-discretionaire ruimte; dat is de ruimte waarin de professional zelf, op basis van zijn
kennis, vaardigheden in zijn persoon, tot op zekere hoogte vrij is om zelf te bepalen
hoe hij zijn kennis inzet. Deze ruimte is nodig om uitzonderingen op regels te kunnen
maken, omdat de regels soms niet goed aansluiten op de concrete situatie tussen de
sociaal werker en de cliënt.
-ethiek; komt van het Griekse woord ethos, en dat betekend zede of gewoonte. Het
betekent ook wel gemeenplaats, een plaats waar gemeenschappelijke mores gelden
en geleerd worden. Oorspronkelijk betekent ethiek dus het zelfde als moraal.
Tegenwoordig verstaan we onder ethiek; een systematische reflectie op morele
vragen op basis van rationele argumenten.
Hoofdstuk 2: normatieve theorieën
Wanneer er een situatie gebeurd, bijvoorbeeld iemand koopt een frikandel zonder te
betalen. Er zijn verschillende typen van argumentaties mogelijk.
Wat zijn de gevolgen, beoordelen op basis van regels, je vraagt je af wie je wilt zijn en
dat bepaalt wat je doet, en afvragen waarom iemand iets doet.
Normatieve theorieën zijn bedoeld om een algemeen antwoord te geven op de vraag
hoe mensen moreel juist zouden moeten handelen, ze zijn dus prescriptief, ofwel
voorschrijvend. Er zijn verschillende ethische theorieën, die we op basis van de manier
waarop wordt geredeneerd, kunnen onderverdelen in drie categorieën.
De eerste groep normatieve theorieën beoordeelt handelingen op de gevolgen.
De tweede groep toetst handeling aan regels.
De derde groep legt het zwaarte punt bij de handelende persoon zelf en stelt daarbij
deugen centraal.
Normatieve theorie beoordeelt streeft naar
-Gevolgenethiek gevolgen handeling gewaardeerde
doelen, utilisme
-Deontologische of beginselethiek handeling zelf, intentie handelen op
basis van redelijke morele regels
-Deugdenethiek karakter, motief handelen vanuit
goede eigenschappen
§Gevolgenethiek; hier wordt beoordeeld welke handeling moreel juist is door naar het
doel of de gevolgen van die handeling te kijken. Een handeling is binnen deze theorie
moreel juist, als die ertoe leidt dat een goed doel bereikt wordt. Een andere naam voor
deze benadering is teleologische ethiek, teleologisch komt van het Griekse woord
telos en dat betekend doel.
Betekenis utilisme, en filosofen:
Het utilisme (ook wel utilitarisme) is een belangrijke teleologische normatieve
theorie. (Het is een veeleisende morele theorie) In deze theorie probeert men te
beschrijven hoe mensen moreel zouden moeten handelen, waarbij ze een afweging
maken op basis van de gevolgen van hun handeling. Op die manier streven ze ernaar
om waarden te realiseren. Utility is een engels woord en het betekend nut. De engelse
filosoof david hume heeft de basis voor deze theorie gelegd. Hij stelt dat de
belangrijkste drijfveer van mensen is om zoveel mogelijk genot te zoeken en pijn te
, vermijden. Jeremy Bentham en john stuart mill hebben deze visie verder uitgewerkt.
Bentham stelde diverse sociale hervormingen voor, hij ging opzoek naar redelijke
beginselen, waarmee morele beslissingen gerechtvaardigd kunnen worden.
Volgens Bentham proberen mensen te berekenen welke handelingen zo veel mogelijk
genot zullen brengen, daarbij houden ze rekening met zaken als intensiteit, de duur en
de waarschijnlijkheid van het plezier. Daarbij moet je ook rekening houden met
langetermijneffecten en met de gevolgen voor anderen.
Bentham en mill zien die handelingen als moreel juist die het grootste geluk voor het
grootste aantal mensen opleveren; the greatest happiness for the greatest Number.
Een morele keuze wordt op die manier een soort rekensom waarbij je de hoeveelheid
pijn en de hoeveelheid genot tegen elkaar afweegt.
Bentham en mill willen de bedoelde gevolgen van een handeling beoordelen. Een
handeling kan echter ook onbedoelde gevolgen hebben. Zij bepleiten het maken van
een afweging tussen alle voorzienbare consequenties om te bepalen of een handeling
moreel juist is.
De filosoof Singer beargumenteert ook dat het redelijk is om een groot deel van onze
welvaart aan de allerarmsten te schenken.
Handelingsutilisme en regelutilisme:
Er zijn binnen het utilisme twee vormen te onderscheiden. Dat je je bij iedere
handeling afvraagt wat de gevolgen zijn, je weegt de gevolgen tegen elkaar af en
beoordeelt of de handeling bijdraagt aan het realiseren van de waarden die je
nastreeft; handelingsutilisme.
Een alternatief is om regels te bedenken die nuttig zijn om een goede situatie te
bereiken. Dan hoef je in een specifieke situatie alleen maar de regel toe te passen.
Bijvoorbeeld de regel dat je niet mag liegen of dat je moet betalen voor artikelen die
je meeneemt in een winkel, deze benadering noemt men regelutilisme. Bij deze
vorm staat de regel, de norm, centraal.
Kritiek hierop:
Williams stelt dat er op die manier geen ruimte over blijft voor persoonlijke relaties,
projecten of overtuigingen waar mensen zich aan verbonden hebben omdat het een
veel eisende morele theorie is. Het is de vraag of het moreel juist is om de mensen
met wie je verbonden bent aan de kant te schuiven als dit de mensheid in het geheel
meer geluk zou opleveren.
De afweging tussen genot en pijn moet in principe voor iedereen aanvaardbaar zijn.
Dit kan echter een probleem opleveren, vanuit het utilisme worden namelijk geen
absolute grenzen gesteld aan wat mensen mogen doen. De vraag is dan wanneer het
doel de middelen heiligt, denk hierbij aan het bestrijden van terrorisme.
Aan de andere kant kan het utilisme leiden tot een tirannie van de meerderheid.
Wanneer je 1 verwarde client weghaalt van de groep.
Een ander kritiekpunt is dat het erg simplistisch is om alleen pijn en genot tegen
elkaar af te wegen, er zijn vele soorten pijn en vele soorten genot. Mill maakt daarom
onderscheid tussen hogere en lagere vormen van genot. Spiritueel genot is volgens
hem meer waard dan lichamelijk genot. Hij vindt het daarom gerechtvaardigd dat
kinderen verplicht worden om naar school te gaan ook als op dat moment liever
buiten spelen en het gevoel hebben dat ze op school lijden. Hij kijkt meer naar de
langetermijnafwegingen, dan de voordelen op korte termijn.
Ook Nozick stelt dat het goede leven niet alleen draait om geluk en genot. Geluk is
belangrijk maar autonomie het maken van je eigen keuzes en echtheid zijn ook
belangrijk.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller evelienfonk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.03. You're not tied to anything after your purchase.