Summary
Samenvatting EDCC - Hoofdstuk 1 t/m 6 samengevat met leerdoelen
- Course
- Institution
alle leerdoelen zijn uitgewerkt.
[Show more]
Seller
Follow
sauysal
Reviews received
Content preview
EDCCHoofdstuk 1
Eerste onsterfelijke humane cellijnen is de HeLa-cellijn. Organoid betekent ‘’lijkend op een orgaan’’. Dit is een orgaan dat in
vitro (buiten het lichaam, in glas) is gekweekt. Een organoid heeft 3D structuren die lijkt op in vivo (in het lichaam) orgaan of
weefsel. Ze worden gekweekt met stamcellen. Dit zijn voorlopercellen die kunnen differentiëren naar verschillende soorten
celtypen. Als een stamcel in de juiste kweekomstandigheden wordt geplaatst is deze in staat zichzelf te differentiëren en
idealiter uit te groeien tot een orgaan -of weefselstructuur. Tegenwoordig kunnen veel soorten organoids worden gekweekt door
middel van 3D-celkweektechnieken.
Tissue engineering
Dit is een biomedische techniek waarbij wordt gestreefd om deficiënt weefsel van een bepaald orgaan opnieuw te vormen met
een gekweekt weefsel. Deze weefsel worden ontwikkeld door cellen en stoffen zoals groeifactoren of collageen te gebruiken die
normaal gesproken in organen ook voorkomen. Ook hier wordt gebruik gemaakt van stamcellen. Het voordeel van gekweekte
stamcellen zijn dat de kans op complicaties zoals immunologische afstoting verkleind wordt.
Cel -en weefselculturen
Bij weefselkweek gaat men uit van kleine stukjes weefsel van 1-2 mm (ook wel een explant genoemd), die rechtstreeks uit een
weefsel of orgaan verwijderd worden. Deze culturen kunnen hun originele structuur en functie voor een lange tijd in vitro
bewaren.
Bij celkweek gaat men uit van organen of orgaan delen waaruit individuele cellen losgemaakt worden door het weefsel in kleine
stukjes te snijden en deze stukjes te behandelen met proteolytische enzymen zoals trypsine.
Uitleggen hoe een continue cellijn wordt gemaakt uit een primaire kweek
Primaire en continue cellijnen
Bij celkweek wordt er onderscheid gemaakt tussen twee soorten kweek: primaire en een continue cellijn.
- Primaire cultuur: Een primaire celcultuur is rechtstreeks afkomstig van het orgaan van mens of dier of van een
embryo en bestaat over het algemeen uit meerdere celtypen die in het orgaan voorkomen. Primaire cellijnen kunnen
een beperkt aantal keren gepasseerd worden (doorgezet). De cellijn verliest zijn vitaliteit en sterft af of de cellijn gaat
over in een continue cellijn (een immortale/onsterfelijke cellijn oftwel een established cell line).
Nadelen primaire culturen:
o Is dat ze instabiel zijn. De onderlinge verhouding van de celtypes wijzigt naarmate de cellen langer in
cultuur blijven. Vaak heeft een bepaald celtype een groeivoordeel t.o.v. de andere aanwezige celtypen,
waardoor de samenstelling van de primaire cultuur verandert.
o Daarnaast kunnen primaire cellijnen slechts een beperkt aantal keren ‘gepasseerd’ of ‘doorgezet’ worden.
Een kweekfles zal na verloop van tijd helemaal vol zitten met cellen.
o Daarnaast zullen de voedingsstoffen in het medium opraken en afvalstoffen zich ophopen. Om te
voorkomen dat de fles overgroeid raakt, waardoor de cellen uiteindelijk dood zouden gaan, wordt een deel
van de cellen “doorgezet” (zie hoofdstuk 2.2) in een nieuwe fles. Deze celkweekfles bevat dan een
subcultuur van de cellijn en het passagenummer is dan gestegen met 1. Na veelvuldig doorzetten zijn er
twee mogelijkheden (zie figuur 2):
De cellijn verliest zijn vitaliteit en sterft af
De cellijn gaat over in een continue cellijn (een geïmmortaliseerde/onsterfelijke cellijn). Het
overgaan in een continue cellijn is echter geen vanzelfsprekend proces en zal minder vaak
voorkomen.
