Summary
gezinsondersteuning orthopedagogie samenvatting
- Course
- Institution
dit is voldoende om te leren.
[Show more]
Seller
Followhelenbonnarens
Content preview
1 Legitimering van opvoedingsondersteuning (OO)1.1 Historische context
1.1.1 Vroeger
- Legitimering = wettelijk maken, de rechtvaardiging van opvoedingsondersteuning
- Viertal brede periodes die samen de verschuivende perspectieven op gezin en opvoeding
aantonen
o Evoluties volgen elkaar niet strikt op, maar nieuwe elementen toevoegen aan wat
reeds bestond
1.1.1.1 De liberale nachtwakerstaat
- Begin 19de eeuw moralistische periode = Interveniëren v. morele en religieuze
beweegredenen in gezin die v. normale discours leek af te wijken
o Geïndustrialiseerde samenleving waar burgerij hoogtij vierde
Norm = Patriarchale, burgerlijke kostwinnersgezin
o Mensen woonden in luiken, arbeidersgezinnen, vader stond aan het hoofd van het
gezin
Mannen maakten regels, maar maakten weinig deel uit v. opvoeding
o Nachtwakerstaat bemoeit zich niet met opvoeding, lag volledig in handen vh
gezin, moeder verantwoordelijk voor opvoeding. Hield van bovenaf controle, vooral
via godsdienst waren er aantal regels die kinderen wel en niet mochten doen.
Dagelijkse opvoeding was taak vd moeder
Scheiding tss publieke en private sfeer: onderscheid tss loonarbeid en
huishoudelijk werk
Expliciete feminisering van opvoedingstaken en verheerlijking vd moederrol
- Decontextualisering v. massale kindersterfte in arbeidersgezinnen
o Moeders werden beschuldigd opvoedkundige taken te verwaarlozen en zo
kindersterfte en sociale onrust in de hand te werken
Culpabilisering v. moeders = schuld van de moeder
o Er werd niet gekeken naar de context van het gezin, enkel de moeder kreeg de
schuld, zij stond in voor de opvoeding
- Filantropisch en caritatief vrijwilligerswerk = focus op moeder- en kinderzorg
o Moeders waren er voor andere moeders: ondersteunden elkaar
o Initiatieven: zuigelingen-raadplegingen, melkkeukens en bewaarscholen
1.1.1.2 Gerationaliseerde overheidsinmenging
- Tweede helft 19de eeuw = Eugenetica en bloei statische wetenschappen als legitimering voor
preventie
o Zorgde voor nieuwe, ‘objectieve’ legitimatie v. burgerlijk opvoedingsmodel en v.
normalisatie v. arbeidersgezinnen
Opkomst v. bepaalde wetenschapstakken
Eugenetica = de mensen met de goede genen mochten blijven, de slechte
moesten eruit (hoe krijgen we de bevolking zo goed mogelijk?)
- Institutionalisering en pedagogisering vd kindertijd = ‘kinderwetten’ 1901
o Steeds duidelijkere preventieve inmenging v. overheid in private domein
Uitgangspunt inmenging = niet louter belang v. kind, ook v. maatschappij
Er ontstaan scholen, instituten!
Pagina | 1
, o Verbod op kinderarbeid, invoering leerplicht!
Kinderen beschouwd als kapitaal -> investeren op moment dat ze kind zijn,
om later te knn opbrengen!
Vormden niet langer bron v. inkomsten, maar onkosten
- Vigerende opvatting = toekomst maatschappij wordt bepaald door manier waarop kinderen
werden opgevoed
o Ouders = verantwoordelijk voor welzijn eigen kind EN maatschappij!
o Loopt het mis met die kinderen, is het een kost voor de maatschappij want zij
hebben in die kinderen geïnvesteerd!
