Summary
Samenvatting Maatschappijleer: veiligheid of vrijheid?
- Course
- Level
SV over de rechtsstaat, het OM en de rechterlijke macht.
[Show more]
Seller
Follow
annavandenappels
Content preview
MaatschappijleerVrijheid of veiligheid?
Paragraaf 1
Wie is de baas op straat?
Geweldsmonopolie = alleen de overheid geweld tegen burgers mag gebruiken.
De politie heeft bepaalde bevoegdheden om de orde te handhaven (handhavingstaak) en criminele
activiteiten op te sporen (opsporingstaak):
1. Iemand staande houden
2. Aanhouden (arresteren)
Alle bevoegdheden van de overheid zijn aan regels verbonden. Nederland is een rechtsstaat. Een
rechtsstaat is een staat waarin de machten gescheiden zijn, het legaliteitsbeginsel geldt, er een
onafhankelijke rechtspraak is en waar grondrechten
Waarom accepteren we rechtsregels?
De Engelse filosoof Thomas Hobbes had ook zijn mening over een rechtsstaat. Volgens hem zou elke
staat een hogere macht moeten hebben om goed te kunnen functioneren en onderlinge strijd tussen
mensen zou voorkomen.
Burgers staan hierbij hun individuele vrijheden af aan een soevereine macht, maar krijgen orde en
veiligheid hiervoor terug. Deze uitruil noemde hij het sociale contract. Volgens hem zou zonder een
hogere macht, iedereen aan hun eigen belangen denken, ook al zou dat ten kosten gaan van
anderen.
Hoever gaan de bevoegdheden van de overheid?
Criminelen bevinden zich vaak in de illegale onderwereld en de legale bovenwereld.
Overheidsdiensten werken vaak samen om deze criminelen op te sporen en hebben een integrale
aanpak (= aandachtig onderzoek doen naar alle gebieden: inkomsten en uitgaven, woonomgeving,
etc.)
De officier van justitie geeft bij de opsporingstaak leiding aan de politie. Alle officieren van justitie
vormen samen het openbaar ministerie (OM).
rechtsregels om machtsmisbruik te voorkomen, kunnen het de overheid ook moeilijk maken
(bijv. privacywetgeving).
Hoe worden we beschermd tegen machtsmisbruik?
Politiestaten zijn staten waarin de politie een groot aantal bevoegdheden heeft zonder
verantwoording te hoeven afleggen (vaak bij een niet democratisch gekozen leider)
Een staat mag zich een staat noemen wanneer:
1. Aanwezigheid grondrechten
Beschermen burgers tegen machtsmisbruik
Beperken de macht van de overheid
2. Legaliteitsbeginsel, zorgt voor rechtszekerheid
, Biedt burgers rechtszekerheid en gaat over twee dingen:
1. Alles wat de overheid doet moet gebaseerd zijn op de wet
2. Je kunt alleen gestraft worden voor iets waarvan op dat moment in de wet
staat dat het strafbaar is.
3. Machtenscheiding
De trias politica:
1. Wetgevende macht
1e + 2e Kamer = het Parlement
Ministers + staatssecretaris = het Kabinet
2. Uitvoerende macht
Kabinet + ambtenaren
Politie + OvJ
3. Rechterlijke macht
Rechters
(4. ambtenaren)
(5. Media)
4. Onafhankelijke rechtspraak
Rechters moeten onafhankelijk en onpartijdig zijn
Het recht wordt in 3 rechtsgebieden onderverdeeld:
1. Burgerlijk recht (civiel recht), conflicten tussen burgers onderling
2. Bestuursrecht, conflicten tussen burgers en overheid
3. Strafrecht, iemand wordt verdacht van een strafbaar feit
Vrijheid of veiligheid?/Dilemma van de rechtsstaat
De overheid wil alle criminele ondermijningen aanpakken maar ze willen ook een rechtsstaat zijn:
een staat waarin alle burgers rechten hebben. Iedere burger is onschuldig tot het tegendeel bewezen
is.
Probleem: wat weegt zwaarder rechtsbescherming of rechtshandhaving?
Dilemma van de rechtstaat
Rechtsbescherming <---> rechtshandhaving
Burgers worden beschermd tegen willekeurig en machtsmisbruik van de overheid
Rechtsbescherming = burgers worden beschermd tegen willekeurig en machtsmisbruik van de
overheid
Rechtshandhaving = de overheid handhaaft het recht door criminelen aan te pakken en bepaalde
vrijheden af te nemen
Paragraaf 2
Mag je dragen wat je wilt?
De politie mag niet etnisch profileren (= is een vorm van discriminatie waarbij de politie iemand
stopt vanwege zijn huidskleur of herkomst en zonder geldige reden.)
Maar mag wel preventief fouilleren à mensen die (nog) niet verdacht zijn aan hun kleding mogen
onderzoeken.
Vaak maakt de politie bij het fouilleren van burgers keuzes. Dit kan leiden tot selectief preventief
fouilleren (= bepaalde groepen worden gefouilleerd terwijl andere groepen mogen doorlopen).
Ook al is er in Nederland (vanaf 14 jaar) een identificatieplicht, de politie mag niet zomaar om
iemands identiteit vragen. Ze mogen dit alleen maar als er een goede reden voor is.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annavandenappels. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.46. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73091 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now