Uitleggen wat de kenmerken zijn van primaire en continue cellijnen
Primaire en continue cellijnen, populatiedynamica.
In deze figuur is te zien hoe na het in kweek brengen van een primaire cellijn het
aantal cellen toeneemt tot een plateau in de loop van het aantal passages. Bij het
maximale aantal weken in kweek neemt de vitaliteit van de totale lijn af en sterft de
cellijn uit. Het kan ook zijn dat er na het bereiken van het plateau transformatie
optreedt in de cellijn en de cellijn gaat dan over in een geïmmortaliseerde of continue
lijn
- Continue cellijn (Geimmortaliseerde of continue cellijnen) : cellijnen die
onbeperkt in cultuur gehouden worden. In deze cellen treden mutaties op.
Deze mutaties kunnen in vivo ontstaan zijn (kankercellen), spontaan
optreden in de primaire cultuur, of geinduceerd worden. Dit proces heet transformatie en kan leiden tot onder andere
immortaliteit. Naast continue cellijnen die op deze manier zijn ontstaan uit primaire cellijnen zijn er ook veel continue
cellijnen die rechtstreeks verkregen worden door het kweken uit kwaadaardige tumoren, zoals de eerder benoemde
HeLa-cellen.
, o Voordeel: voordelen van een continue cellijn is dat de cellijn lang in leven kan worden gehouden zonder dat
de eigenschappen van de cellen veranderen dat ze onbruikbaar worden.
Natuurlijk vinden er ook in een continue cellijn die maanden of jaren wordt doorgezet nog steeds veranderingen
plaats. Daarom worden er van dergelijke cellijnen vaak tijdens de eerste passages fracties in ampullen ingevroren
(zie hoofdstuk 2.7). Op die manier wordt er een voorraad aangelegd van cellen in de vriezer (-80 tot -196 oC) waaruit
kan worden geput op het moment dat de continue cellijn te vaak is doorgezet om nog betrouwbaar te zijn. Meestal is
dit moment zo rond de 30 á 40 passages, al varieert dat zeer sterk per cellijn. Belangrijke criteria hierbij zijn het
afnemen van de groeisnelheid van de cellen en verandering van morfologie. Afhankelijk van de vraagstelling en het
type onderzoek zal de onderzoeker kiezen voor een celkweek- dan wel weefselkweeksysteem. In de meeste
laboratoria wordt echter celkweek gedaan. Celkweek is namelijk in de meeste gevallen veel minder complex, losse
cellen kunnen op moleculair niveau gemanipuleerd worden en, zeer belangrijk, de beschikbaarheid van vele goed
beschreven continue cellijnen van constante kwaliteit maakt de reproduceerbaarheid van experimenten (binnen één
laboratorium, maar ook tussen verschillende laboratoria) veel groter.
Uitleggen wat de begrippen doorzetten, passeren en passagenummer inhouden
Passeren of doorzetten: Als een kweekfles vol is betekent het dat het oppervlak vol is en voor suspensie het medium
volgegroeid is (de confluentie is dus 100%). Dan moeten de cellen gesplitst en doorgezet worden in een nieuwe kweekfles.
Als cellen niet op tijd doorgezet worden, overgroeien ze en kan de conditie van de cellen achteruit gaan.
Passage nummer: Na het doorzetten krijgt het nieuwe subcultuur een passagenummer, wat verwijst naar het aantal keer
passeren van de cellen +1.
Cellijnen: celculturen waarvan men meerdere subculturen zijn gemaakt.
Beschrijven welke toepassingen er zijn van celkweek
, Hoofdstuk 2
Duurzaamheid en werken volgens de regels van het Veilige microbiologische technieken zijn belangrijk om te kunnen werken met
cellen. De eisen voor de verschillende veiligheidsniveau ’s van de laboratoria en de VMT-regels zijn vastgelegd in de wet. Dit heeft
grofweg drie redenen:
- Voorkomen van besmetting van lab medewerker met infectieus materiaal van de proef.
