Summary
Samenvatting H1 t/m 6 geschiedenis toelatingstoets iPabo
- Course
- Institution
Samenvatting H1 t/m 6 geschiedenis toelatingstoets iPabo. Basiskennis geschiedenis boek.
[Show more]
Seller
Follow
melissaligthart
Content preview
Samenvatting toelatingstoets iPabo geschiedenisGemaakt door Melissa Ligthart
Samenvatting hoofdstuk 1: Tijd van Jagers en boeren
Prehistorie: 3000 v. Chr.
Vanuit Afrika heeft men zich over andere werelddelen verspreid.
Migraties uit Afrika
In Oost-Afrika leefden 5 tot 4 miljoen jaar geleden al mensachtigen. Ongeveer anderhalf miljoen jaar
geleden verliet de menssoort homo erectus (de rechtop lopende mens) Afrika. In Europa ontwikkelde
zich uit de homo erectus een plaatselijke mensensoort. De Neanderthaler. De moderne mens van
tegenwoordig, die oorspronkelijk ook uit Afrika komt, is de homo sapiens (de denkende mens).
Waarschijnlijk trokken ongeveer 150.000 jaar geleden kleine groepjes moderne mensen uit Afrika
naar het Midden-Oosten op zoek naar nieuwe voedselgebieden. Ongeveer 35.000 jaar geleden
verscheen de homo sapiens (denkende mens) in Europa. Rond die tijd stierven ook de
Neanderthalers uit.
De Nomadische samenleving van jagers-verzamelaars
Jagers-verzamelaars leiden een nomadisch bestaan, omdat ze steeds rondtrekken op zoek naar
voedsel. Komen bijv. nog voor in het Amazone gebied (Zuid-Amerika). Ze hoeven niet ver te trekken
en ook geen wintervoorraad aan te leggen, omdat er een tropisch klimaat is en permanent groeiend
seizoen waarbij insecten, wild, vissen en vruchten gevonden worden.
Dit is een groot verschil met Europa, omdat wij sterk wisselende seizoenen hebben. Zij moesten wel
rekening houden met het trekgedrag en wintervoorraden.
Rendierjagers
Ongeveer 10.000 jaar v. Chr. bedekte de ijskap van de laatste IJstijd het noorden van Europa en
heerste in West- Europa een toendraklimaat. Zij leefde als nomaden, omdat ze grote afstand
moesten afleggen. De belangrijkste hulpmiddelen waren; vuur, gereedschappen van vuursteen,
botten en hout. Vuur gebruikten ze om voedsel eetbaar te maken, dieren op afstand te houden en
warm te blijven. Voor de jacht gebruikten ze speren en pijlen met een vuurstenen punt.
Jagers en vissers ca. 7000 v. Chr.
Na de laatste IJstijd werd het klimaat steeds warmer en raakte met bos begroeid. Door de
opwarming ontstonden visrijke meren, rivieren en beekjes. Hierdoor hoefde ze niet meer ver te
trekken.
1.2 De overgang van jagen en verzamelen naar landbouw
De eerste boeren leefden ca. 10.000 jaar v. Chr. in het Midden-Oosten. Dit gebied wordt de
Vruchtbare Halvemaan genoemd. De Vruchtbare Halvemaan is het grensgebied bij Turkije, Irak en
Syrië waar natuurlijke graanvelden voorkwamen. De landbouw had zoveel gevolgen dat men ook wel
spreekt over de Agrarische Revolutie.
,In de Vruchtbare Halvemaan ontdekte men dat akkers met graan ingezaaid konden worden. Het
ploegen en bemesten van het land was een belangrijke vinding om de grond vruchtbaar te houden.
Nadelen van de ontwikkeling van de landbouw zijn; te vroeg vormen van landbouw leidden vaak tot
erosie van de bodem. Daardoor zijn nu deels in het Midden-Oosten en De Halvemaan veel
landbouwgronden niet meer vruchtbaar. Bovendien waren afvalhopen en dieren rond de
nederzetting een bron van nieuwe ziekten, voor zowel dier als mens. Denk aan het griepvirus, pokken
en q-koorts. Een nederzetting is een plaats waar mensen zich vestigen die eerst onbewoond was.
Voorbeeld van een nederzetting is de opgraving van de nederzetting bij de Rijn.
De eerste boeren in ons gebied
De eerste landbouwcultuur in West-Europa was de Bandkeramiekcultuur, rond 5300 v. Chr.
Dit boerenvolk kreeg zijn naam door de opvallende versiering in de vorm van een band op het
aardewerk (potten). De eerste boeren vestigden zich graag op de makkelijk te bewerken lössgrond.
Bijv. in Zuid-Limburg.
