Summary
Aardrijkshunde havo 5 - H2 Aarde endogene en exogene processen samenvatting
- Course
- Level
- Book
Dit is een samenvatting van het tweede hoofdstuk van buiteNLand (3e editie 5 havo)
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
jayjaylee
Content preview
▼△▼△▼△▼△▼△▼△▼Introductie▼△▼△▼△▼△▼▼△▼△
Voordat we kunnen beginnen met de hoofdstukken zijn de volgende begrippen belangrijk om te weten:
Begrippen Definitie
Aardkorst De buitenste laag van de aarde, bestaande uit oceaanbodem en stukken continent.
Benedenloop Het laagste deel van een rivier (net voordat het de zee bereikt). △
Bergstorting Een grote massa rotsen die van een helling af glijdt. ▼
Bovenloop Het begin van een rivierloop in de bergen. △
Epicentrum Punt waar de meeste beweging door een aardbeving plaats vindt. ▼
Erosie Het uitschurende proces van stromend water, ijs of wind.
△
Eruptie Uitbarsting van een vulkaan.
▼
Sedimentatie De verhoging van sediment op plaatsen met trage water- of windstromingen.
Tsunami Golven ontstaan door aardbevingen in de oceaanbodem.
△
Verwering Het verbrokkelen van gesteente door het weer en de verwerking van planten.
▼H
2.1
De opbouw van de aarde ▼△▼△▼△▼△
Een verschrompelde appel?
Ongeveer 4,5 miljard geleden was de aarde nog een
gloeiendhete bol die langzaam afkoelde in de ruimte.
Na een lange tijd vormde de aarde een harde korst
aan de buitenkant, als gevolg is de aarde flink
gekrompen.
Van de korst tot de kern
Door de aardbevingen (trillingen die dwars door de
aarde heen gaan) kunnen seismologen (aardbeving
deskundigen) zien hoe de aarde ervan binnenuit ziet.
De aarde bestaat uit een vast gesteente als kern die
de daar om heen traag stromende gesteente in de
aardmantel met z’n hitte opwarmt. De aarde verhit
per 1000m ongeveer 15°C/30°C tot wel 200°C en in de aardkern is de
temperatuur ruim 5000°C en heeft ongeveer 4 miljoen maal meer
druk dan het aardoppervlak.
Twee soorten aardkorst
De aardkorst bestaat grotendeels uit oceaanbodem. Deze
oceaanbodem/oceanische korst is 8km dik en bestaat vooral uit
basalt (een zwaar gesteente). De continenten zijn veel dikker (40 tot
80km dik) en bestaan uit veel lichter gesteente zoals graniet. Beide
soorten bodemen drijven op het mantelgesteente als piepschuim in
een bak water. De oceaanbodem is niet plat en bestaat uit
verschillende delen die hoger zijn da de rest, deze delen worden
midoceanische ruggen genoemd en de diepe kloven worden
diepzeetroggen genoemd (zo is er een diepzeetrog langs de rand
van de Grote Oceaan die kilometers diep is).
△▼△▼△▼H2.2 Platentektoniek en
aardbevingen△▼△▼△▼
Verschillende plaatbewegingen
, Aardplaten of schollen bestaan uit verschillende continenten en oceaanbodems. Er vindt veel beweging tussen
plaatgrenzen plaats, er zijn drie verschillende bewegingen tussen aardplaten:
1. Convergente plaatgrenzen: 2. Divergente plaatgrenzen: 3. Transforme plaatgrenzen:
Hierbij botsen twee Hierbij bewegen twee Hierbij bewegen twee
aardplaten tegen elkaar. Als aardplaten van elkaar weg. aardplaten langs elkaar. Als
gevolg duikt de oceanische Deze vormen zich vaak bij gevolg vindt er vaak een
korst onder de andere plekken waar magma tegen aardbeving plaats;
aardplaat en vormt er zich de aardkorst druk en als
een trog, dit wordt ook wel gevolg ontstaan er vaak
subductie genoemd; vulkanen;
Platentektoniek
Door de convectie stromingen in de aardmantel zijn
de aardplaten constant in beweging, deze beweging
wordt platentektoniek genoemd. Door deze
beweging komt hete magma (zijdelings) naar boven
en neemt stukken aardkorsten mee. Wanneer deze
magma uit de aardkost spuwt wordt de lava
genoemd. Zo ontstaan er divergente breuken die
dus gevuld worden met lava. De lava stolt
vervolgens tot basalt en vormt nieuwe
oceaanbodem en vormt er zich midoceanische
ruggen. Aan de andere kant van de aardkorst
worden de platen juist naar beneden geduwd wat
voor magma zorgt (dit is dus een soort van cyclus).
Aardbevingen
Bij convergente en transforme plaatgrenzen
ontstaan de zwaarste aardbevingen, omdat de
spanning tussen de twee platen binnen seconden
door verschuivingen vrijkomt. De trillingen schieten
overal heen en kunnen vervolgens door
seismografische stations gemeten worden.
Hierdoor kunnen ze onder andere de exacte plek
van de aardbeving in de aardkorst (het
hypocentrum) vinden. Ook kunnen ze meten hoe
zwaar de aardbeving is. Hoe dichter bij het
hypocentrum en hoe zwaarder, des te groter de
krassen zijn en hoe hoger de score op de schaal
van Richter is.
Bovendien zorgen deze aardverschuivingen ook
voor een storting van grote hoeveelheden
materiaal op berghellingen. Bij zware aardbevingen
vinden er ook enorme vloedgolven (tsunami’s)
plaats, die kustvlakten kunnen verwoesten.
△▼△▼△▼△▼△▼△
H2.3 Vulkanisme△▼△▼△▼△▼△▼△▼
Vulkanisme bij divergerende platen
De samenstelling en temperatuur van het magma
zorgen voor het soort vulkaan dat ontstaat. Bij
midoceanische ruggen is het magma namelijk
vloeibaar en stroomt het gemakkelijk naar boven
(vanwege alle ruimte). Als gevolg zijn de
uitbarstingen rustig, oftewel effusieve erupties. De
lava stroomt hier over een breed gebied voordat
het in basalt verandert en vormt als gevolg een
schildvulkaan.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jayjaylee. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.82. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52355 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now