H1. Systeem Aarde
Het ontstaan en de opbouw van de aarde
– 4,6 miljard jaar oud
– Actualiteitsbeginsel; Principe waarbij ervan uitgegaan wordt dat
natuurprocessen in het verleden en het heden op dezelfde manier
verlopen. (herhalende processen)
– Bodemonderzoek, magnetisch veld van de aarde en de ijzerdeeltjes in de
aardkorst en de aardmantel. Meteorietinslagen laten uranium achter, het
onderzoeken van kraters.
– Nevel van gas en stoffen, ontstaan deeltjes door zwaartekracht en
samentrekking.
o Zon en de nevel veranderde in planeten.
o Melkwegstelsel van zonnen als een schijfachtige spiraalvorm met
een zwart gat in het midden. Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter,
Saturnus, Uranus, Neptunus
– De chemische samenstelling. Warmte, materialen in de bodem (kern van
ijzer en nikkel)
– Dunne harde laag van licht gesteente.
– Meteorietinslag zorgt ervoor dat veel materiaal van de Aarde de ruimte in
wordt geslingerd en hieruit ontstond de maan. Nieuwe schillen met
chemische eigenschappen
– Aardkern (ijzer en nikkel) 5000-6000 graden Celsius
– Aardmantel (magnesium en ijzer) 1800-2800 graden Celsius
– Aardkorst (verschillende gesteentes hebben invloed op de hoogtes)
o Continentaal; 30 tot 70 km dik, graniet (licht)
o Oceanisch; 7km, basalt (zwaar)
– Chemisch
o Aardkern (ijzer, 6000 graden Celsius)
o Aardmantel (2800-1800 graden Celsius) magnesium en ijzer met
convectiestromingen, basaltische magma, asthenosfeer
o Continentale korst, 30-70 km dik graniet, licht gesteente
o Oceanische korst; zwaar basalt, 7 km dik
– Fysisch
o (Lithosfeer) Hard, zacht, plastisch (vloeibaar en elastisch de
asthenosfeer)
– Inwendige warmte als motor van de convectiestromen door vroegere
meteorietinslagen en radioactiviteit van gesteentes
– Exogene krachten (afbraak aarde) en endogene krachten (opbouw aarde)
– Hoe kunnen de endogene processen die samenhangen met de
platentektoniek, worden verklaard?
– Convectiestromen zijn de oorzaak van plaattektoniek, magmastromingen
van vloeibaar gesteente onder de aardkorst, boven de aardkorst is het
lava.
o De warmte van de aardkern geeft bewegingsenergie aan het
magma, warm magma is lichter dan koud dus het gaat eroverheen
en omhoog, de dichtheid neemt af en toe want het magma koelt
weer af
o Convergent (subductie, naar elkaar toe)
o Divergent (van elkaar af)
o Transversaal/transvorm (langs elkaar)
– Gevolgen;
o Aardbevingen (convergent en transform(licht op zee, zwaar op
land))
, o Bergen: plooiingsgebergte (convergent), breukgebergte
(divergent/tranform)
o Vulkanen (subductie en divergent)
– Vruchtbare grond en toerisme als reden om er te wonen
– Pyroklastische golven zijn lavastromen
Het verhaal van de gesteenten
– Bouwstenen van de lithosfeer (aardkorst) hebben verschillende kleur,
samenstelling, eigenschap
– Gesteenten bestaan uit mineralen en organische stoffen (basis)
o Chemische eigenschap is vorm (in ideale situatie heeft het deze
vorm)
o Organische stoffen zijn ontstaan uit gestorven organismen
– Stollingsgesteente (uit magma)
o Dieptegesteente; langzaam onder de korst, grote kristallen (graniet)
wit, roze, zwart
o Uitvloeiingsgesteente; stolt snel boven aardoppervlak (basalt),
grijszwart, klein kristal
– Sediment; samengeperst zand en klei
o Klastisch; in zee, meren, rivieren gevormd (zandsteen, kleisteen)
o Organisch; kalksteen door druk op lagen van dode organismen en
kalkdeeltjes
– Metamorfe gesteente (lange tijd onder hoge druk en temperatuur)
o Mineralen vallen uiteen, nieuwe kristallen (metamorf =
samenstelling verandert)
o Kalksteen wordt marmer, schalie of kleisteen wordt leisteen
o De gesteentekringloop;
Schuivende continenten;
– Geologische tijdschaal; Indeling van de geschiedenis van de aarde in
geologische tijdperken
– Mid-oceanische rug ontstaat door platentektoniek
Plaatgrenzen en aardbevingen
– Magnitude op de schaal van richter (intensiteit vermenigvuldigen met
10dm)
– Schaal van Mercalli geeft de intensiteit van de schade
– Ridge push (divergentie in oceaan)
– Slab pull (subductie van oceanische plaat onder continentale plaat (bij een
trog)
o Slenk en horst (breukgebergte als geheel)
– Plooiingsgebergte
– Tsunami (vertragende golfbeweging bij de kust, stijgende de golfhoogte,
aardbeving in zee)
– Platentektoniek
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annexvdw. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.35. You're not tied to anything after your purchase.