Summary
Samenvatting Kennistoets MSA
- Course
- Institution
Samenvatting van 85 pagina's voor het vak Kennistoets MSA aan de HU
[Show more]
Seller
Follow
riannevl
Content preview
Samenvatting blok A2. Fysiologie
2.1 Pijn; nociceptie, verwerking, gewaarwording, endogene
Verschillende soorten pijn
Nociceptieve pijn
- Nociceptie of pijnzin is het vermogen van een organisme om weefselbeschadiging of
dreigende weefselbeschadiging waar te nemen.
- Nociceptie is voor acute pijn
- Nocisensoren reageren op interne thermische, mechanische en chemische prikkels
- Primaire pijn (Adelta-vezels)
o Prikkel wordt door vrije zenuwen (nocisensoren) omgezet in actiepotentialen.
Vervolgens geven 2 typen zenuwvezels de informatie door aan het centraal
zenuwstelsel.
o Als eerste wordt de prikkel via snelle, dikke, gemyeliniseerde A-delta vezels
naar het ruggenmerg geleid. De pijn die hier optreedt is primaire pijn.
Noxische prikkel
Scherp en gelokaliseerd
Plaats en ernst
- Secundaire pijn (C-vezel)
, o Als reactie op weefselschade ontstaat er in het weefsel een
ontstekingsreactie. De ontstekingsmediatoren die hierbij vrijkomen uit de
kapotte cellen en uit de cellen van het afweersysteem zorgen voor het
prikkelen van andere vrije zenuwuiteinden.
o De vezels die deze prikkels doorgeven aan het ruggenmerg zijn langzame
dunne, ongemyeliniseerde C-vezels. De pijn die hierdoor wordt veroorzaakt
wordt secundaire pijn genoemd.
Ontstekingsreactie
Diffuus
Emotioneel
- C-vezels geven ook een speciale stof uit vanuit hun distale uiteinden. Dit is
Substance-P. deze stof zorgt ervoor dat je pijn niet alleen voelt op de plek van de
schade, maar ook in het gebied eromheen.
- Substance-P stimuleert namelijk het lokale ontstekingsproces in het beschadigde
weefsel. Dit gebeurt op basis van het axon reflex. Dit reflex zorgt ervoor dat de
prikkel niet alleen naar het ruggenmerg wordt geleid, maar ook via aftakkingen terug
het weefsel in gaat, waardoor nog meer substance-P wordt afgegeven.
o Hierdoor wordt het ontstekingsgebied uitgebreid.
- Substance-P zorgt voor een verlaging van de prikkeldrempel van C-vezels en
stimuleert de eigen C-vezels om zelf actiepotentialen op te wekken. Deze reactie in
het ontstekingsgebied worden perifere sensitisatie genoemd.
- De lage prikkeldrempel van de C-vezels veroorzaakt een hoge gevoeligheid van pijn:
hyperalgesie.
- Ook worden door uitbreidingen van het ontstekingsgebied prikkels die normaal niet
pijnlijk zijn, als pijnlijk ervaren: allodynie
Nociplastische pijn
Pijnverwerking op ruggenmergniveau
- De A-delta vezels en C-vezels hebben hun cellichaam in de spinale ganglia. Spinale
ganglion of ruggenmerg zenuwknoop is een verdikking van de zenuwbaan
(sensorische zenuw) aan de rugzijde van het ruggenmerg. Hier liggen de cellichamen
van de sensorische zenuwen.
- Ze treden via de achterwortels het ruggenmerg binnen en schakelen daar over op
interneuronen. Via deze interneuronen kunnen pijnprikkels worden beïnvloed,
waardoor ook de pijngewaarwording wordt beïnvloed.
- De a-delta vezels schakelen in het ruggenmerg een keer over. De C-vezels meerdere
keren.
