Summary
BIOLOGIE HAVO 4/5 samenvatting H1/H13
- Course
- Level
alle hoofdstukken van 4 en 5 havo samengevat.
[Show more]
Seller
Follow
samenvattingenvanmark
Content preview
HOOFDSTUK 13 GASWISSELING EN UITSCHEIDING13.1 Ademen
De route van de lucht
Bloedvaatjes in de neusholte warmen de koude lucht op. In koude lucht zit minder
waterdamp dan in opgewarmde lucht.
Door je neus zijn je longen beter beschermd tegen kou en uitdroging.
Wanneer je veel energie nodig hebt dan neemt de vraag zuurstof ook toe. Je ademt sneller
en dieper.
Grote hoeveelheden lucht gaan via de neus de mondholte binnen. Via de luchtpijp stroomt
de ingeademde lucht naar de longen.
Stevige kraakbeenringen houden de luchtpijp open, zodat lucht er ongehinderd door kan.
Bij de longen vertakt de luchtpijp in 2 grote zijtakken: de hoofdbronchiën. Steeds nauwere
buizen, de bronchiën met kraakbeenringen en kleine bronchiolen zonder kraakbeenringen,
leiden de lucht dieper de longen in.
Schone lucht
Het slijmvlies op de wand van de luchtwegen maakt de ingeademde lucht niet alleen vochtig
en warm ook vormt het een plaklaag die stofdeeltjes en bacteriën tegenhoudt, zodat de
lucht gezuiverd in je longen komt.
Witte bloedcellen in de slijmlaag doden gevangen ziekteverwekkers, waarna trilharen in het
slijmvlies het vervuilde slijm afvoeren naar de keelholte.
Slijmvlies bevat, naast slijmbekercellen, trilhaarcellen. De fijne uitlopers van deze cellen zijn
de trilharen. Ze bewegen voortdurend heen en weer. Daardoor beweegt het slijm naar de
keelholte. Daar slik je het slijm in.
Bacteriën die niet zijn afgebroken door de witte bloedcellen sterven in het maagsap.
Trilharen en maagsap maken deel uit van de niet-specifieke afweer.
Soms komen stukjes voedsel of grotere stofdeeltjes in je luchtpijp. Dat kunnen de trilharen
niet verwerken. Met een krachtige uitademing (hoesten) pers je de luchtpijp dan weer leeg.
, Adembewegingen
Voor de ventilatie, het verversen van de lucht in je longen, gebruik je ademhalingsspieren op
verschillende plaatsen in borst- en buikholte.
De spieren voor een rustige, ondiepe inademing zijn je middenrifspieren en buitenste
tussenribspieren.
Op een vergroting van de borstkas door het middenrif en de buitenste tussenribspieren, en
dus een groter longvolume, volgt een inademing.
Op een verkleining van de borstkas (zwaartekracht), en dus een kleiner longvolume, volgt
een uitademing.
Voor een extra diepe inademing zet je als belangrijkste hulpspieren de kleine borstspier en
bepaalde nekspieren aan het werk. Die trekken je borstkas maximaal omhoog (bron 4). Dat
extra longvolume levert nog meer ingeademde lucht op.
Wil je snel, krachtig of extra diep uitademen, dan gebruik je ook de binnenste
tussenribspieren en de buikspieren.
De binnenste tussenribspieren trekken je borstkas snel naar beneden. De buikspieren
drukken tegen de darmen en lever, waardoor het middenrif extra omhooggaat en het
longvolume maximaal verkleint.
Ook bij een maximale uitademing blijft er lucht achter in de longen: zo’n 1200 mL, het
restvolume.
Rond de longen zit het longvlies. Aan de binnenkant van de borstkas zit het borstvlies.
Tussen de vliezen zit een dunne laag weefselvloeistof, die ervoor zorgt dat de vliezen tegen
elkaar aan blijven plakken. Daardoor blijft het soepel.
Sneller en dieper ademen
De ademfrequentie, het aantal ademhalingen per minuut, stijgt van zo’n 15 naar 60.
Ook het ademvolume neemt toe, van de ongeveer 0,5 L per ademhaling voor je begon naar
3-4 L per keer.
Door de hogere ademfrequentie en het vergrote ademvolume passeert veel lucht je longen:
een dikke 200 liter per minuut.
Na één diepe inademing kan een volwassen man gemiddeld bijna 5 L lucht uitademen en een
volwassen vrouw iets meer dan 3 L lucht. Dat is je vitale capaciteit. Tel je daar het
restvolume bij op, dan is dat je totale longcapaciteit.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller samenvattingenvanmark. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.08. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76710 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now