Volledige en overzichtelijke samenvatting van Algemene economie. Notities van de slides, hoorcolleges en het nieuwste boek (11de editie) allemaal samengevat in 1 samenvatting. Hoofdstuk 1 t.e.m. 6 (semester 1).
1 Inleiding........................................................................................................................................... 7
2 Het economisch probleem: veelvuldige behoeften vs schaarse middelen .................................... 7
3 Het productieproces ....................................................................................................................... 8
3.1 Productie: alle activiteiten ...................................................................................................... 8
3.2 Productiefactoren ................................................................................................................... 8
3.3 Schema productieproces ........................................................................................................ 8
4 De productiemogelijkheden van een land: productiemogelijkhedencurve ................................... 8
4.1 De productiefunctie ................................................................................................................ 8
5 Het verruimen van de productiemogelijkheden van een land ..................................................... 11
5.1 Belangrijke determinanten bij verruiming productiemogelijkheden ................................... 11
6 Het marktmechanisme vs centrale planning ................................................................................ 12
6.1 Oplossing allocatie- en distributieprobleem ......................................................................... 12
6.1.1 Centraal geleide economie ........................................................................................... 12
6.1.2 Markteconomie............................................................................................................. 12
6.1.3 Gemengde economie .................................................................................................... 13
7 Methodologische aspecten van economische analyse................................................................. 13
8 Kritische kanttekeningen .............................................................................................................. 13
Hoofdstuk 2: Het marktmechanisme
1 Inleiding......................................................................................................................................... 14
1.1 Zuivere mededinging of perfecte concurrentie .................................................................... 14
2 De marktvraag............................................................................................................................... 14
2.1 De vraagfunctie ..................................................................................................................... 14
2.1.1 De partiële vraagfunctie................................................................................................ 15
2.2 De vraagcurve ....................................................................................................................... 15
2.2.1 De lineaire vraagcurve .................................................................................................. 15
2.3 Samengevat........................................................................................................................... 16
3 Het marktaanbod .......................................................................................................................... 17
3.1 Aanbodcurve ......................................................................................................................... 17
3.1.1 Lineaire aanbodcurve.................................................................................................... 17
4 Het marktevenwicht: statisch ....................................................................................................... 18
1
, 4.1 Algebraïsche analyse van het marktevenwicht .................................................................... 18
4.2 Aanbodoverschot .................................................................................................................. 19
4.3 Vraagoverschot ..................................................................................................................... 19
4.4 Verandering van het marktevenwicht .................................................................................. 20
5 De prijselasticiteit van vraag en aanbod ....................................................................................... 23
5.1 De prijselasticiteit van de vraag ............................................................................................ 23
5.1.1 Berekening .................................................................................................................... 23
5.1.2 Prijselasticiteit en vorm van de vraagcurve .................................................................. 24
5.1.3 Interpretatie van grafieken ........................................................................................... 24
5.1.4 Determinanten prijselasticiteit van de vraag ................................................................ 27
5.2 Prijselasticiteit van het aanbod ............................................................................................. 28
6 Andere elasticiteiten van vraag en aanbod .................................................................................. 30
6.1 Kruiselingse prijselasticiteit................................................................................................... 30
6.2 Inkomenselasticiteit .............................................................................................................. 30
7 Overheidsinterventies................................................................................................................... 31
7.1 Indirecte prijsinterventies: indirecte belastingen en subisidies ......................................... 31
7.1.1 Prijsgevoeligheid bij indirecte prijsinterventies ............................................................ 32
7.1.2 Directe prijsreglementering: minimum- en maximumprijs .......................................... 35
7.2 Directe beïnvloeding van vraag en aanbod .......................................................................... 37
7.2.1 Overheidsinterventie m.b.t. hoeveelheid: productiequota .......................................... 37
7.2.2 Overheidsinterventie m.b.t. hoeveelheid: invoerbeperkingen .................................... 37
7.2.3 Directe beïnvloeding van vraag en aanbod: drugsbestrijding ...................................... 38
Hoofdstuk 3: Consumentengedrag en afleiding van de vraag
1 Inleiding......................................................................................................................................... 39
2 Nut, maringaal nut en consumptiebeslissingen............................................................................ 40