- Voorkomen dat er infectieus materiaal in het milieu (buiten het lab) belandt.
- Voorkomen van besmetting van de cellen met virussen, gisten en bacteriën.
Beschrijven hoe verschillende typen LAF-kasten werken en hoe je hierin
steriel kunt werken
Er bestaan verschillende soorten LAF-kasten (Laminaire flowkast). De twee
verschillende typen kasten worden onderscheiden, de horizontale en de verticale
LAF-kast.
Het horizontale type wordt gebruikt wanneer er nauwelijks sprake is van
besmettingsgevaar van de onderzoeker door de kweek.
Het verticale type kan wel worden gebruikt om infectieus materiaal op te werken
en te bewerken. Hier zorgen de ruit en de onderdruk in de kast voor bescherming
van de onderzoeker.
Horizontale LAF-kast
Dit type kast is het meest eenvoudige type. De kast is aan de voorkant helemaal
open en de lucht wordt met een constante snelheid van achter in de kast door een HEPA filter heen naar voren toe geblazen, richting de
onderzoeker. Een HEPA (high-efficiency particulate air) filter is een speciaal filter wat uit lagen bestaat die zig-zag over elkaar liggen.
Hierdoor is dit filter in staat om, afhankelijk van het specifieke HEPA-type, tussen de 85 en >99,9% van de deeltjes groter dan 0,3
micrometer tegen te houden. Hierdoor wordt de kweek dus beschermd tegen contaminaties van buitenaf. De onderzoeker echter, wordt
niet beschermd. Het werken met infectieus of genetisch gemodificeerd materiaal kan dus niet in een horizontale LAF kast. Daarvoor is
een verticale LAF kast geschikt en die gebruiken wij in onze celkweeklessen.
Verticale LAF-kast
Binnen de groep verticale LAF-kasten kunnen er 3 verschillende typen kasten onderscheid worden.:
Klasse l bio-safety LAF-kast: hier wordt de lucht uit de omgeving naar binnen gezogen via een klene opening aan de
voorkant. De rest van de voorkant is afgeschermd met een ruit. Via een HEPA filter wordt de lucht die in de kast wordt
gezogen gefilterd en weer in de kamer of in een ventilatiesysteem geblazen. Deze kasten beschermen de onderzoeker dus
goed maar beschermen het materiaal niet (de lucht die naar binnen wordt gezogen is immers lucht uit de kamer en dus niet
steriel). Dit type kasten kan worden gebruikt om besmettelijk materiaal (niet steriel) te prepareren voor bijvoorbeeld histologie
of biochemische analyse.
Klasse ll bio-safety LAF-kast: wordt het meest gebruikt voor cel- en weefselkweek en hier gaan wij ook mee werken in de
celkweeklessen. In dit type kast wordt de lucht via een apart HEPA filter van bovenaf aangezogen en zo als een laminaire
luchtstroom in de kast geblazen van boven naar beneden (downstream). Onderaan aan de voorkant en aan de achterkant
van het werkoppervlak wordt de lucht afgezogen waardoor een luchtgordijn ontstaat om de ruimte van de kast af te sluiten
van de buitenlucht.
Klasse lll bio-safety LAF-kast: Deze kasten lijken qua ontwerp en luchtcirculatie op de type II kasten maar in deze kasten is
de werkopening vervangen door permanent bevestigde handschoenen waar de onderzoeker zijn onderarmen in steekt. Via
een luchtsluis die vaak aan de zijkant zit kunnen materialen in en uit de kast worden gebracht. Dit type LAF kast wordt
gebruikt voor het werken met zeer besmettelijke materialen zoals virussen die door de lucht kunnen worden overgedragen.
A: opening aan de voorkant/vaste handschoen
B: werkraam
C+D: HEPA filter
F: luchtpomp
Regels werken in een LAF-kast:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sauysal. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.82. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50843 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now