Dit is een samenvatting van de aan de hand van de toetsdoelen van het profiel christelijke identiteit van het derde leerjaar van hogeschool Viaa. Let op: in deze samenvatting staan niet alle toetsdoelen. De toetsdoelen die betrekking hebben op de reader staan in de samenvatting van de readers.
1. De student heeft kennis van de basisprincipes van de christelijke levensbeschouwing
v.w.b. vragen die in de samenleving leven/en die van belang zijn voor het kind en school.
Taboe: een ongeschreven regel/gewoonte die sterk ethisch (= gaat om goed of kwaad) geladen is,
maar waar niet over gepraat wordt.
Gewoonte: niet ethisch geladen persoonlijke/volks gewoonten
Moraal: Het pakket van normen en waarden dat iemand heeft
Ethiek: Systematische bezinning op goed en slecht/kwaad.
Normen: Regels waar je je al dan niet aan houdt.
Waarden: Onderliggende visies/concepten die gedrag en normen sturen.
Als leerkracht ben je voor de kinderen een ethisch rolmodel. Dit betekent dat jij als leerkracht een
voorbeeldfunctie hebt. Op een bepaalde manier kan je kinderen manipuleren en indoctrineren. Denk
na over de normen en waarden binnen je eigen onderwijs.
Waarom ethiek?
Ethiek levert een bijdrage aan de morele ruggengraat van een samenleving. Het helpt ons om de
onlosmakelijke relatie tussen wereldbeeld, waarden en normen te zien. Er zijn drie fundamentele
motieven waarom ethiek een essentieel vakgebied is:
Antropologisch motief: In de mens zelf zit het verlangen naar het goede.
Existentieel motief: Jij zelf bent verantwoordelijk.
Cultureel motief: Verantwoordelijk richting onze omgeving.
Hoe benader je een ethische situatie?
1. Hoogste waarde: Wat is het?
2. Behoren/ moeten doen: gevolgtrekking
3. Concrete beslissing: daad.
Er zijn vier visies van een ethische benadering:
1. Gevolgenethiek: Het ultieme criterium voor goed en kwaad ligt bij de gevolgen van een handeling
en niet bij de handeling op zich. Een handeling kan dus in de ene situatie goed zijn, en in de andere
situatie kwaad, afhankelijk van het resultaat.
- Hedonisme: Streven naar individueel genot en de afwezigheid van pijn. Deze benadering
wordt als egoïstisch gezien.
- Utilitarisme: Streven naar het hoogste genot en de minste pijn voor de grootst mogelijke
groep van mensen.
2. Principe (regel) ethiek: Een morele handeling is goed als die overeenkomt met een bepaald
principe (gebod of norm), onafhankelijk van de gevolgen. (bijvoorbeeld de 10 geboden).
- Theonoom: De regels komen vanuit God
- Autonoom: De regels komen van de mens
3. Deugdethiek: Gericht op de persoon die handelt. Doordat deze ethiek gericht is op de
eigenschappen van de handelende persoon wordt de deugdenethiek ook ‘karakterethiek’ genoemd.
Je kijkt dus wat voor mens je moet zijn en wat je deugden zijn. Er wordt dus gehandeld in
overeenstemming met het karakter.
4. Waarde-ethiek: handelen vanuit je waarden. Bepaalde dingen vindt je belangrijker dan de ander.
Bijvoorbeeld familie voor vrienden.
Bij een ethisch dilemma kan je dus met verschillende benaderingen ‘brillen’ naar de situatie kijken.
, Christelijke ethiek
Met christelijke ethiek wordt bedoelt dat we vanuit de christelijke traditie naar goed en kwaad
kijken. Er kan dan bijvoorbeeld worden gekeken naar wat de Bijbel zegt. Het doel van christelijke
ethiek is:
- Bouwen aan Rijk Gods
- Naastenliefde geworteld in liefde tot God
- Navolging van Christus
- Ook rede (inzicht) speelt een belangrijke rol, zonder verabsolutering van theorieën.
Bij christelijke ethiek onderscheiden we grofweg twee groepen:
- Liberalisme: de Bijbel heeft geen gezag, maar de mens.
- Biblicisme: wat de Bijbel zegt is juist
In de christelijke ethiek worden drie bouwstenen onderscheiden:
Transcedent: De christelijke ethiek vertrekt zich vanuit de liefde van de 3-enige God.
Immanent: We redeneren vanuit de mens als verantwoordelijk wezen.
Epistemologisch: Het kennen van het goede, waarop baseren we onze morele keuzes?
Het is niet altijd simpel om de Bijbel als uitgangspunt te nemen bij een ethische beslissing. Er zijn acht
verschillende problemen:
1. Tegenstrijdige standpunten vanuit de Bijbel: teksten kunnen anders worden geïnterpreteerd.
2. Er zit een diepe kloof tussen onze tijd en cultuur en die van het oude Midden-Oosten
3. Vernieuwde thema’s: de Bijbel zegt hier niets over (technologie).
4. Eenheid van de bijbel: de Bijbel is een verzameling van boeken. Verschillende schrijvers, hebben
ook weer verschillende meningen.
5. De bijbel lezen met een eigen dogmatische bril: kijken vanuit eigen kerkelijke stroming
6. Gelden bepaalde geboden voor een bepaalde periode en/of situatie?
7. Het verschil tussen voorschrijvend en beschrijvend: wat geld alleen in bepaalde situaties en wat
altijd.
8. Het is niet mogelijk om een tekst helemaal juist te verstaan
Toch kunnen we de Bijbel nog steeds wel gebruiken bij ethische dilemma’s. Drie redenen:
- Onveranderlijke/betrouwbare karakter van God
- De universaliteit en tijdloosheid van de mens: we zijn allemaal geschapen naar Gods beeld, wat
betekend dat we een bepaalde onveranderlijke eigenheid hebben.
- Universele en tijdloze nood van de mens: de zondigheid en gebrekkigheid van ons mens zijn is nog
steeds hetzelfde. De uitingsvormen kunnen verschillen, de behoeften zijn onveranderd.
Er zijn verschillende manieren om naar de Bijbel te kijken:
- Gids: Wanneer we ons heel direct op de bijbel kunnen beroepen, het wijst ons heel gericht de weg.
- Wachter: De bijbel zegt wat niet mag, de teksten fungeren dan corrigerend.
- Richtingwijzer: De bijbel geeft een algemene richting aan over hoe we moeten leven.
- Voorbeelden: de bijbel geeft ons voorbeelden hoe we moeten leven.
Soms is de Bijbel alleen niet voldoende om naar te kijken. Er moet dan
gezocht worden naar principes, hierbij kunnen de drie bronnen bij helpen:
traditie, ervaring en rede.
IJsbergmodel
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lummetje. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.90. You're not tied to anything after your purchase.
