Verpleegkundige en medische kennis periode 3.
Week 1: Veroudering (zintuigelijke veroudering), kwetsbare ouderen en positieve gezondheid
1. Je kan beredeneren wat de gevolgen zijn van veroudering bij zorgvragers en welke
verpleegproblemen hierbij een rol kunnen spelen.
2. Je kent geriatrische reuzen die de kwetsbaarheid van een oudere zorgvrager vergroten en je kan de
relatie leggen tussen veroudering en positieve gezondheid.
LEERDOELEN WEEK 1
Je kan beredeneren wat de gevolgen zijn van veroudering bij zorgvragers en welke
verpleegproblemen hierbij een rol kunnen spelen.
Je kan aangeven welke factoren een rol spelen bij zintuiglijke veroudering van het gehoor en
de visus.
Je kent de volgende veel voorkomende oog- en ooraandoeningen bij ouderen: presbyacusis,
presbyopie, cataract, glaucoom, maculadegenratie.
Je kan beredeneren welke verpleegkundige diagnosen veelvuldig voorkomen als gevolg van
deze zintuiglijke aandoeningen.
Je kent de geriatrische reuzen die de kwetsbaarheid van een oudere zorgvrager vergroten en
kan beredeneren wat de gevolgen hiervan zijn voor de zorgvrager. Vanuit de geriatrische
reuzen kan je mogelijke verpleegkundige diagnosen vaststellen en hiervoor passende
resultaten en interventies opstellen.
Je kan de relatie leggen tussen veroudering / de oudere zorgvrager en positieve gezondheid.
Chronische ziekte is een aandoening die nooit mee helemaal over gaat; levensbepalend.
Multimorbiditeit 2 of meer chronische ziektes.
Stijgt met toename van leeftijd; kwetsbare ouderen.
Verminderd zicht, mobiliteit, voedingsbehoefte, ademhaling, slaap, veel eenzaamheid, botontkalking,
minder aanmaak rode bloedcellen (erytrocyten in rode beenmerg).
Alles wordt anders; korte termijngeheugen, psychomotorische handelingen, motorische handelingen,
gehoor minder; interventie oordoppen, zicht minder, activiteiten patroon wordt anders, andere
levensstijl. Verjaardagen door elkaar halen. Verminderde ADL, aandoeningen bewegingsapparaat.
Aandachtspunten in zorg voor ouderen: duidelijk praten, vroeg signalering, slikproblemen, zicht,
valrisico, voeding, ADL verminderd, dementie, duidelijke uitleg bij wat je gaat doen, rustig aan doen,
dus meegaan op het tempo en ritme van de oudere.
Er wordt gesproken over een kwetsbare oudere; als er sprake is van 1 of meer aandoeningen, bij
opeenstapeling van lichamelijke en psychisch functieverlies en Multimorbiditeit, verstoring in
dagelijks functioneren. Uitlokkende factoren; IC, medicatie, veranderd slaap-waakritme.
Fysieke veroudering:
, Cardiovasculair systeem: arteriële stijfheid en verminderde angiogenese: verhoogd risico op
coronair lijden, klepaandoeningen, geleidingsstoornissen, hartfalen, hypertensie
Respiratoire systeem: verminderde elasticiteit en volume van de longen en afname
spierkracht en spierfunctie van de ademhalingsspieren
Maag-darmstelsel: verminderde peristaltiek, verminderde speekselproductie en
veranderingen in smaak
Bewegingsapparaat: afname spiermassa, verandering lichaamssamenstelling en afname
botdichtheid
Zintuigen: degeneratie cellen, waardoor een achteruitgang in visus, gehoor en tastzin
ontstaat
Cognitieve veroudering
Executieve functies: lichte achteruitgang in plannen en organiseren
Geheugen: achteruitgang in korte termijn geheugen en vermogen tot leren
Psychomotore functies: vertraging in het reactievermogen, verminderde snelheid van
informatieverwerking en achteruitgang motorische vaardigheden
Zintuigelijke problemen
Gehoor ; Ouderdomsslechthorendheid (presbyacusis)
Visus ; Ouderdomsverziendheid (presbyopie) / Cataract / Glaucoom / Maculadegeneratie
Positieve gezondheid; veerkracht en eigen regie. Kijken naar wat er nog wel kan. Zelfbeschikking.
Spinnenweb, spiegel, het andere gesprek; leren luisteren, wat is voor u belangrijk en wat kunnen we
voor u doen, initiatief van patiënt en daarmee helpen, minder aandacht voor medische probleem,
meneer van schilderen in het verzorgingshuis viraal. Door Machteld Huber.
