Summary
Samenvatting De samenleving 14e editie, ISBN: 9789043035774 Sociologie
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting van H1, H2, H3, H7, H8, H11, H13, H14, H15, H18
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
Samenvatting Inleiding Sociologie compleet (2024)- HC/WG/literatuur
Seller
Follow
kirstendeman
Reviews received
Content preview
SociologieHoofdstuk 1
Sociologie kunnen we omschrijven als het systematisch onderzoek van de menselijke samenleving. De kern van
deze discipline bestaat uit een geheel eigen gezichtspunt dat we de sociologische visie of het sociologisch
perspectief noemen.
1.1 Sociologisch perspectief
De Amerikaanse socioloog Peter Berger (1963) beschreef het sociologisch perspectief als het algemene in het
bijzondere zien. Hij bedoelde dat de sociologie ons helpt om in het gedrag van bepaalde mensen algemene
patronen te ontdekken. Elk individu is uniek, maar de wijze waarop de samenleving inhoudelijk van invloed is
op het leven van mensen die tot uiteenlopende categorieën behoren (zoals kinderen en volwassenen,
vrouwen en mannen, rijk en arm), kan zeer sterk verschillen.
Het sociologisch perspectief laat zien dat onze partnerkeuze wordt beïnvloed door patronen die
samenhangen met sekse, leeftijd, etniciteit en sociale achtergrond. Het sociologisch perspectief zegt dat we
het bekende idee dat wij zelf bepalen hoe ons leven eruitziet, moeten loslaten voor de vreemde gedachten
dat de samenleving onze beslissingen en onze ervaringen beïnvloedt. Voorbeeld: hoeveel kinderen een
vrouw wil krijgen, lijkt, evenals de partnerkeuze, een persoonlijk besluit. Vrouwen uit arme landen krijgen
minder scholing, minder economische mogelijkheden, zijn geneigd thuis te blijven en geen
anticonceptiemiddelen te gebruiken. In veel westerse landen zorgt de staat voor een pensioenregeling als je
klaar bent met werken; in veel niet-westerse landen zijn je kinderen je pensioenvoorziening, oftewel: je
kinderen zorgen voor je als je oud wordt.
C. Wright Mills noemde dit gezichtspunt de ‘sociologische verbeelding’. Deze Transformeert persoonlijke
problemen naar publieke vraagstukken.
`
Sociologische visie
`
Iedereen kan de wereld vanuit het sociologisch perspectief leren zien, maar er bestaan twee verschijnselen
` hen daarbij kunnen helpen: een bestaan in de marges van de samenleving en het doormaken van een
die
`
sociale crisis. Voor sommige categorieën is het buitenstaander zijn (geen deel uitmaken van de dominante
groep) een onderdeel van het dagelijks leven. Sommige mensen die tot bepaalde groeperingen behoren,
zoals vrouwen, homoseksuelen, gehandicapten en hoogbejaarden leiden hun bestaan in de marge van de
samenleving. Zij zijn zich bewust van bepaalde sociale patronen waar anderen nooit aan denken. We kunnen
beter overweg met de sociologische visie als we afstand nemen van onze gewoontes en ons leven weer met
nieuwsgierigheid bekijken. Perioden waarin de samenleving veel verandering ondergaat of in een crisis
verkeert, kunnen ons uit ons evenwicht brengen en ons bewegen tot het aannemen van de sociologische
visie. Voorbeeld: als je in de jaren dertig werkloos werd, beschouwden de meeste mensen het als hun eigen
schuld, maar toen het werkloosheidspercentage tot 25% was gestegen, moesten degenen die geen werk
hadden wel onderkennen dat hun leven door sociale factoren werd beïnvloed. Zij benaderden hun situatie
sociologisch.
1.2 het belang van een mondiale visie
De nieuwe informatietechnologie heeft de verste uithoeken van de wereld dichterbij gebracht. Dit heeft
ertoe geleid dat veel academische disciplines een mondiaal of globaal perspectief hanteren: het
bestuderen van de wereld in zijn geheel en de plaats die onze samenleving daarin inneemt.
