Samenvatting Filosofie en Ethiek(AB_1178): hoorcolleges + aantekeningen boek: Wat is Wetenschap?. Studie: Gezondheid en Leven jaar 2
15 views 0 purchase
Course
Filosofie En Ethiek (AB_1178)
Institution
Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Book
Wat is wetenschap?
(vak afgerond met een 7,5!) In deze samenvatting staan mijn aantekeningen van de hoorcolleges en de belangrijkste delen van het boek 'Wat is Wetenschap? (van Edwin Koster). Ik heb deze samenvatting meer als een verhaal opgeschreven in plaats van bullet points te gebruiken. Dit maakte het voor mij m...
HC 1 (hoofdstuk 1 en 2)
In dit deel van de samenvatting zijn er sommige stukken (zoals Kuhn) die later uitgebreider
worden behandeld!
Het common sense-beeld van wetenschap
Volgens de common sense leiden wetenschappers hun onderzoek naar theorieën over de
werkelijkheid die getoetst worden aan de hand van de feiten. In een wetenschappelijk betoog
zou alleen en beroep worden gedaan op logische afleidingen en empirisch vastgestelde feiten.
Normen en waarden zouden er in de wetenschap niet toe doen.
Het common sense-beeld van wetenschap bestaat uit de volgende punten:
- Wetenschappelijke kennis is objectief
- De (unieke) wetenschappelijke methode is de manier om kennis over de wereld te
verkrijgen
- Wetenschap is waardevrij
- In wetenschap spelen externe invloeden (politiek, financiële belangen) geen rol; alles
draait om empirisch bewijs
- Wetenschappers zijn op zoek naar de waarheid
Wetenschap is een zaak van samenwerking tussen individuele en groepen wetenschappers. Het
is ook een zaak van waarnemingen doen, hypothesen en theorieën opstellen en het testen
hiervan door bijv. een experiment uit te voeren. De common sense visie stelt dat wetenschap
eigenlijk dé methode is, dat als een vast recept gebruikt kan worden om elk probleem op te
lossen.
Maar, wetenschap is een grillig proces waarin interpretatie, toeval, creativiteit, praktische
vaardigheid, eergevoel, debat en het zoeken naar consensus een belangrijke rol spelen. Wie
met de common sense-visie in het achterhoofd nauwkeurig gaat kijken naar wetenschappelijk
onderzoek merkt dat die visie onhoudbaar is. Om de fundamentele relatie tussen bijv.
waarneming en theorie op het spoor te komen, is systematisch wijsgerig onderzoek nodig naar
de voorwaarden die waarnemingen in het algemeen mogelijk maken.
➔ Wanneer de common sense-visie begint te wankelen, zal de behoefte aan een alternatief
denkraam ontstaan en zullen vragen opkomen die draaien rond de vooronderstellingen,
de levensbeschouwelijke achtergrond, de doelstellingen, ethische consequenties en het
effect van wetenschap.
Alternatief denkraam (paradigma)
Om een nieuw denkraam te kunnen ontwikkelen waarin de verandering van soorten als
uitgangspunt wordt, moest er een overgang worden gemaakt van een empirische naar een
reflectieve houding. Het gaat hier om een wijziging op een fundamenteler niveau; een niveau dat
niet ligt op het vlak van de empirische waarneming maar op dat van het mogelijk maken en het
begrijpen van die waarneming.
- De ethiek van wetenschappelijk onderzoek is opnieuw geen kwestie van empirisch
onderzoek, maar van een filosofische, en in dit geval, normatieve analyse.
1
,Twee visies
Binnen de wetenschap zijn er eigenlijk twee visies ontstaan:
Sciëntistische visie: deze meent dat er maar één vorm van kennis is, namelijk wetenschappelijke
kennis. Alle andere vormen van kennis zijn het label ‘kennis’ niet waard.
Traditionele visie: Deze houdt in dat er vele vormen van kennis zijn. Naast wetenschappelijke
kennis bestaat er kennis van goed en kwaad, genade en schoonheid, ethische en artistieke
waarden, kennis van de menselijke natuur en kennis die is verkregen door meditatie of religie.