Een andere belangrijke landbouwcultuur was de Trechterbekercultuur. Dit boerenvolk leefde tussen
2500 en 2700 v. Chr. Zij kregen hun naam door de trechtervormige potten, bekers en schalen. Deze
boeren gaven hun overledenen potten, sieraden en wapens mee als ze in een hunebed werden
bijgezet. De hunebedden zijn de meest opvallende prehistorische monumenten in NL. Deze grote
stenen komen veelal voor in Noord-West-Europa. In NL vind je ze veelal in Drenthe. Ze werden
gebruikt als grafkelders. Ze werden gebouwd van grote zwerfstenen, die in de voorlaatste IJstijd door
gletsjers hier naar toe waren geschoven.
Steen, brons en ijzer
Steen is de langste tijd in het bestaan van de mens het belangrijkste materiaal geweest om
gereedschappen en wapens te maken. Later nam brons en ijzer deze rol over. Dit wordt soms ook
wel de Steentijd (5300 – 2700 v. Chr.) genoemd, omdat ze veel gebruik maakte van steen.
Rond 2100 v. Chr. komen in Europa de eerste bronzen voorwerpen voor. Brons bestaat uit koper en
tin gemengd. Vanaf 700 v. Chr. Werd in Europa ook gebruikgemaakt van ijzer.
Leg uit hoe een hunebed werd gebouwd:
- Grote zwerfstenen die d.m.v. rollers en wellicht de trekkracht van ossen, de stenen in de
goede positie brachten. Later werd het geheel bedekt met een heuvel en werden de kieren
opgevuld met kleine stenen.
, 1.3 Religieuze uitingen: grottekeningen, beeldjes en grafgiften
Aangezien er geen schriftelijke bronnen uit dit tijdvak zijn gevonden, weten we niet wat mensen toen
dachten. Vaak staan kunstwerken, tekeningen en beelden in het teken van een religie.
In Spanje en Frankrijk zijn er nog verschillende grotten met grottekeningen van ruim
30.000 jaar geleden. Ook zijn er beeldjes terug gevonden bijv. het Mannetje van Willemstad.
Dit beeldje werd gevonden tussen de wortels van een boom bij de aanleg van de Deltawerken.
In hunebedden zijn grafgiften teruggevonden, zoals trechterbekers, sieraden, wapens en
gereedschap.
1.4 de bronnen van dit tijdvak
De kennis van de prehistorie, de tijd waar geen schriftelijke bronnen over zijn, is vooral gebaseerd op
archeologie.
Prehistorie: de tijd waarover geen geschreven bronnen zijn. De prehistorie in Midden-Oosten
eindigde al 5000 jaar geleden. Terwijl dat in West-Europa eindigde met de komst van de Romeinen
ruim 2000 jaar geleden. In sommige gebieden in Nieuw-Guinea eindigde de prehistorie pas 80 jaar
geleden.
Archeologie: archeologische onderzoek gebeurd alleen als de bodemsporen dreigen te verdwijnen.
Dat gebeurt vaak bij uitbreidingen van steden en dorpen en aanleg van verkeerswegen.
Met de C14-methode wordt de ouderdom van organisch materiaal nauwkeurig bepaald, waarbij het
gehalte aan radioactieve koolstof wordt gemeten. Een andere nauwkeurige dateringsmethode is het
jaarringonderzoek van houten voorwerpen. Dit systeem is vergelijkbaar met een soort streepjescode.
In veen blijft veel organisch materiaal, als hout en leer, bewaard. Het meisje van Yde is een vondst
van ongeveer 2000 jaar geleden in Drenthe. Bij dit veenlijk is huid, haar en mantel nog goed bewaard
gebleven. In zand verdwijnt het organisch materiaal, maar er blijven soms wel verkleuringen in de
bodem over.
Culturele antropologie (gedragswetenschap): men maakt dan gebruik van gegevens die in het begin
van de 20e eeuw verzameld zijn over de leefwijze van volkeren als de Eskimo’s in het
Noordpoolgebied, de Yanomami-indianen in het Amazonegebied en de Papoea’s in Nieuw-Guinea.
Hoofdstuk 2 Tijd van Grieken en Romeinen
Oudheid: 3000 v. Chr. – 500 na Chr.
De eerste beschavingen: het ontstaan van stadsteden.
De landbouwsamenlevingen van het Midden-Oosten lagen aan rivieren als de Eufraat, Tigris (huidige
Syrië en Irak) en de Nijl (Egypte). Deze landbouw was afhankelijk van irrigatie, waarbij men
rivierwater over het land liet lopen via kanaaltjes.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller melissaligthart. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.70. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75632 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now