Welke betekenis heeft het globale perspectief voor de sociologie?
• Een globaal bewustzijn is een logisch verlengstuk van het sociologisch perspectief. Sociologie laat ons
zien dat onze positie in de samenleving zeer veel invloed heeft op de ervaringen die we in ons leven
opdoen. We mogen dan ook aannemen dat de positie die onze samenleving in de wereld inneemt alle
leden van onze samenleving beïnvloedt.
,De wereld kent ongeveer 200 landen, die we aan de hand van het niveau van hun economische ontwikkeling
in drie brede categorieën kunnen onderverdelen.
• Hoge-inkomenslanden zijn landden met de hoogste algemene levensstandaard. In deze categorie
vallen ongeveer vijftig landen, waaronder Zweden, Noorwegen, Nederland en andere West-Europese
landen, de Verenigde Staten en Canada, Argentinië, Zuid-Afrika, Israël, Saoedi-Arabië, Japan en Australië.
Gezamenlijk leveren deze landen de meeste goederen en diensten en hun inwoners bezitten het
merendeel van de rijkdommen die de wereld te bieden heeft. De inwoners van deze landen zijn
welvarend, omdat zij het geluk hebben in een rijk deel van de wereld te zijn geboren.
• Middeninkomenslanden zijn landen met een levensstandaard, die we als we de wereld in zijn geheel
bekijken, gemiddeld kunnen noemen. Het zijn ongeveer tachtig landen, met daaronder veel Oost-
Europese landen, sommige Afrikaanse landen en vrijwel alle Latijns-Amerikaanse en Aziatische landen. De
inwoners van deze landen wonen zowel op het platteland als in steden en verplaatsen zich zowel te voet
als per dier, tractor, scooter, fiets of auto. In de meeste middeninkomenslanden bestaat grote sociale
ongelijkheid; sommige mensen zijn extreem rijk (Noord-Afrikaanse landen), maar de meeste leven onder
slechte omstandigheden, bijvoorbeeld in de barakken van Mexico-Stad of Lima in Peru.
• Lage-inkomenslanden zijn landen met een lage levensstandaard, waarvan de meeste inwoners arm zijn.
De meeste van de arme landen liggen in Afrika, andere in Azië. Kenmerkend voor deze landen is dat
sommige mensen extreem rijk zijn maar dar de meeste mensen onder erbarmelijke omstandigheden
leven en weinig mogelijkheden hebben om hun situatie te verbeteren.
1.3 Sociologie en persoonlijke groei
Het hanteren van het sociologisch perspectief maakt ons actiever en bewuster en zorgt ervoor dat we
kritischer gaan denken. De sociologie heeft vier positieve effecten:
• Aan de hand van het sociologisch perspectief kunnen we nagaan wat er wel en niet klopt aan het
‘alledaags denken’. De sociologische benadering stimuleert ons om vraagtekens te zetten bij het
waarheidsgehalte van wijdverbreide ideeën. We kunnen ons, als die overtuigingen niet of slechts
gedeeltelijk op feiten berusten, afvragen hoe het komt dat zoveel mensen die overtuiging delen.
• Het sociologisch perspectief geeft ons een beter inzicht in de mogelijkheden en de hindernissen
die we in het dagelijks leven tegenkomen. Sociologie laat ons inzien dat, als we het leven met een
kaartspel vergelijken, we wel invloed hebben op wat we met onze kaarten doen, maar dat de
samenleving de kaarten uitdeelt en de spelregels bepaalt. Hoe beter we het spel begrijpen, hoe beter
we het kunnen spelen.
