Dit document bevat een uitgebreide samenvatting van alle hoorcolleges die zijn gegeven in de cursus Toxicologie. Dit bevat dus de tentamenstof voor het eindtentamen dat na ongeveer 6 weken wordt gegeven. De samenvatting bevat handige overzichten, veel figuren en duidelijke informatie
• Toxicon = een giftige stof
• Gif = een gevaarlijke stof voor de gezondheid
• Toxicologie is al erg oud, werd vooral gebruikt voor medicijnen en moord
• Paracelsus = grondlegger van moderne toxicologie
o Dosis maakt een gif
• Niet-toxische stof kan wel toxisch zijn bij hoge doseringen
• Hoge toxische stoffen kunnen levensreddend zijn bij lage doseringen
• Toxicologie is een multidisciplinaire kunst (biologie, chemie, genetica, wiskunde,
geneeskunde, milieu)
• Toxicologie = studie van ongewenste effecten van chemische,
fysische of biologische stoffen op bepaalde organismen
o Fysisch = straling
o Biologisch = virus, botox, immunoglobine
• Toxine = stof die geproduceerd wordt door planten, dieren of
bacteriën
• Toxicant = chemische structuur in de toxine stof wat zorgt voor het toxisch worden van de stof
• Xenobiotic = schadelijke stof gemaakt door de mens
• Contaminatie = verontreiniging, het is aanwezig maar het niet moet zijn
• Pollutie = schadelijke effecten van de verontreiniging
• Target = specifieke macromolecuul/cel/bio proces wat door toxicant wordt verstoord
• Mode of action = combinatie van fysiologische effecten wat zorgt voor ongewenste uitkomst
• Mechanisme van actie = de manier waarop de toxine werkt
• Dus: enzym (target) wordt geremd (mechanism) door een neurotoxine (mode of action)
• Verschillende gebieden van toxicologie:
o Mechanistische toxicologie = Cellulaire, biochemische en moleculaire mechanisme om te kijken
wanneer het toxisch is
o Regulatoire toxicologie = vertaald de dosering naar wat veilig is om aan
blootgesteld te worden (dus obv descriptief)
o Descriptieve toxicologie = bekijken welke dosis toxisch is waar uiteindelijk een
waarde uitkomt. Relevant voor mens en milieu
o Risk assessment = risico evaluatie, moet zorgvuldig gebeuren en heeft een grote
impact op de maatschappij
• Verschillende gespecialiseerde gebieden → klinisch, forensisch, milieu
• Ethische standaarden:
o Associatie – afhankelijke en onafhankelijke variabele
o Consistentie – replicatie van de resultaten
o Biologische gradiënt – sterkte van dose-response relatie
o Temporale sequentie – blootstelling vóór het effect
o Biologische of theoretische logica – is er een duidelijke mechanisme bekend
o Bestaande kennis – past het hierbij
Hazard risico
• Taak toxicoloog → begrijpen waarom en hoe chemische stoffen toxisch zijn + evalueren wat het
gevaar en het risico is
2
,• Gevaar / Hazard = intrinsieke eigenschap van een stof
• Risico = de kans van het gevaar om eraan blootgesteld te worden (blootstelling aan gevaar). Is erg
absoluut en kan verschillend zijn per persoon/organisme
o Vb. arsenic was anti-bacterieël maar zorgt voor ontwikkeling van huidkanker
• LD50 = dosis waarbij 50% van de populatie dood gaat van de concentratie
o oe kijken of een stof toxisch is
o dit is de blootstelling via dieet
• Acute toxiciteit = niet altijd een goede parameter, chronische lage dosis die pas
later duidelijk worden, zoals carcinogenetica, teratogenetica, autisme, ADHD
• Species verschil – een dier is niet een mens en vice versa
• Dioxine = bij-product met commerciële applicaties
o TCDD is een dioxine en ontstaat bij de verbranding (meest toxische stof)
o Persistent en lage half-waarde tijd – komt er niet snel vanaf
• Er is een variatie in toxische responses tussen dier-mens
o Reden: uptake, lichaamsdistributie, metabolisme, receptoren
• Basische principes:
