Complete samenvatting van het van Inleiding Recht voor niet-juristen. Arresten zijn erin opgenomen en ook de relevante informatie uit het boek. Samenvatting is tentamengericht.
College 1: Inleiding
Rechtspraak = jurisprudentie
Formatieproces is een staatsrecht. Daar valt onder het gewoonterecht; het is niet vastgelegd.
Burgemeester gaat over of evenementen door mogen gaan en op welke manier
(vergunningen). De rechter bestuurt ons land niet. Dus de rechter kan geen vergunning
uitgeven (trias politica). De rechter moet wel beoordelen of de burgemeester juist onderzoek
gedaan heeft en of hij zijn besluit in redelijkheid had kunnen nemen.
Burgmeester heeft bijna geen zelfstandige bevoegdheden; maar wat hij doet is wel heel
zichtbaar, want het gaat over de openbare orde.
Vragen interactieve gedeelte:
Wat is het recht?
Het recht verschilt overal. Het recht ziet er bijv. heel anders uit in Afghanistan dan hier. Zelfs
in sommige provincies gelden andere regels dan in andere provincies. Bijv. in sommige
gemeentes is er een lachgasverbod. Ook verschilt het recht in tijd. Tijdens WOII zag het recht
in NL er heel anders uit dan nu. Tot 1956 waren vrouwen in NL handelingsonbekwaam; je
kon geen bankrekening openen, niet op reis zonder toestemming van je man, baan opzeggen
na trouwen etc. Het recht is ook een onderdeel van heel veel maatschappelijke
ontwikkelingen.
Het positieve recht ofwel het objectieve recht is het geheel van alle rechtsregels op een
bepaalde plaats op een bepaald tijdstip.
Waar vinden we het recht?
Bronnen van recht:
- De wet: Een wet wordt gemaakt door de regering met de volksvertegenwoordiging
(staten generaal). Lagere wetten zijn vaak verordeningen, algemene plaatselijke
verordening (APV).
- Gewoonterecht: voorwaarden zijn langdurige praktijk (dus het moet meerdere keren
voorkomen) en rechtsovertuiging (dus dat mensen het ook zien als een rechtsregel).
Voorbeeld: als de regering en het parlement (= eerste en tweede kamer) een conflict
hebben, dan staat in de wet dat de regering het parlement kan ontbinden en er nieuwe
verkiezingen komen. Maar er is een gewoonte ontstaan dat in dit geval de regering
aftreedt. Want als het parlement wordt ontbonden dan worden ze bij de verkiezingen
weer gekozen.
, Nog een voorbeeld: je verkoopt een auto met wat benzine. Niet met een lege tank.
- Verdragen en besluiten van volkenrechtelijke organisaties (Europees verdrag voor
de rechten van de mens; besluit van de veiligheidsraad van de Verenigde Naties)
- Rechtspraak (die van de rechter) (de facto: in de praktijk is het wel recht, maar
juridisch gezien is dit geen bron van recht omdat dat zich niet verhoudt tot de trias
politica, want dan zou de rechter regels maken).
- Beleidsregels: hoe vul je een wettelijke bevoegdheid in; er kan een boete worden
gegeven voor een rokend persoon in de kroeg. Maar als die persoon stiekem in de
hoek staat te roken en de baas ziet dat niet, dan wordt er een waarschuwing gegeven.
Gedoogbeleid: er wordt niet gehandhaafd als er niet aan de regels wordt gehouden.
- Rechtsbeginselen: bijv. algemeen beginsel dat je niet beter mag worden van onrecht.
Voorbeeld: Als je niet verplicht bent aan iemand te betalen, maar je hebt het toch
gedaan, dan staat er in de wet dat dat terugbetaald moet worden.
Wet – Stufenbau
1) Internationaal recht
2) Grondwet
3) Formele wet (regering + Staten-Generaal)
4) AMVB, Algemene maatregel van bestuur (regering)
5) Ministeriële regeling
6) Decentrale regelgeving;
o Provinciale verordening
o Gemeentelijke verordening (bijv. APV), waterschap
Een AMVB is een wet die afkomstig is van de regering. Daarin wordt de regering geadviseerd
door de Raad van State. De Raad van State moet gehoord worden.
Wet in materiële zin: een regel die in beginsel voor iedereen geldt
Hoe delen we het recht in?
A) Functie van het recht
- Voorkomen van conflicten (bijv. verkeersregels) = materieel recht
- Oplossen van conflicten = formeel recht of procesrecht.
B) Privaatrecht en publiekrecht
- Privaatrecht zijn particuliere bevoegdheden en niet exclusief
- Publiekrecht zijn alle dingen die te maken hebben met de overheid, maar het gaat hier
om recht wat alleen de overheid kan uitvoeren en een persoon zoals ik niet. Dus
exclusief de overheid kan dat. Hier valt het strafrecht ook onder (verhouding tussen
OM (overheidsorgaan) en de verdachte).
, College 2: Staatsrecht
Iedere rechter is onafhankelijk en rechtspraak is geen officiële bron van recht. Dus juridisch
technisch is de uitspraak van de hogere rechter niet bindend. Een lagere rechter mag ook iets
anders oordelen. In praktijk hebben ze natuurlijk wel ongeveer dezelfde mening voor de
eenheid van rechtspraak en omdat diegene dan in hoger beroep gaat en dan toch wel z’n gelijk
krijgt.
Staatsrecht elementen:
- Instellende functie
- Machtenscheiding
- Grondrechten
- Bronnen van staatsrecht
Bestuursrecht is een wet die voor iedereen geldt concreet maken voor 1 persoon.
Instellende functie:
- Parlementaire democratie
o Volksvertegenwoordiging (Eerste en Tweede Kamer)
- Constitutionele monarchie
o Erfelijke monarch
o Gebonden aan de Grondwet, ministers verantwoordelijk
- Rechtsstaat
o Overheidsoptreden gebonden aan het recht
Nederland is een land van ons koninkrijk, maar ook Sint Maarten, Curaçao en Aruba zijn
landen van ons koninkrijk. BES-eilanden zijn bijzondere gemeenten (Bonaire, st. Eustatius,
Saba).
De koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk. De koning heeft vooral
ceremoniële rechtstaat.
Machtenscheiding:
Trias politica; 3 machten
- wetgevend wetgever; formele wetgever
- uitvoerend bestuur; regering
- rechtsprekend rechter; civiele, straf- en bestuursrechter
Trias politica klopt niet helemaal in NL: Rechter moet interpreteren dus heeft ook een beetje
wetgevende macht omdat die uitspraak de volgende keer ook aangehaald kan worden.
Regering is bij ons het bestuur, maar maakt ook onderdeel uit van de wetgever (en mag ook
zelfstandig wetten maken).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juliettebos172. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.71. You're not tied to anything after your purchase.