• Het sociologisch perspectief geeft ons de mogelijkheid een actieve rol te spelen in de samenleving
waarvan we deel uitmaken. Onze effectiviteit als lid van een bepaalde samenleving neemt toe naarmate
we beter begrijpen hoe die samenleving functioneert. Het sociologisch perspectief maakt van een
persoonlijk probleem (werkloos zijn) een publiek vraagstuk (een te kort aan werkgelegenheid).
• De sociologie helpt ons om in een wereld te leven die zich kenmerkt door diversiteit. De meeste
mensen hebben de neiging om hun eigen manier van leven als de ‘juiste’ manier van leven te
beschouwen. Het sociologisch perspectief zet ons aan tot kritisch denken over de sterke en zwakke
punten van alle denkbare levenswijzen, waaronder ook onze eigen manier van leven.
1.4 Sociale veranderingen en sociologie
We kunnen drie belangrijke veranderingen noemen die een transformatie van de samenleving
teweegbrachten.
• De industrialisering. Tijdens de middeleeuwen bewerkten de meeste inwoners van Europa een stuk land
in de buurt van hun huis of vervaardigden zij op kleine bepaalde producten. Tegen het eind van de
achttiende eeuw introduceerde uitvinders nieuwe energiebronnen waarmee grote machines aan het
werk konden worden gezet. Dit had tot gevolg dat mensen die hun arbeid oorspronkelijk thuis of in een
kleine, hechte groep verrichtten, werden opgenomen in een groot en anoniem leger van
arbeidskrachten. Er ontstond een scheiding tussen werk en privé. De tradities die hun leefomgeving
eeuwenlang bepaald hadden, kwamen in het gedrang.
• De explosieve groei van steden. In heel Europa gingen landeigenaren er steeds meer toe over om het
land dat zij bezaten af te bakenen en te omheinen. Voor de vele, kleine pachters die geen land meer
hadden, zat er niets anders op dan naar de steden te trekken om naar werk te zoeken. Naarmate de
steden groter werden, kregen degenen die van het platteland naar de stad verhuisden met veel sociale
problemen te maken, zoals vervuiling, uitbuiting op het werk, misdaad en gebrek aan woonruimte.
• Nieuwe opvattingen over democratie en politieke rechten. De economische ontwikkelingen en de
stedengroei leidden ertoe dat mensen anders gingen denken. In de landen waarin zich de grootste
veranderingen voltrokken, zoals Frankrijk, Duistland en Engeland, ontstond een nieuwe discipline:
sociologie.
,Augustus Comte introduceerde in 1838 de term sociologie. Filosofen hadden geprobeerd om de ideale
maatschappij te beschrijven. Comte wilde de samenleving begrijpen zoals die was.
1.5 Sociologie en de moderne samenleving
Sociologie is een wetenschap die ontstaat tijdens de belangrijke en ingrijpende sociale veranderingen in de
achttiende en negentiende eeuw. Deze periode van grote sociale veranderingen wordt vaak aangeduid als
de overgang van een traditionele naar een moderne samenleving. De ontwikkelingen uit die periode vormen
de basis voor onze huidige, moderne samenleving.
Moderniteit
Moderniteit (sociale patronen die het resultaat zijn van industrialisering) is een centraal begrip in het
onderzoek naar sociale verandering. Het begrip verwijst naar de relatie tussen heden en verleden. Sociologen
gebruiken deze verzamelnaam om de vele sociale patronen te beschrijven die tot ontwikkeling zijn gekomen
door de industriële revolutie. We kunnen modernisering dan ook omschrijven als: het sociale
veranderingsproces dat in gang is gezet door de industrialisering.
Moderniteit gaat gepaard met het volgende:
• Het verdwijnen van kleine, traditionele gemeenschappen. Volgens Berger is het ‘de voortschrijdende
aftakeling zo niet vernietiging, van de relatief hechte gemeenschappen waarin mensen het grootste
deel van de geschiedenis van de mensheid solidariteit en betekenis hebben gevonden.’