1. Blootstelling – single. Chronisch, externisch, intern
2. Kinetisch – wat doet het lichaam met de stof
3. Dynamica – wat doet de toxische stof met het lichaam (toxische effect)
4. Dose-effect relaties – welke dose zorgt voor een (-) effect
• Mechanismen van toxicologie: waar, hoe, orgaan karakteristiekem, cellulaire consequenties,
clinische consequenties
[1] Blootstelling
• Afhankelijk van: routes, frequenties en duratie van blootstelling (acuut/chronisch)
• Duratie en frequentie: sommige stoffen zijn wel/niet toxisch nadat ze na een lange of korte tijd
worden blootgesteld
• Routes van blootstelling: kan binnenkomen door dieet,
absorptie door de huid, injectie en inhilatie
• Moment van blootstelling: wanneer je wordt
blootgesteld aan een stof is ook van belang
[2] Kinetica
• Kinetica = wat het lichaam doet met de chemische stof
• Dose: intake/uptake
• ADME = aflevering naar het target
o Absorptie – afh van blootstelling, wordt chemisch
opgenomen
o Distrubutie – waar gaat de stof naartoe
o Metabolisme – wat wordt er gedaan met de stof
o Eliminatie – wordt het verwijderd uit het lichaam
[3] Dynamiek
• Wat de stof doet met het lichaam
• Xenobiotica zorgen voor toxiciteit door het binden en kapotmaken van eiwitten, DNA en lipiden
• Toxische uitkomsten: dood, orgaanschade, mutagenese, carcinogenese, teratogenese
• Mutagenese = er is een verandering van een DNA, wat niet per se leidt tot kanker
3
, • Carcinogenese = veel mutaties moeten hebben plaatsgevonden wat leidt tot kanker
• Teratogenese = ontwikkelingsstoornis (effect van de zwangerschap)
• Cytotoxiciteit = primaire mechanisme van toxicologie en wat leidt tot veranderingen in cellulaire
fysiologie
o Gevolg: apoptose of necrose
o Defensie mechanismen: cel heeft reactieve stoffen zoals antioxidanten/vitaminen + phase II
biotransformatie + adaptieve processen + genregulatie
• Target orgaan toxiciteit:
o CZS – lead, pesricides
o Immuunsysteem - PCBs
o Endocrien systeem – additieven in plastic
o Lever – ethanol, paracetamol (acetaminophen)
o Nier – metalen
o Respiratoir systeem – tabacco, asbest, ozone
o Oog – UV licht
o Huid – UV licht, goud, nikkel
• Concepten in toxicodynamiek:
o Reversibele vs. irreversibele toxische effecten – afhk van regeneratievermogen weefsel
o Lokale vs. systemische toxiciteit – directe opname door organen of uptake in het lichaam door
een bepaalde rol
o Interactie van chemische stoffen
o Tolerantie door voorafgaande blootstelling – minder target, minder gevoeligheid van de
receptoren
o Onmiddellijke toxiciteit en vertraging – kan duren binnen minuten en jaren
o Chemische allergie – immuunsysteem wordt overgeactiveerd waardoor je allergisch bent
o Idiosyncratische reactie – niet te voorspellen reactie die afhangt van het individu
[4] Dose and response
• Hazard en risico is afhankelijk van de dosis
• Dose-respons = concentratie-effect
• Respons is een bepaalde parameter die van te voren is
vastgesteld om naar te kijken
• Dose-respons relaties te zien in de figuur waarbij normaal
centraal staat:
o No threshold – deze stoffen werken gelijk
o Difficiency – denk aan vitaminen, je hebt ze nodig
o Non-monotone – je ziet meerdere pieken, stoffen die bij
bepaalde concentraties wél effect heeft
o Hormesis – gunstig als je wordt blootgesteld bij kleine hoeveelheid en bij hoge hoeveelheid is
dit schadelijk
• Graded relaties definities:
o Initiële fase: thresholf of lineair
o NO(A)EL: hoogste concentratie waarbij je
geen effect ziet, No Effect Level
o LO(A)EL: laagste concentratie waarbij je
wel effect ziet, Low Effect Level
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisaauerbach. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.17. You're not tied to anything after your purchase.