1.1.1.3 Sociaal-democratische welvaartstaat
- Naoorlogse welvaartsstaat = wederopbouw economische leven, samen met geleidelijke
uitbouw sociale zekerheid
- ’60 = overheidsfocus verschuift v. welvaart naar welzijn
o Bevordering psychosociaal welbevinden v. individuele gezinsleden, i.p.v.
gemeenschappelijk
Overgang sociale welvaartsstaat -> verzorgingsstaat
Toenemende professionalisering en institutionalisering v. overheidsingrijpen
o Welvaart = het gaat goed in de staat in de maatschappij in het algemeen
o Welzijn = individueel – er kan grote welvaart zijn in het land, maar die ene persoon
voelt zich niet goed, is arm, … dus is zijn welzijn wel minder
- “verzorgingsstaat” en “interventiestaat”
o Staat stond in voor verzorging mens
o Als overheid instaat voor zorg van mensen, dan willen ze daar iets voor terug
als iets niet goed gaat, zal de staat een interventie uitvoeren
- Emancipatorisch gedachtegoed leidde tot detraditionalisering
o Grote morele vrijheid en nadruk op individuele ontplooiingsmogelijkheden
o Gezin kreeg ‘maakbaar’ karakter -> grotere vrijheid, ouders knn zelf kiezen hoe ze
hun kind ‘kneden’, ene kind heeft andere zaken nodig dan andere kind
MAAR! Levenshoge verantwoordelijkheid + herculpabilisering v. ouders
1.1.1.4 De opkomst van het neoliberalisme
- 1980, economische crisis = verminderde overheidsinkomsten, periode na welvaart
o Sociale systeem v. verzorgingsstaat werd onbetaalbaar
o Van verzorgingsstaat => sociale investeringsstaat
Maximale sociale bescherming burgers inruilen voor activerend discours en
sterkere nadruk op preventie
- Terugslagbeweging naar nachtwakersstaat
o Vooral aandacht voor arbeidsmarkt en sociale orde
ste
- 21 eeuw: hernieuwde responsabilisering van ouders
o Aangevuld met pedagogiserend discours
- Dominante opvatting = “ouders moeten gevormd of opgeleid worden om é successvolle
o’ling v. hun kind te knn waarborgen”
1.1.2 En nu?
- Veranderende concepties over gezin en opvoeding hbb sterke samenhang met bredere
maatschappelijke evoluties
Pagina | 2
, - Naast enorme veranderingen binnen constructie v. gezinnen door versch. factoren is er ook é
duidelijke continuïteit vastgesteld
o Enkele elementen keren voortdurend terug:
Ouders, vooral moeders: voortdurend als unieke en centrale
opvoedingsverantwoordelijken naar voor geschoven
Individualisering v. sociale problemen en daarmee samenhangende
responsabilisering en normalisering v. opvoeders steeds aanwezig
- Vandaag?
o Veel aandacht voor OO (opvoedingsondersteuning)
Decreet Opvoedingsondersteuning 2007: Een breuk met het verleden?
Gedeelde opvoedingsverantwoordelijkheid?
NU: combinatie v. ouders en maatschappij, vroeger was het de ene of andere
1.2 Aandacht voor opvoedingsonzekerheid
- Actuele ‘opvoedingsonzekerheid’ bij ouders: opvoeding is moeilijk en complex geworden, en
ouders zijn daardoor onzeker
1.2.1 Tendensen
- Verdwijning of verdunning v. informele sociale netwerken:
o Redenen: toegenomen mobiliteit v. individuen waardoor families en gezinnen vaak
verder uit elkaar gaan wonen dan vroeger h. geval was
meer onzekerheid omdat je h. minder kan aftoetsen met dichte familieleden
o informele sociale netwerken lijken niet zozeer te verdunnen, wel te veranderen
o traditionele, gesloten banden worden opengebroken en aangevuld met open sociale
netwerken
niet voor iedereen even vanzelfsprekend!