• De uitbreiding van persoonlijke keuzemogelijkheden. Het leven van mensen in traditionele
samenlevingen wordt bepaald door krachten die hun controle te boven gaan, zoals de aanwezigheid van
goden, geesten of gewoon het lot. Het verdwijnen van tradities heeft tot gevolg dat mensen hun eigen
leven als een oneindige reeks van keuzes kunnen gaan zien, een proces dat Berger individualisering
noemde.
• Grotere sociale diversiteit. In pre-industriële samenlevingen zorgen hechte familiebanden en sterke
geloofsovertuigingen ervoor dat mensen zich conformeren. Diversiteit en verandering worden
ontmoedigd. De modernisering bevordert een meer rationeel, wetenschappelijk wereldbeeld, mensen
krijgen steeds meer keuzemogelijkheden.
• Oriëntatie op de toekomst en een groeiend tijdsbewustzijn. De premoderne mens richt zich op het
verleden; de leden van de moderne samenlevingen zijn meer met de toekomst bezig. Zij kijken niet
alleen vooruit maar zijn ook optimistisch: nieuwe ontdekkingen zullen het leven beter maken. De leden
van de moderne samenlevingen leven volgens een strakke dagindeling. Niet meer in termen van zonlicht
en seizoenen, maar in termen van uren en minuten. Berger heeft erop gewezen dat we de mate van
modernisering van een samenleving kunnen aflezen aan het percentage van de bevolking dat een
horloge draagt.
`Drie hoofdvragen van de sociologie
`De interesse van de grondleggers van de sociologie in de sociale veranderingen van hun tijd, vinden hun
`beslag in een drietal hoofdvragen waarmee de sociologie zich bezighoudt.
`• Hoe is sociale (on)gelijkheid mogelijk?
• Hoe is sociale (wan)orde mogelijk?
• Hoe werkt het proces van rationalisering (modernisering) van wereld?
Deze vragen vormen de basis van sociologie.
`Belangrijke sociologen:
`
• Ferdinand Tönnies: de teloorgang van de gemeenschap
` Een Duitse socioloog (1855-1937) beschreef de modernisering als de overgang van gemeinschaft naar
` gesellschaft, die gekenmerkt wordt door het verdwijnen van traditionele gemeenschappen en de
opkomst van het individualisme.
• Emile Durkheim: arbeidsverdeling
Een Franse socioloog (1858-1917) die de modernisering verklaarde in termen van de zich uitbreidende
arbeidsverdeling in een samenleving. Mechanische solidariteit, gebaseerd op gemeenschappelijke
activiteiten en opvattingen, wordt langzamerhand vervangen door organische solidariteit die
gekenmerkt wordt door het feit dat mensen door specialisatie van elkaar afhankelijk worden.
• Max Weber: rationalisering
De Duitse socioloog (1864-1920) beschouwde modernisering in termen van het naar achtergrond
verdwijnen van een traditioneel wereldbeeld en het op de voorgrond treden van rationaliteit. Weber
vreesde de dehumaniserende effecten van rationele organisaties.
, • Karl Marx kapitalisme:
De Duitse socioloog (1818-1863) beschouwde de modernisering als de triomf van het kapitalisme over het
feodalisme. Het kapitalisme creëert sociale conflicten die een revolutionaire verandering teweeg zullen
brengen die tot een socialistische samenleving zonder sociale ongelijkheid zal leiden.
1.6 De ontwikkeling van de sociologie
De sociologie heeft aan het begin van de twintigste eeuw een vaste plaats in de academische wereld
bemachtigd, vooral in Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. In Nederland
begon de sociologie zich pas te ontwikkelen tussen de twee wereldoorlogen in. Na de tweede wereldoorlog
zien we een enorme groei, mede door de vraag vanuit de samenleving naar kennis over het samenleven. De
sociologie bestaat uit verschillende richtingen, maar de richtingenstrijd uit de jaren zeventig en tachtig van
de vorige eeuw is goeddeels gestreden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kirstendeman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.41. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now