Begrip kwetsbare ouderen; Veel definities bekend
Kwetsbaarheid: een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale
tekorten in het functioneren dat de kans vergroot op negatieve gezondheidsuitkomsten’.
•Kwetsbaarheid is geassocieerd met: fysiek functieverlies, veroudering en multi-morbiditeit.
•Kwetsbare oudere: Verstoring in verschillende, onderling gerelateerde systemen wat resulteert in
een afname van de reservecapaciteit van de oudere, waardoor bij acute gebeurtenissen sprake is van
een vertraagd herstel en een vergrote kans op het ontstaan van andere problemen, zoals delier,
vallen, ondervoeding en overbelasting mantelzorger.
•Identificeren kwetsbare ouderen: verschillende screeningsmethodieken voor, geen harde criteria.
• Voorbeeld screening in ziekenhuizen: alle patiënten van 70 jaar en ouder worden gescreend op
risico op delier, risico op vallen, risico op ondervoeding en fysieke beperkingen (VMSzorg).
Geriatrische reuzen vergroten kwetsbaarheid van de oudere zorgvrager.
1. Cognitieve problemen
,2. Problemen met intake (vocht en voeding)
3. Immobiliteit en vallen
4. Polyfarmacie
5. Incontinentie
6. Zintuigelijke veroudering
7. Functieverlies in ADL en IADL
Veranderingen van het lichaam naarmate je ouder wordt.
,WEEK 2
,Verpleegkundige en Medische kennis 2.1, week 2: Palliatieve zorg
LEERDOELEN
Je kent de fasen van de palliatieve zorgverlening en kan verklaren en toepassen wanneer van
iedere specifieke fase wordt gesproken en op welke momenten in een ziekteproces deze
zorg wordt geboden en waarom.
Je weet wat palliatieve zorg inhoudt en kan het verschil aangeven tussen curatieve zorg,
palliatieve zorg en terminale zorg.
Je kan de volgende begrippen uitleggen en toelichten in relatie tot de palliatieve
zorgverlening: holistische mensvisie, kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven binnen
palliatieve zorgverlening, POS en de lastmeter.
Je herkent de 4 gebieden van verpleegproblemen in de palliatieve zorg en kan passende
verpleegkundige interventies inclusief complementaire therapieën benoemen bij de
verpleegproblemen. Ook kan je deze verpleegproblemen vaststellen bij een zorgvrager in
een laagcomplexe zorgsituatie.
- 1. Fysieke problemen ; Pijn - Benauwdheid – Misselijkheid - Hik – Mondklachten-
Obstipatie en diarree – Koorts
- 2. Neurologische klachten
- 3. Psychische problemen ; Angst
- Sociale problemen ; Overbelasting mantelzorgers - Zelfbeschikking/ waardigheid
- 4. Existentiële problemen ; Zingevingvragen
,WEEK 2
Zorg voor naasten; ook belangrijk, familie, ouders, gezin, partner.
WHO- definitie; 2002.
Pallium: mantel.
Palliatieve zorg´
- micro niveau; klein ; gaat over directe patiëntenzorg
- macro; groot ; gaat over de organisatie van de palliatieve zorg
- mesoniveau ; de zorg op een instelling of afdeling
Geen dagen toevoegen aan het leven, naar leven toevoegen aan de dagen ; britse verpleegkundi;
psychosociale en spirituele aspecten; belangrijk; Dame Cicely Saunders, Britse verpleegkundige en
arts.
Ontwikkeling
Vroeger; accent op curatieve behandeling; de ziekte zelf
1996; ontwikkelingsprogramma voor palliatieve zorg
Nu; 176 Hospices in Nederland ; 2 in Zwolle
Wat is palliatieve zorg
- genezing is niet meer mogelijk
- overgang van curatieve naar de palliatieve zorg
- palliatieve zorg; weken tot jaren
- preventie; met name de tertiare preventie; 3 e preventie
Primair; voorkomen, secundair; risico op ziek zijn/opsporen ziekte.
- terminale zorg; palliatieve zorg ; gericht op laatste levensdagen en -uren; vaak een opluchting voor
de omgeving als he °t achter de rug is
4 fasen van de palliatieve zorg
- ziektegerichte palliatie
- symptoomgerichte palliatie; focus op verlichten en onder controle houden van symptomen
- palliatie in de stervensfase; van kwaliteit van levensfase naar de kwaliteit van sterven; duurt een
paar dagen/weken
- dood: nazorg: als verpleegkundige is dit heel belangrijk! Kan in een huis, verzorgingstehuis,
ziekenhuis, hospice. Gesprekken voeren, ruimte geven om hun verhaal te doen, luisteren.
,Palliatieve fase kan op 3 manieren verlopen; hangt af van welke ziekte iemand heeft.
