Ik in veelvoud: een zoektocht naar de relatie tussen mens en psychiatrische diagnose
Inhoud
Uiteenzetting van de onderzoeksvraag.............................................................................................................1
Hoofdstuk 1. Psychiatrische diagnoses: sociale constructen en/of werkelijkheid?...........................................2
1.1 Inleiding...................................................................................................................................................2
1.2 Het debat objectivisme versus constructionisme....................................................................................3
1.3 De diagnose schizofrenie: sociaal construct en/of werkelijkheid?..........................................................5
1.4 Ter afsluiting.............................................................................................................................................5
Hoofdstuk 2: Wat is een zelf/subject? Moderne en postmoderne opvattingen rond zelfheid...........................7
2.1 Inleiding...................................................................................................................................................7
2.2 Moderne en postmoderne opvattingen rond het zelf..............................................................................7
2.3 Terug naar onze vraag: wie is dat zelf dat gediagnosticeerd wordt?......................................................9
Hoofdstuk 3: Hoe interageert een subject met haar/zijn psychiatrische diagnose?.......................................10
3.1 Inleiding.................................................................................................................................................10
3.2 Het reflexieve zelf: actieve discoursgebruiker, contre-discours en zelf als verhaal..............................11
3.3 Het reflexieve, rizomatische zelf en psychiatrische diagnoses.............................................................15
Uiteenzetting van de onderzoeksvraag
In het kader van mijn doctoraatsonderzoek wenste Amos te vertellen over zichzelf en zijn ervaringen met de
psychiatrie. Ik startte niet vanuit een 'blanco blad', geen 'tabula rasa'. Naast praktijkervaring als klinisch psychologe
binnen psychiatrische settings had ik al een heleboel theoretische beschouwingen gelezen omtrent diagnoses en de
mogelijke invloed die deze kunnen hebben op mensen. Ik startte het onderzoeksveld met een rugzak vol theoretische
handvatten en ideeën, en dat werd steeds bijgevuld door de wegen die ik heb bewandeld. In dit boek wordt de inhoud
ervan in kaart gebracht.
De basisvraag van waaruit het boek vertrekt kan als volgt worden samengevat: Hoe interageren mensen met de
psychiatrische diagnoses die op hen worden toegepast?
Deze vraag wordt natuurlijk het beste beantwoord door mensen die zelf een diagnose gekregen hebben,
maar kan niet losgekoppeld worden van een bepaalde 'kijk', een bepaalde visie op 'mensen' en 'diagnoses'.
Iemand die vertrekt van een modern, objectivistisch perspectief beschouwt psychiatrische diagnoses als
‘natural kinds’ en de gediagnosticeerde mens ziet als een ‘essentiële substantie die tijdelijk of langdurig
disfunctioneel is’, zal deze vraag op een totaal andere manier benaderen als een onderzoeker die vertrekt
vanuit een postmodern, constructionistisch perspectief dat zowel diagnoses als mensen beschouwt als
‘talige constructen eigen aan een bepaalde tijd en cultuur’.
, In de drie hoofdstukken wordt ingegaan op de volgende 'subvragen':
Wat is een psychiatrische diagnose?
Twee contrasterende perspectieven met elk een andere kijk op wat een diagnose al dan niet is:
1. Dominante objectivistische perspectief
2. Kritische constructionistische perspectief
Wat is een subject/zelf?
Moderne notie: aspecten van het zelf zijn onderbelicht
Postmoderne notie: subject is dood
Hoe interageert een subject/zelf met een aan haar/hem toegekende psychiatrische diagnose?
In beide visies krijgt de gediagnosticeerde persoon weinig ruimte tot interactie met de aan hem/haar
toegekende diagnose
o Moderne subjectnotie: rol van de persoon blijft beperkt tot het aanvaarden, laten
behandelen en leren omgaan met zijn/haar stoornis
o Radicaal postmoderne notie: persoon wordt gereduceerd tot een kloon van het heersende
discours
Er wordt gezocht naar een ander perspectief dat vertrekt vanuit de postmoderne kritieken op het
moderne subjectbegrip, maar ook ruimte laat voor menselijke reflexiviteit
o Er moet ook ruimte zijn voor de persoon zelf die de diagnose krijgt om na te denken over
zijn/haar diagnose
o Er worden 3 concepten uiteengezet die elk een bepaalde kijk bieden op de menselijke
reflexiviteit en dus bijdragen tot het andere perspectief:
1. De mens als actieve discoursgebruiker
2. De notie verzet/resistance
3. Het narratieve zelf of het zelf als verhaal
o Het vruchtbare perspectief en dus ook het antwoord op de onderzoeksvraag neemt een
gedaante aan van een rizoom
Dagelijks worden we via tv, krant, radio, muziek, films, taalgebruik op straat en het werk,… geconfronteerd met
diagnostische termen. Het psychiatrische diagnostische discours is zo ingebed in ons dagelijks spreken dat we
nauwelijks nog stilstaan bij de mogelijke betekenissen ervan, laat staan dat we deze betekenissen in vraag stellen.
In dit hoofdstuk zal dieper worden ingegaan op de betekenissen van de term 'psychiatrische diagnose' en daarmee
samenhangende term 'psychiatrische stoornis'. Dit zal niet gebeuren via de verschillende theoretische stromingen die
er binnen de psychologie/psychiatrie bestaan, maar eerder vanuit de epistemologische vraag: 'Wat is kennis?' en
meer specifiek 'Wat is een psychiatrische diagnose/stoornis als vorm van kennis?'. Hierbij vanuit gaand dat deze
vraag de basis vormt voor de wijze waarop elke theoretische stroming (bv. Psychoanalyse, systeemtheorie, …) naar
diagnoses/stoornissen kijkt. Meer concreet wordt er gefocust op twee contrasterende principes binnen het filosofisch-
epistemologisch debat, namelijk
1) het dominante, objectivistische perspectief
Vanuit het heersende objectivitistische perspectief, worden psychiatrische stoornissen beschouwd
als “natural kinds”, als representaties van een objectieve werkelijkheid.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Tess_psychologie. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.31. You're not tied to anything after your purchase.