Constatering: ‘Veel wetenschap is sloppy science en de punten van boven worden door deze
sloppy science bedreigd’. Vaak is er namelijk sprake van:
• Publicatiebias (bijv. mislukte experimenten niet gepubliceerd)
• Gebrek aan herhaling van onderzoek (en dus geen controle)
• Statistische incompetentie en desinteresse
• Geen of nauwelijks besef van wetenschapsethiek
De normen van Merton
Merton richtte zich vooral op de onderzoek ethiek. Hij stelde 4 ongeschreven regels van de
wetenschappelijke gemeenschap op:
1. Communism
2. Universalism
3. Disinterestedness
4. Organized Scepticism
Communism: De resultaten van wetenschappelijk onderzoek moeten openbaar toegankelijk zijn
- Basisidee: ontwikkelde kennis is gezamenlijk bezit
o Wel: onderzoeksgegevens moeten beschikbaar zijn voor anderen ter controle en
om op voort te kunnen bouwen
o Niet: een laboratorium als openbaar toegankelijk terrein
Universalism: De beoordeling van wetenschappelijke kennis is onafhankelijk van ras, geslacht,
sociale positie, nationaliteit, religieuze identiteit etc.
- Basisidee: kennis uitsluitend beoordelen op grond van ‘onpersoonlijke criteria’
o Let op het verschil tussen beoordeling van kennis en waardering en toepassing
van kennis
o Niet problematisch
Disinterestedness: De persoonlijke opvattingen en gevoelens van de onderzoeker mogen geen
invloed uitoefenen op de resultaten
- Basisidee: de resultaten van de onderzoeker worden niet beïnvloed door persoonlijke of
professionele belangen
o Opvattingen over de zin van bepaalde experimenten of onderzoeksvoorstellen
zijn niet verboden – zolang ze berusten op resultaten waaronder wetenschappers
consensus over bestaat en zolang ze maar niet berusten op bijvoorbeeld
financiële belangen
o Dus: ‘het is niet toegestaan dat de resultaten worden beïnvloed door reeds
geaccepteerde kennis’ is een vreemde uitspraak
Organized scepticism: in de wetenschap is systematisch wantrouwen ten opzichte van elk
resultaat geboden.
Deze normen hebben als doel:
➔ Het vergroten van de betrouwbaarheid van wetenschappelijke kennis
➔ Het voorkomen van misstanden in de wetenschap
2
, Overig van HC1
Karl Popper
Belangrijkste opvattingen
- Zeer kritisch/negatief over de mogelijkheid van objectieve kennis
- Zeer kritisch/negatief over de waarde van verificatie/confirmatie
- In plaats van verificatie komt falsificatie (‘van bevestiging naar weerlegging’)
Thomas Kuhn
Volgens Kuhn is een wetenschappelijke theorie het resultaat van:
- Empirische gegevens
- Theorievorming
- Subjectieve en objectieve criteria
- ‘psychologische’ factoren
- ‘sociale’ factoren
Sociologie van de Wetenschappelijke Kennis (SWK)
Belangrijkste opvattingen:
- ‘Feiten’ als het resultaat van een onderhandelingsproces
- ‘Sociale factoren’ (machtsverhoudingen binnen de wetenschap) zijn doorslaggevend bij
de acceptatie van wetenschappelijke kennis
Actor-netwerk theorie van Latour
Belangrijkste opvattingen
- De verwevenheid van wetenschap, technologie, economie, politiek en maatschappij
- De acceptatie van wetenschappelijke kennis is een kwestie van een ‘heterogeen
netwerk’ van theorieën, apparaten, statistiek, wetenschappers, ondersteunend
personeel, politieke richtlijnen, economische omstandigheden en vooral veel geld
Knowledge Filter
Belangrijkste opvattingen
- In de loop van de tijd worden onjuiste hypothesen en theorieën geëlimineerd
- Hoe? Door onderlinge controle en consensus over resultaten van onderzoek
*vraag: Hoe komt consensus binnen de wetenschappelijke gemeenschap tot stand?
→ Op grond van bewijs?
→Via sociale mechanismen?
HC 2 (hoofdstuk 3 en 4)
Wetenschap en waarden
Common sense-beeld van wetenschap:
- Wetenschap gaat over feiten, niet over waarden
- ‘Wetenschap is waardevrij’
Vragen bij deze uitspraken
Wat betekent het dat wetenschap waardevrij is?
▪ Wetenschap is autonoom: alleen wetenschappers (en niet de politiek of het
bedrijfsleven) bepalen welke onderzoeksvragen de moeite waard zijn
▪ Wetenschap is neutraal: de keuze van de onderzoeksvragen wordt niet beïnvloed door
bijvoorbeeld religieuze of politieke overtuigingen
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jb3802. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