- oncologische aandoeningen; eerst goed, dan snel achteruit; plotseling
- COPD/hartfalen; het gaat op en neer ; langzaam afbouwen; overlijden wel plotseling; hartstilstand
- langdurige achteruitgang; dementie, mensen worden steeds slechter; tussen 6 en 8 jaar.
Waar; thuis (thuiszorg wordt steeds belangrijker), intramuraal (verpleeghuis of verzorgingshuizen;
ergotherapie belangrijk; veel aanwezig in verpleeghuis; verzorgingshuizen; minder acute zorg en
minder dingen aanwezig), hospices (de plek waar mensen komen om te overlijden
Casus mevrouw Tarik
Mevrouw Tarik, 67 jaar, is sinds 2012 bekend met COPD en hartfalen. Inmiddels is haar longfunctie
dusdanig achteruit gegaan dat ze wordt ingeschaald op GOLD klasse 3. Het afgelopen jaar is
mevrouw tweemaal opgenomen in het ziekenhuis in verband met een exacerbatie COPD. Ze is toen
behandeld met een prednison stootkuur en antibiotica intraveneus. Twee dagen geleden is mevrouw
weer opgenomen in het Deventer ziekenhuis.
Voorgeschiedenis
- COPD gold klasse 3
- Hartfalen
- Hypertensie
- Hypercholesterolemie
Medicatie: seretide inhalatie, salbutamol inhalatie, lisinopril, furosemide en simvastatine.
Thuissituatie
Mevrouw woont samen met haar echtgenoot. Ze hebben samen twee kinderen, die in de buurt
wonen. Thuis gebruikt mevrouw sinds twee jaar zuurstofsuppletie, 2 liter/min via een neusbril.
Daarbij heeft mw. regelmatig last van hoestklachten (droge hoest), waarvoor mevrouw codeïne
tablet 10mg gebruikt. Ze weet niet goed of het wel iets doet op de hoestklachten.
Mw. Tarik heeft hulp bij de ADL-zorg van de thuiszorg ’s morgens en ‘s avonds, omdat dit voor haar
teveel energie kost. De rest van de dag zorgt haar echtgenoot voor mw. Het laatste jaar komt
mevrouw nauwelijks buiten de deur, dat is te veel te vermoeiend. Ze heeft al een bed in de
woonkamer omdat traplopen te belastend is. Sinds een week ervaart mw. Tarik toenemende
dyspneu- en hoestklachten. Dit kost haar erg veel energie, waardoor mw. nauwelijks haar bed uit
komt de laatste week.
,Huidige situatie
Twee dagen geleden werd de benauwdheid erg hevig en heeft mw. Tarik in paniek de ambulance
gebeld en zij hebben haar naar het ziekenhuis vervoerd. Tijdens de opname is opnieuw een
prednisonkuur gestart. Er is geen sprake van een infectie waardoor er geen antibiotica gestart wordt.
Mevrouw vernevelt regelmatig met combivent, maar de dyspneuklachten blijven onacceptabel.
Mevrouw is bang, met name ’s avonds en ’s nachts. Ze is bang om te stikken, bang dat het benauwde
gevoel alleen maar zal toenemen naarmate haar COPD verslechterd. Mevrouw maakt zich zorgen. Dit
is al de derde opname dit jaar. Ze merkt dat ze lichamelijk veel inlevert. Door het vele liggen in bed is
er een wond op haar stuit ontstaan. Ze heeft nauwelijks eetlust en de flesjes Nutridrink liggen haar
zwaar op de maag. Ze vindt het vreselijk om opgenomen te liggen en zou graag weer terug naar huis
willen. De transferverpleegkundige is bij mevrouw langs geweest en heeft opties voor een opname in
een verpleeghuis besproken. Mevrouw heeft aangegeven dat ze hier niks van wil weten. Ze wil naar
huis. De echtgenoot van mevrouw heeft aangegeven dat hij graag de wensen van zijn vrouw volgt.
Rapportage dagdienst vandaag uit ziekenhuis:
Subjectief: Mw. vertelt dat ze erg vermoeid is. Ze zegt dat ze niet misselijk is maar wel snel vol zit.
Mw. vertelt dat het wondje op haar been pijn doet. Mw. Zegt steeds ‘ik wil echt niet naar een
verpleeghuis, mijn familie zorgt wel voor mij als ik weer wat beter ben’
Objectief: Mw. heeft ontbeten, er staat een half schaaltje havermoutpap. Mw. kreeg volledige hulp
bij het wassen en wilde erna direct weer in bed. Later is mw. zelfstandig naar toilet gelopen. Ze is
gevallen met haar rollator, toen zij naar het toilet liep. Mw. heeft een wondje op haar onderbeen.