2.1 Gossen en Marshall ............................................................................................................... 40
3 Preferenties, indifferentiecurven en nutsfuncties ........................................................................ 41
3.1 Opbouw indifferentiecurve................................................................................................... 42
3.2 Eigenschappen indifferentiecurve ........................................................................................ 42
3.3 Nutsfuncties .......................................................................................................................... 43
3.3.1 Nutsfunctie en indifferentiecurve................................................................................. 44
3.3.2 Verband tussen MSG en maringaal nut ........................................................................ 44
3.3.3 Toepassingen ................................................................................................................ 45
4 De budgetrestrictie of -beperking................................................................................................. 47
4.1 Interpretatie van de budgetrechte ....................................................................................... 47
2
,5 De optimale keuze van de consument.......................................................................................... 49
5.1 Analyse van het optimum ..................................................................................................... 49
5.2 Kenmerken van het optimum ............................................................................................... 49
5.3 Samengevat........................................................................................................................... 50
5.4 Numeriek voorbeeld ............................................................................................................. 50
6 Veranderingen van het consumentenevenwicht.......................................................................... 51
6.1 Veranderingen in preferenties .............................................................................................. 51
6.2 Veranderingen in inkomen (budget)..................................................................................... 51
6.3 Veranderingen in prijs ........................................................................................................... 53
6.4 Substitutie- en inkomenseffect ............................................................................................. 54
7 Consumentengedrag in actie: toepassingen................................................................................. 56
7.1 Belastingen en optimale keuze van de consument (valt weg!) ............................................ 56
7.2 Benzine of diesel? ................................................................................................................. 56
7.3 Gratis hoeveelheid ................................................................................................................ 58
8 Afleiding van de marktvraag uit de individuele vraagcurven ....................................................... 59
9 Kritische kanttekeningen .............................................................................................................. 59
Hoofdstuk 4: Producie en kosten van bedrijven op KT en LT
1 Inleiding......................................................................................................................................... 60
2 Bedrijven en de organisatie van de productie .............................................................................. 60
2.1 Voordelen van de organisatie van productie in bedrijven.................................................... 60
2.2 Doelstellingen en beperkingen van bedrijven ...................................................................... 61
2.3 Bedrijfsorganisatievormen.................................................................................................... 61
3 Productie en kosten ...................................................................................................................... 62
3.1 De productiefunctie en technologische vooruitgang ........................................................... 62
3.1.1 Productie is technisch efficiënt ..................................................................................... 63
3.1.2 Productie is aanpasbaar, niet statisch .......................................................................... 64
3.2 Productiekosten: (ir)relevante kosten .................................................................................. 64
4 Het gedrag van de producent op LT: de optimale keuze van inputs in de productie ................... 65
4.1 Productie en substitueerbaarheid van inputs....................................................................... 66
4.1.1 De langetermijnproductiefunctie en isoquanten ......................................................... 66
4.1.2 Eigenschappen van isoquanten .................................................................................... 67
4.1.3 Speciale vormen van isoquanten: vaste inputverhoudingen en perfecte
substitueerbaarheid ...................................................................................................................... 70
4.2 Schaalopbrengsten: toenemend, afnemend of constant ..................................................... 71
4.2.1 Het concept schaalopbrengsten ................................................................................... 71
4.2.2 Economische relevantie van schaalopbrengsten .......................................................... 72
3
, 4.2.3 Berekening schaalopbrengsten mbv Cobb-Douglas productiefunctie ......................... 73
4.3 Keuzeprobleem van de producent: productie tegen minimale kosten ................................ 74
4.3.1 Isokostenlijnen .............................................................................................................. 74
4.3.2 Kostenminimerend gedrag van de producent: optimale keuze van de inputs ............. 75
4.3.3 Kostenminimering en speciale vormen van isoquanten............................................... 77
4.4 Relatie tussen output en kosten op LT ................................................................................. 78
4.5 Toepassingen van optimale inputkeuze in bedrijven ........................................................... 78
4.5.1 Gevolgen van loonsverhoging ....................................................................................... 78
4.5.2 Effect van milieubelasting ............................................................................................. 79
5 Productie en kosten op KT ............................................................................................................ 80
5.1 De productiefunctie op KT: totaal, gemiddeld en marginaal product .................................. 80
5.1.1 Totaal product ............................................................................................................... 80
5.1.2 Gemiddeld en marginaal prodcut ................................................................................. 83
