Hoofdstuk 1: Variaties op een thema: wat is échte
psychotherapie?
In dit boek definiëren we psychotherapie binnen de gezondheidszorg als volgt:
psychotherapie is een vorm van hulpverlening die, via het methodisch
toepassen van psychologische middelen door gekwalificeerde personen, beoogt
mensen te helpen hun gezondheid te verbeteren.
Het therapeutisch contact verschilt van een vriendschapsrelatie:
■ Tussen vrienden worden gelijkheid en wederkerigheid
verondersteld; de therapeut daarentegen is er voor de cliënt – niet
omgekeerd – en steunt op een verschil in deskundigheid (asymmetrische
relatie).
■ De relatie tussen therapeut en cliënt is een middel – en geen doel –
met het oog op het oplossen of verbeteren van problemen.
■ De therapie is in principe van tijdelijke aard.
In plaats van een vriendschapsrelatie moet de therapeut een functionele
relatie ontwikkelen. Hier speelt de specifieke ‘kunde’ een doorslaggevende
rol. Door kennis en deskundigheid onderscheidt een doelgerichte hulpactie
zich als professionele hulpverlening. zij steunt op een samenspel van
therapeutische houding en methodiek. De therapeutische houding verwijst
naar de hoger genoemde kenmerken van een hulpverleningsrelatie. Er moet
gebruik worden gemaakt van een bepaalde therapeutische methodiek: een
op grond van deskundigheid en ervaring toegepaste methode.
Dit kan uiteenlopende vormen aannemen, maar alle psychotherapievormen
zouden vier samenstellende factoren gemeen hebben. De vier relevante R’s
van elke psychotherapie worden omschreven (relatie, raamwerk,
rationale en ritueel):
■ een relatie die intens en emotioneel geladen, vertrouwelijk en
vertrouwenwekkend is, en waarin cliënten een zekere afhankelijkheid
ontwikkelen, zodat zij openstaan voor beïnvloeding en verandering;
■ een context(raamwerk) die herkenbaar is als therapeutisch (te
onderscheiden van het gewone leven).
■ een verklaring(rationale) voor de klachten of problemen, een uitleg
of theorie die geloofwaardig is en past in het wereldbeeld of de
levensvisie van de cliënt, en hoop geeft op verandering;
■ een procedure(ritueel)(methode of techniek) die uit deze verklaring
voortvloeit en die een actieve deelname van cliënt en therapeut vereist,
, maar ook de verwachting wekt dat deze activiteit tot verbetering van de
klachten of oplossing van de problemen zal leiden.
Elk van deze therapievormen kan nog specifieker worden omschreven op basis
van de werkwijze van de therapeut, die meestal getypeerd wordt volgens
de theoretische hoofdrichting: psychodynamisch, cliëntgericht,
gedragstherapeutisch, cognitief en systeemtheoretisch.
Door de twee kenmerken – cliëntsysteem (type cliënt) en werkwijze – te
combineren spreekt men dan bijvoorbeeld van psychodynamische
groepstherapie.
Van Diagnose naar Praktijk
In de werkwijze worden drie stappen onderscheiden: diagnose, verklaring,
behandeling.
■ probleemverkenning: de hulpverlener zorgt zo goed mogelijk voor
een positief gespreksklimaat en een verheldering van de klacht of
hulpvraag, om zo te komen tot een voorlopig hulpverleningsplan. Hierbij
spelen de volgende vragen:
■ probleemontleding: de verkregen informatie dient systematisch
uitgewerkt en vervolledigd te worden. Bij voorkeur vanuit een
biopsychosociale zienswijze.
■ Probleemoplossing: het kiezen en toepassen van verdere interventies
met het oog op een probleemoplossing.
Zowel doel als middel van therapeutische acties worden bepaald door de
veronderstelde verklaringen van het probleem. Naargelang het accent hierbij
komt te liggen op lichamelijke, psychische of sociale aspecten wordt de
methode van behandeling omschreven als respectievelijk biologisch,
psychotherapeutisch of sociaal.
In hoeverre is de DSM een goede gids voor de therapeutische praktijk?
Biologisch georiënteerde psychiaters, die sterk vasthouden aan het medische
model, gaan er vaak van uit dat een dsm-diagnose een voorspellende waarde
kan hebben, dat wil zeggen: predictief of indicatief is voor de therapeutische
praktijk. Er wordt impliciet verondersteld dat er specifieke diagnosen en
specifieke therapieën bestaan, en dat men moet zoeken naar een specifiek
verband tussen beide. (therapie – diagnostiek)
Maar geldt die redenering ook voor psychotherapie-indicaties? De discussie
hangt samen met de volgende problemen:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller renatetimmerman96. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.95. You're not tied to anything after your purchase.