H13 Zenuwstelsel
13.1 Het centrale zenuwstelsel
Het zenuwstelsel kent twee delen: een centraal en een perifeer deel. Het centrale deel bestaat uit
neuronen (zenuwcellen) van de hersenen en van het ruggenmerg met hun ondersteunende cellen.
Het perifere deel bestaat uit zenuwen, bundels uitlopers van neuronen die zintuigen verbinden met
het CZS. Het CZS verbindt het dan weer met spieren en klieren.
Zowel bij de hersenen als bij het ruggenmerg is een licht en een donker deel te onderscheiden. De
grijze stof, afkomstig van de cellichamen van de miljarden neuronen zorgt voor de donkere kleur. De
witte stof, myeline (witgeel en vettig), veroorzaakt de lichte kleur. In de hersenen liggen de
cellichamen aan de buitenzijde en de uitlopers met myeline aan de binnenzijde; in het ruggenmerg is
dat andersom.
Om de hersenen onder andere te beschermen tegen ongewenste stoffen is er een bloed-
hersenbarrière, die selectief stoffen doorlaat (actief transport).
De ruimtes tussen de endotheelcellen van de haarvaten zijn erg klein door verbindingen die tight
junctions worden genoemd. Ook spelen astrocyten een belangrijke rol bij de uitwisseling van stoffen
tussen het bloed en het hersenvocht. Astrocyten, ofwel gliacellen, zijn steuncellen met veel uitlopers
die een vrijwel gesloten kring rondom de haarvaten vormen.
De grote hersenen bestaan uit twee helften die met elkaar verbonden zijn via de hersenbalk. Grote
aantallen neuronen uit allerlei delen van de hersenen geven hun informatie aan elkaar door. Dat
gebeurt in het grijze deel, de hersenschors. Alle informatie uit de omgeving gaat via zintuigen,
zenuwen, ruggenmerg en hersenstam naar de grote hersenen. Die ordenen en verwerken de
informatie. Andere functies van de grote hersenen zijn, logisch redeneren, je wil, bewustzijn (de
geheugenfuncties en de emoties behoren tot hun takenpakket).
Elk type zintuig heeft een eigen primair en secundair gebied in de schors van de linker- en de
rechterhersenhelft. Hoe omvangrijker en complexer de informatiestromen zijn, des te groter de
sensorische centra. De primaire motorische schors bestaat uit kleine gebieden met neuronen die
allemaal een eigen groep spieren aansturen. Deze is verbonden met gebieden in de secundaire
motorische schors. De secundaire motorische schors bevat informatie over hoe de spieren hun
bewegingen gecoördineerd kunnen uitvoeren. De motorische schors van de rechterhersenhelft
bestuurt de linkerzijde van het lichaam en andersom. Lichaamsdelen die nauwkeurige bewegingen
moeten uitvoeren nemen een groot deel van de primaire motorische schors in.
Alle informatie uit je zintuigen, behalve de geurinformatie, gaat via de thalamus naar je
hersenschors. Dit hersendeel selecteert welke impulsen van zintuigen naar verschillende gebieden
van de hersenschors gaan.
Alcohol stimuleert de vorming van dopamine, een stof die boodschappen van neuronen doorgeeft.
Alcohol maakt je ook slaperig. Dit komt doordat een andere neurotransmitter, GABA, door de alcohol
langer aan zenuwcel remmende receptoren gebonden blijft. Door GABA functioneert de thalamus
minder goed.
De hypothalamus is betrokken bij de homeostase, onder andere door het aansturen van de
hypofyse. De hypofyse stuurt dan weer hormoonklieren aan die hormonen afgeven. De
hypothalamus bevat ook de thermostaat voor het regelen van je lichaamstemperatuur en je
biologische klok.
De kleine hersenen spelen vooral een rol in het coördineren van bewegingen. De coördinatie vindt
plaats in nauwe samenwerking met de grote hersenen, de hersenstam en het ruggenmerg.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller 6045. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.98. You're not tied to anything after your purchase.