5.1.3 Samengevat................................................................................................................... 85
5.2 Kostenverloop op KT ............................................................................................................. 86
5.2.1 Totale, vaste en variabele kosten ................................................................................. 86
5.2.2 Formules ....................................................................................................................... 87
5.3 Productie- en kostenrelaties: speciale gevallen ................................................................... 89
6 Samenhand tussen de KT en LT kosten......................................................................................... 90
6.1 De relatie tussen kosten op KT en LT .................................................................................... 90
6.2 Economisch belang van de GK op LT..................................................................................... 92
7 Besluit............................................................................................................................................ 93
Hoofdstuk 5: Prijsvorming onder verschillende marktstructuren
1 Inleiding......................................................................................................................................... 94
2 Criteria voor het onderscheiden van verschillende marktvormen ............................................... 94
2.1 Criteria................................................................................................................................... 94
2.2 Marktstructuren.................................................................................................................... 94
2.2.1 Speciale marktvormen .................................................................................................. 95
3 Winstmaximerend gedrag............................................................................................................. 96
3.1 Formules samengevat ........................................................................................................... 96
4 Zuivere mededinging .................................................................................................................... 97
4.1 Winstmaximerend outputniveau voor individuele producent op KT ................................... 97
4.1.1 De individuele producent.............................................................................................. 97
4.2 De aanbodfunctie voor de individuele producent op KT .................................................... 101
4.2.2 Afleiding van het marktaanbod .................................................................................. 102
4
, 4.3 Het langetermijnevenwicht voor de individuele onderneming (LT) ................................... 103
4.3.1 Langetermijn evenwicht in een competitieve markt .................................................. 103
5 Monopolie ................................................................................................................................... 106
5.1 Oorzaken van een monopolie ............................................................................................. 106
5.2 Het verloop TO, GO en MO voor een monopolist .............................................................. 106
5.2.1 Wiskundige analyse..................................................................................................... 107
5.2.2 Grafische weergave TO, GO, MO monopolist ............................................................. 107
5.3 Het gedrag van de monopolist ............................................................................................ 108
5.4 Marktmacht en prijszetting................................................................................................. 109
5.4.1 Marktmacht ................................................................................................................ 109
5.4.2 Prijzetting .................................................................................................................... 109
6 Oligopolie .................................................................................................................................... 110
6.1 Oligpolie met 1 dominant bedrijf........................................................................................ 110
6.2 Strategisch gedrag en speltheorie ...................................................................................... 111
6.3 Speltheorie en het gedrag van bedrijven op oligopolische markten .................................. 112
6.3.1 De benadering van Cournot: Nash-evenwicht met homogene producten ................ 112
6.3.2 Collusie en kartelvorming ........................................................................................... 114
6.3.3 Prijsconcurrentie met heterogene producten: het Bertrand-model .......................... 114
7 Monopolistische concurrentie .................................................................................................... 115
8 Besluit: Voorspellen van marktuitkomsten in de praktijk .......................................................... 116
8.1 Marktvormen en marktuitkomsten .................................................................................... 116
8.2 Concurrentie als dynamisch proces .................................................................................... 116
Hoofdstuk 6: Marktimperfecties en de rol van de overheid
1 Welvaartsimplicaties van de werking van de vrije markt ........................................................... 117
1.1 Economische welvaart en de marktuitkomsten ................................................................. 117
1.2 Marktwerking en Pareto-efficiëntie.................................................................................... 119
2 Oorzaken van marktfaling en de rol van de overheid................................................................. 119
2.1 Monopolie ........................................................................................................................... 119
2.1.1 De welvaartimplicaties van monopolie....................................................................... 119
2.1.2 Natuurlijke monopolies............................................................................................... 122
2.2 Zuivere en quasi-publieke goederen................................................................................... 124
2.2.1 Eigenschappen van publieke goederen ...................................................................... 124
2.2.2 Het vrijbuitersprobleem .............................................................................................. 124
2.3 Externe effecten.................................................................................................................. 125
2.3.1 Negatieve externe effecten ........................................................................................ 126
,Hoofdstuk 1: Wat is economie?
1 Inleiding
Wat doet de economische wetenschap?
