1. Wat is strafrecht
Strafrecht in de brede zin is de tak van het publiek recht met rechtsregels over :
• misdrijven en straffen
• bevoegde rechtbanken
• de opsporing van en het onderzoek naar misdrijven
• de uitvoering van de straffen
Strafrecht in de enge zin is de tak van het publiek recht met rechtsregels over :
• gedragingen, die onder bepaalde voorwaarden en omstandigheden, tegenover
bepaalde personen, misdrijven uitmaken
• straffen die kunnen worden opgelegd
de strafrechtelijke logica die de rechtbanken moeten volgen om de straf te bepalen
Misdrijf
■ Een misdrijf is een gedraging die door de wet wordt omschreven en waarop een
straf is gesteld.
■ Het strafrecht
– beschrijft die gedragingen
– bepaalt onder welke voorwaarden die gedragingen strafbaar zijn
Straffen
■ “Een leed dat door de wet bepaald en door de rechterlijke macht opgelegd wordt als
sanctie voor een gepleegd misdrijf.”
■ Het strafrecht
– Beschrijft de straffen
– Bepaalt minima en maxima per misdrijf
– Bepaalt omstandigheden die de bestraffing kunnen verzwaren of verzachten
of wegnemen
■ Verwar straffen niet met
– Reacties voor minderjarigen (maatregelen en sancties)
-- De beveiligingsmaatregel voor de “geestesgestoorden”: de internering
Strafrechtelijke logica
■ Specifieke logica om te bepalen of er een misdrijf is en zo ja, welke de straf is.
■ Strafrechtelijke constructies
– Rechtvaardigingsgronden
– Poging tot een misdrijf
– Mededaderschap en medeplichtigheid
– Verzwarende omstandigheden
– Schulduitsluitingsgronden
– Gronden van niet toerekeningsvatbaarheid
– Verschoningsgronden
– Verzachtende omstandigheden
Strafprocesrecht : tak van het publiek recht met procedurele spelregels over :
• opsporing van misdrijven
• onderzoek naar misdrijven
,Strafrecht 2021-22
berechting van misdrijven
Opsporing en onderzoek
■ Regels over de opsporingsambtenaren: over wie de vaststelling van een misdrijf kan
doen
■ Regels over hoe het onderzoek moet gebeuren:
– Regels over het opsporingsonderzoek o.l.v. de PK
– Regels over het gerechtelijk onderzoek o.l.v. de OR
■ Berechting: over de te voeren prodedure voor de bevoegde rechtbanken
Strafuitvoeringsrecht: tak van het publiek recht met rechtsregels over:
■ De interne rechtspositie: rechten en plichten binnen de gevangenismuren
Vb.: ontvangen bezoek
■ De externe rechtspositie: modaliteiten tijdens de uitvoering van de straf waarbij
gedetineerde onder bepaalde voorwaarden buiten de gevangenis kan functioneren
Vb. : voorwaardelijke invrijheidsstelling
Art. 12 Gw. De vrijheid van de persoon is gewaarborgd.
Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en in de vorm die zij
voorschrijft.
(…)
Art. 14 Gw. Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet.
Art. 2 Sw.
Geen misdrijf kan worden gestraft met straffen die bij de wet niet waren gesteld voordat
het misdrijf werd gepleegd.
Indien de straf, ten tijde van het vonnis bepaald, verschilt van die welke ten tijde van het
misdrijf was bepaald, wordt de minst zware straf toegepast.
- Een misdrijf kan alleen maar worden gestraft met straffen die bij de wet worden
gesteld als strafbaar of als een misdrijf
- Geen misdrijf zonder wet, geen straf zonder wet
, Strafrecht 2021-22
Art. 7.1 en 7.2 EVRM
Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat geen strafbaar feit
naar nationaal of internationaal recht uitmaakte ten tijde dat het handelen of nalaten
geschiedde.
Evenmin zal een zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan
van het strafbare feit van toepassing was
Art. 15.1 BUPO-Verdrag
Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat geen strafbaar feit
naar nationaal of internationaal recht uitmaakte ten tijde dat het handelen of nalaten
geschiedde.
Evenmin, mag een zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het
begaan van het strafbare feit van toepassing was. Indien, na het begaan van het strafbare
feit de wet mocht voorzien in de oplegging van een lichtere straf, dient de overtreder
daarvan te profiteren
■ Geen misdrijf zonder wet
■ Geen straf zonder wet
Doel? Bescherming van de burger tegen de willekeur van de overheid
1.2 Het legaliteitsbeginsel: gevolgen
• Bronnen zijn steeds “wettelijke” bronnen
• Wet, decreet, ordonnantie, maar ook krachtens een wet dus KB,
MB….
• Letterlijke interpretatie van de strafwet
• Evolutieve interpretatie van de strafwet
• Art. 375 Sw.: verkrachting is strafbaar ook voor vrouwen
• Art. 328 bis Sw. :
• Strafwet kan niet terugwerken in de tijd: de niet-retroactiviteit van de
strafwet: zie volgende dia
- Ook krachtens een wet
- Er zijn ook KB en MBS die regels bevatten van strafrecht
- Analoge interpretaties is niet iets wat we doen! wel: letterlijke interpretaties
- De rechter moet zich houden aan wat de strafrecht zegt
- Evolutief interpreteren wijken niet af van de bedoeling van de wetgever
- Een wet kan niet terugwerken strafwet geldt vanaf iwt tot dat het opgeheven
wordt of vernietigd wordt een gedraging kan enkel strafbaar zijn als ze op dat
moment verboden is
De niet-retroactiviteit van de strafwet
■ De strafwet geldt vanaf inwerkingtreding tot opheffing/vernietiging van de wet
■ Een gedraging kan enkel strafbaar zijn als ze op dat ogenblik verboden is door een
wet.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller zinaae. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.85. You're not tied to anything after your purchase.