Het wondje is 3 bij 3 cm, oppervlakkig, heeft iets gebloed. Mw. geeft een pijnscore van NRS = 3 aan,
aan haar been. Mw. Vertelt duidelijk dat ze naar huis wil. Mw. Is hier stellig in. Ze wil niet in gesprek
over andere mogelijkheden Mw. moet regelmatig haar verhaal onderbreken omdat ze op adem moet
komen. De transfer verpleegkundige heeft gebeld dat er morgen plek is in een verpleeghuis in de
buurt.
Analyse: Er is sprake van vermoeidheid, een verminderde eetlust en onvoldoende intake. Er is sprake
van acute pijn door een wond. De pijn is hanteerbaar. Op haar onderbeen is sprake van een rode
wond van 3 bij 3 cm. De zorgen over van mw. over een overplaatsing naar een verpleeghuis zijn
belastend voor haar waardoor de haar benauwdheidsklachten verergeren. Mw. Is stabiel genoeg
voor een overplaatsing van een verpleeghuis. Mw. moet morgen overgeplaatst worden i.v.m. nieuwe
opnames op de afdeling.
Plan: De arts wordt gevraagd om pijnmedicatie. De wond wordt behandeld volgens protocol. Er moet
een slechtnieuwsgesprek met Mw. en haar partner gevoerd worden over dat mw. niet in het
ziekenhuis kan blijven nu ze stabiel is en morgen overgeplaatst wordt naar een verpleeghuis.
Welke fase zit ze; in gesprek gaan met haar.
,Ziektegerichte; bezig met ziekte verbeteren en symptoomgericht fase; focus op verlichten en
verlichten van symptomen ; fase 1 en 2 ; ze zit er tussenin; verzorgingstehuis.
Lichamelijk ; blijven bewegen; oppassen voor decubitus; voeding ; gezond
Mensen ; band. Gereanimeerd; angst voor overlijden.
Omgeving bij het sterven.
Online kerk volgen; geloofsovertuiging en familie
Site; meetinstrumentenzorg.nl
POS; Palliative care Outcome Scale
De vragenlijst voor de palliatieve zorg is een meetinstrument dat de toestand van de patiënt in de
palliatieve zorg inventariseert zodat hulpverleners beter kunnen voldoen aan de behoeften van de
palliatieve patiënt. Er zijn twee verschillende versies, voor patiënten en voor de staf. Bij beide versie
wordt ingegaan op de afgelopen 3 dagen.
Lastmeter; pijn enzo
IKNL (Integraal Kankercentrum Nederland)
Kwaliteit van leven; 5 domeinen;
1. lichamelijk en geestelijk
2. relaties
3. omgeving
4. vooruitzichten
5. kwaliteit van zorg
Dit helpt ter ondersteuning van de meetinstrumenten.
Wat is kwaliteit van leven in relatie tot de palliatieve fase; iedere patiënt heeft eigen wensen
hierover.
Belangrijke aspecten/onderwerpen
- kwaliteit van leven patiënt en naasten
- symptoommanagement
- gezamenlijke besluitvorming
- wensen en ideeën en beslissingen client´
- zorgverleners; samenwerken met elkaar; verbinding met collega´s; disciplinaire vergaderingen/
overleggen
- gericht op naasten en omgeving; zorg voor de familie
, - toekomst; klachten en problemen die verwacht worden in de nabije toekomst¸anticiperen en
proberen
Morele sensitiviteit en etnische dilemma´s ; kernbegrippen binnen CANMEDS-rol 4 ; reflectieve EBP-
professional; waar moet je als vkp op letten bij een zorgvrager en hoe reageer je daarop; luisteren
naar de wensen van de patiënt; kennis nodig, attitude nodig en vaardigheden nodig. De grens van de
zorg, zo vroeg mogelijk bespreken.
Klinisch redeneren in de palliatieve zorg; anamnese; GORDON, diagnose; PES resultaten; SMART,
interventies ; EBP; werk multidisciplinair;
Psychische -, sociale - en existentiële problemen!
Effectief verplegen; 4.1 : verpleegproblemen bij kwetsbare ouderen (frailty).
Gevolgen van normale veroudering op lichamelijk en cognitief functioneren.
Lichamelijke veranderingen:
Cardiovasculaire systeem.
Respiratoir systeem
Nieren
Maagdarmstelsel
Lever
Bewegingsapparaat
Gehoor
Visus
Cognitieve veranderingen:
Aandacht
Executieve functies
Geheugen
Psychomotore functies
Chronische ziekten en multimorbiditeit.
- hypertensie
- diabetes
- hart- en vaatziekten, CVA, myocardinfarct, hartfalen