→ Inzicht geven in de maatschappelijke organisatie (vanuit een specifieke invalshoek)
− Om betere beslissingen te kunnen nemen in het dagelijks leven
− Om de problemen van de wereld waarin we leven beter te begrijpen
− Om een beter beleid te kunnen voeren
2 Het economisch probleem: veelvuldige behoeften vs schaarse
middelen
Veel behoeften <-> Schaarse middelen
Opportuniteitskost = wie kiest, geeft iets anders op. Dit is de waarde van het beste alternatief dat
men opgeeft door deze keuze te maken.
Vb. Kiezen voor een opleiding → je mist het loon dat je had kunnen verdienen = opportuniteitskost
Economie = een sociale wetenschap die tot voorwerp heeft het beheer van schaarse middelen. Dit
beheer van de beschikare middelen omvat 3 typische problemen:
1. Allocatie van middelen: wat, hoeveel en hoe produceren → allocatieprobleem
2. Verdeling (distributie): voor wie produceren → distributieprobleem
3. Nastreven van volledige aanwending van middelen → stabilisatieprobleem
Micro-economie Macro-economie
Gaat na hoe individuen en bedrijven Bekijkt het geaggregeerde niveau en
beslissingen nemen bestudeert vraagstukken die de economie als
− h.b.t. allocatie- en distributieprobleem geheel beïnvloeden
− h.b.t. stabilisatieprobleem
Gas (vraag en aanbod), monopolie Werkloosheid, inflatie, ECB
7
,3 Het productieproces
3.1 Productie: alle activiteiten
− waardoor goederen en diensten tot stand worden gebracht (economische goederen;
consumptiegoederen en kapitaalgoederen)
− en op gepaste tijd en plaats ter beschikking worden gesteld van consumenten
− door inzet van schaarse middelen (de productiefactoren: arbeid, natuur en kapitaal)
3.2 Productiefactoren
− Arbeid (L) vb. fysiek en intellectueel
− Natuur (N)
− Kapitaal (K) vb. machines, wegen, gebouwen
− Ondernemersinitiatief vb. creativiteit, maar telt niet in elk productieproces mee
3.3 Schema productieproces
4 De productiemogelijkheden van een land:
productiemogelijkhedencurve
4.1 De productiefunctie
= een technische relatie tussen de hoeveelheid productiefactoren (inputs) en de maximale
hoeveelheid economische goederen (output) die men daarmee kan produceren.
𝑋 = 𝑓(𝐿, 𝐾, 𝑁)
X = hoeveelheid output
L = hoeveelheid arbeid
N = hoeveelheid natuur
K = hoeveelheid kapitaal
f = een bepaalde functionele vorm
Vb. economie produceert slechts twee goederen: graan en kleding
8
,Tabel 1: De productiefunctie (cijfervoorbeeld)
Productie graan Productie kleding
Hoeveelheid arbeid Hoeveelheid graan Hoeveelheid arbeid Hoeveelheid kleding
1 5 1 1
2 9 2 2
3 12 3 3
4 14 4 4
5 15 5 5
We veronderstellen dat N en K constant blijven.
Positief verband tussen input (arbeid) en output → marginaal1 product van arbeid is > 0
− Constant marginaal product van arbeid (= arbeid verhoogt met 1, hoeveelheid kleding
verhoogt met 1)
− Lineair4 verloop productiefunctie
1
Marginaal = hoeveel de output stijgt als de input stijgt met 1
2
Y-as = altijd output, X-as = altijd input, marginaal = verticale + horizontale pijl
3
Concaaf = met de bolling weg van de oorsprong, dus de marginale hoeveelheid wordt hier steeds kleiner en
kleiner
4
Lineair = rechte door de oorsprong
9
, Dit brengt ons tot de productiemogelijkhedencurve van een land
Productiemogelijkheden Hoeveelheid graan Hoeveelheid kleding
A 15 0
B 14 1
C 12 2
D 9 3
E 5 4
F 0 5
Dit zijn alle mogelijkheden indien je alle 5 de
arbeiders opgebruikt =
productiemogelijkhedencurve.
U = economisch inefficient = je kan het
produceren, maar dan wordt niet alle input arbeid
opgebruikt, dus niet iedereen werkt.
Z = economisch niet haalbaar = dit kan je niet
produceren, want er is te weinig input arbeid om
de nodige output te bereiken.
− De grafiek is convex5
5
Convex = bolling naar de oorsprong, dan worden de opportuniteitskosten kleiner
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nyahardenoy1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.23. You're not tied to anything after your purchase.