- Detraditionalisering:
o Dominante denkkaders en hiërarchische opvoedingspatronen lijken te vervagen
o Uiteenlopende opvattingen over opvoeding en grotere variëteit in gezinsvormen
geven aanleiding tot grotere keuzevrijheid bij opvoeders
MAAR! Voor sommigen gemis aan houvast, zorgt voor groter gevoel
verantwoordelijkheid en onzekerheid
Vele mogelijke waardepatronen en levensstijlen zijn mogelijk
o Toenemende klemtoon op autonomie zorgt voor evolutie:
V. ‘bevelshuishouding’ (vader als gezinshoofd) ->
‘onderhandelingshuishouding’ (andere gezinsrelaties)
Individuele verlangens en behoeften komen meer op voorgrond en
bepalen effectief h. handelen
- Groeiend bewustzijn v. ouders bij hun opvoedingstaak:
o ‘gemoderniseerd ouderschap’
o Komst anticonceptiemiddelen = Nu: bewuste keuze om kinderen te krijgen, dus ook
bewuster omgaan met opvoeding
Ouders hechten zeer veel waarde aan kwaliteit v. o’lingsomgeving v. hun
kinderen, waardoor behoefte aan info. en kwaliteitsvolle instituties erg groot
is
Pagina | 3
, o Opkomst wetenschappen, (o’lings-psychologie) = impact gehad op belang dat vanuit
maatschappij gehecht wordt aan rol v. ouder
Ouders worden geresponsabiliseerd en geculpabiliseerd, wat bewustzijn en
ongerustheid v. opvoeders in de hand werkt
- Naar buiten treden met opvoedingsvragen- en onzekerheden:
o Maatschappelijke evolutie naar meer openheid en doorbreken v. taboes
Vroeger durfde men geen vragen stellen bij de opvoeding
Nu durven mensen hun opvoeding wel in vraag stellen en hiermee buiten te
komen, mede zichtbaar door media
1.2.2 Opvoedingsonzekerheid, een probleem?
- Overheidsbeleid dat bekommernis toont voor impact op kind, gezin en ruimere samenleving
- Een constructie van professionelen om hun interventies in private domein te legitimeren?
o De professionals maken er een probleem van…
- Uit onderzoek: ouders definiëren OO niet uitsluitend als probleem
- Onzekerheid ouders bij opvoeding is v. alle tijden:
o In tegenstelling tot symptoom v. onbekwaamheid -> meer als uiting v. hun intentie
om é zo goed mogelijke opvoeding v. hun kinderen te verzekeren
Problematisering OO kan duidelijk afgezwakt worden
MAAR! Ouders verdienen wel degelijk steun bij hun opvoedingstaak.
Opvoeding = socialisatieproces dat niet alleen plaatsgrijpt in wisselwerking
tss ouders en kinderen, maar zich ook buiten de context vh gezin afspeelt
- OO = gedeelde verantwoordelijkheid tussen private en publiek domein:
o Hoe ouders ‘bijgestuurd’ knn worden om in é gegeven context op é gewenste manier
te knn functioneren
1.3 Het spanningsveld tussen opvoedingsonzekerheid en
preventie
- Ouders verdienen steun bij de opvoeding
- Opvoeden = ouder + kind + context
o Context moet optimaal zijn om te kunnen opvoeden
Bv. In oorlog is dit moeilijk!
Maatschappij is hier verantwoordelijk voor
- Historisch: opvoedingstekort compenseren – actueel = IVRK = internationaal verdrag van de
rechten van het kind
- OO = gedeelde verantwoordelijkheid, koepelbegrip
Belang: optimaliseren context en socialisatiemilieu
1.3.1 Twee soorten argumenten voor legitimering OO
(Vandemeulebroecke)
- OO als antwoord op vragen en noden van ouders: empowerment
o Structurele inbedding in maatschappelijke dienstverlening
→ Initiatieven die primair gericht zijn op het versterken van de
opvoedingscompetenties en het zelfwaardegevoel van ouders
o Duwtje in de rug vd ouders geven
o Vertrekken vanuit de opvoedingsvragen, bekommernissen en behoeften van
de ouders zelf.
Pagina | 4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller helenbonnarens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.06. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62555 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now