Summary
Samenvatting Historische Context de Republiek
- Course
- Level
Dit is een samenvatting van de historische context: de Republiek, wat een onderdeel is van je examenstof voor geschiedenis.
[Show more]
Seller
Follow
kyraroelands1
Content preview
De Republiek (1515-1648)Het begin van de opstand (1515-1572)
Verplichte voorbeelden:
- Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms (1521)hh
- instelling drie Collaterale Raden (1531)
- instelling bloedplakkaten (1550)
Nederland voor Karel V:
- Nederland bestond niet
- Een samenraapsel van hertogdommen, graafschappen, bisdommen en steden → het
was niet echt één geheel.
- In deze tijd was er sprake van Feodalisme (een van de oorzaken van de Nederlandse
opstand)
- Filips van Bourgondië was de machtigste persoon in het gebied: hertog van
Bourgondië, Limburg en Vlaanderen, graaf van Henegouwen en Namen en baas over
verscheidene Zeeuwse en Hollandse steden. → Hij had dus ook een deel van
Nederland in zijn bezit.
- Filips wilde geld (voor pracht en praal, feesten en te laten zien hoe rijk hij was), maar
niet steeds bij iedereen langs om dit te vragen dus (steden zouden in opstand kunnen
komen) → Staten Generaal= een vergadering waar alle gewesten bij elkaar kwamen
om beslissingen te nemen, zodat Filips alleen maar daar langs hoefde te komen om
dingen te vragen. → Filips was de eerste die bezig was met centraliseren.
- bede → een eenmalige vraag om geld. (niet structurele belasting)
- Belasting is wel structureel.
- Karel V heeft in de late middeleeuwen van twee grote families (Bourgondiërs en
Habsburgers) veel grondgebied geërfd. Hij benoemde familieleden als
plaatsvervangers in verschillende delen van zijn gebied. Zo werd tante Margaretha
van Oostenrijk landvoogdes van de Nederlanden.
- Karel V besteedde veel aandacht aan de Nederlanden hier waren steden rijk.
- Vanaf 1543
- bezat hij alle gewesten en werd hij ‘Heer der Zeventien Provinciën’, ofwel landsheer
van de Nederlanden. Vanaf 1549 werden de Nederlanden een ondeelbaar erfgoed,
Pragmatieke Sanctie.
Staatsvorming en centralisatie:
- In 1515 werd Karel V heer der Nederlanden.
- In 1543 was hij landsheer van alle zeventien Nederlandse gewesten, die voor het
eerst onder 1 heer verenigd waren. Dit kwam doordat Karels voorgangers waren
begonnen met het instellen van een centraal bestuur.
- Karel ging door met die centralisatie door in 1531 de drie Collaterale Raden in te
stellen:
★ de Raad van State → had het meeste aanzien. Deze bestond uit de
belangrijkste Nederlandse edelen en moest advies geven over alle ‘grote en
voornaamste zaken’ in de Nederlanden. Karels plaatsvervangende landvoogd
moest hieraan advies vragen als hij/zij besluiten wilde nemen.
, ★ de Geheime Raad → bestond uit rechtsgeleerden, stelde wetten op en hield
toezicht op de gewestelijke en plaatselijke besturen.
★ de Raad van Financiën → overlegde met gewesten over belastingen en zag
erop dat de gewesten betaalden, gingen ook over bedes.
De stedelijke burgerij:
- In Holland, Brabant en Vlaanderen was de stedelijke burgerij in de 15e en 16e eeuw
erg rijk.
- Karel was van deze rijke burgers afhankelijk, omdat zij geld leverden voor de vele
oorlogen die hij voerde. Hij respecteerde daarom de speciale rechten en vrijheden in
de steden in ruil voor belasting.
- De bestuurders van de steden vonden dit centralisatiebeleid een bedreiging voor de
privileges/zelfstandigheid, vooral de manier waarop Karel het protestantisme
bestreed.
Luther:
- Naast de Nederlanden was Karel V ook de koning van Spanje en de keizer van het
Duitse rijk.
- In oktober 1517 publiceert de Duitse monnik Maarten Luther een plakkaat met 95
stellingen tegen misstanden in de Katholieke kerk:
1. De bemiddeling tussen God en mens was onjuist. Ieder mens kon zelf in contact
komen met god.
2. De handel in aflaten was verwerpelijk
3. Het vereren van heiligen is verkeerd
4. Het celibaat is onzinnig.
5. De kerk perste het volk uit om pracht en praal te verwerven.
- Toen Karel in 1519 keizer werd, was Luther in Duitsland al begonnen met de
Reformatie.
- Luther had dus felle kritiek op de rooms katholieke kerk. Hij ergerde zich namelijk aan
de rijkdom en macht van de kerk en verwierp de kerkelijke wetten en regels.
- Luther vond dat:
★ Het ware geloof en de bedoelingen van god waren alleen te kennen uit de
Bijbel en moesten in volkstaal vertaald worden.
★ De mens kon niet gered worden door de kerk, maar alleen door het geloof en
de genade van god.
- De kerk probeerde deze afwijkende opvattingen te onderdrukken. Maar doordat
Luthers opvattingen door middel van pamfletten en boeken werden verspreid, kreeg
hij aanhangers (protestanten) en steun van bepaalde Duitse vorsten.
- Om de geloofs eenheid in het Duitse rijk te redden riep Karel V in 1521 de
belangrijkste Duitse vorsten, edelen en Luther bijeen in Worms.
- Hier vertelde Luther dat hij vasthield aan zijn opvattingen over de rooms katholieke
kerk, wat een definitieve scheuring in de kerk veroorzaakte.
- Na Luthers vertrek uit Worms veroordeelde Karel V Luther als een ketter. Hiervoor
werd Luther beschermd door de vorst van Saksen. Op zijn kasteel de Wartburg liet hij
Luther de Bijbel in het Duits vertalen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kyraroelands1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.45. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80364 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now