leefstijl/ voeding zijn.
Sociologische vraag: hoe wordt gezondheid/ziekte/sterfte beïnvloed door de maatschappij (“sociale ongelijkheid”)?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller qksters. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.14. You're not tied to anything after your purchase.