, - Omdat de C-vezels meerdere keren overschakelen in het ruggenmerg kan het signaal
dat via deze vezel binnenkomt worden beïnvloed, bijvoorbeeld door andere
zenuwvezels. Dit is de poorttheorie:
o Interneuronen in het ruggenmerg kunnen de pijnprikkels naar de hersenen
inhiberen (remmen)
o C-vezels schakelen over op deze interneuronen en zorgen voor minder
inhibitie. Daardoor staat de poort voor pijnprikkels als het ware wijd open.
o Andere zenuwvezels die op deze inhiberende neuronen overschakelen, zoals
de dikke tastvezels (A-beta vezels) zorgen juist voor meer inhibitie. De poort
voor pijn wordt zo dichter gedaan.
o Wanneer tast- en pijninformatie tegelijk het ruggenmerg bereiken zal er dus
minder pijn worden gevoeld.
Wind up
- Bij de verwerking van prikkels op ruggenmergniveau kunnen de pijnprikkels niet
alleen worden gedempt, maar ook worden versterkt.
- Er zijn interneuronen in het ruggenmerg die bij een herhaalde prikkel steeds
gevoeliger kunnen worden: wind up. Deze worden de wide dynamic range of WDR-
neuronen genoemd, omdat ze reageren op allerlei soorten prikkels, zowel pijnprikkel
als op andere prikkels.
- De WDR-neuronen reageren niet op een enkele binnenkomende prikkel van lage
intensiteit, maar als er een sterke of snel achter elkaar komende pijnprikkels
binnenkomen via de C-vezels, kunnen de WDR-neuronen steeds gevoeliger worden
en geven ze een steeds sterker signaal af naar de hersenen.
o Een volgende identieke prikkel wordt dan als nog pijnlijker ervaren
- Tegelijk zorgt de activatie van WDR-neuronen voor het vrijkomen van substance-P in
het ruggenmerg. Hierdoor wordt de pijnprikkel verspreid naar andere delen van het
ruggenmerg en wordt de pijn in een groter gebied van het lichaam gevoeld.
o Dit heet centrale sensitisatie.
Centrale pijnverwerking/ pijngewaarwording
- Bij de verwerking van pijnprikkels in de hersenen zijn verschillende hersengebieden
betrokken. Nociceptieve prikkels die via de A delta en C-vezels het ruggenmerg
binnenkomen en naar de hersenen worden geleid, worden eerst naar de thalamus
vervoerd. De thalamus verdeelt vervolgens de prikkels.
- Een deel gaat naar de somatosensorische schors, waar de precieze locatie en de
sterkte van de pijnprikkel worden bepaald. Andere prikkels worden naar
verschillende hersengebieden vervoerd waar de meer emotionele verwerking plaats
vindt.
, o Dit zijn het limbisch systeem (voor emotionele beoordeling van de prikkel),
basale kernen (voor emotionele motoriek) en de hypothalamus (voor
vegetatieve en hormonale reacties)
- Daarnaast is een gebied op neoniveau van belang voor de verstandelijke verwerking
van pijn: het prefrontale schort, helemaal voorin de hersenen. Vanuit dit gebied kan
bewuste aandacht worden gegeven aan de pijn of juist niet.
- De thalamus stimuleert tot het produceren van stoffen die zich op meerdere plekken
in het zenuwstelsel aan receptoren kunnen hechten, waardoor de pijn gedempt
wordt.
o Deze stoffen lijken qua werking op morfine en worden endorfinen genoemd.
- Tegelijkertijd activeert de hypothalamus de stressrespons zodat er in nood kan
worden gevlucht of gevochten.
- Het geheel van de hersengebieden en stijgende en dalende banen wordt aangeduid
met de pijn neuromatrix of kortweg pijnmatrix. Een pijnprikkel wordt door
verschillende hersengebieden verwerkt en er worden, veelal onbewuste, afwegingen
gemaakt voordat een pijnprikkel wordt omgezet in bewust ervaren pijn.
- Er is dus geen vaste relatie tussen nociceptieve prikkel, pijngewaarwording en
pijngedrag.
Wat gebeurt er bij chronische pijn?
- Bij sommige mensen kunnen er problemen ontstaan in de verwerking van pijn. Er
kunnen pathologische veranderingen optreden op verschillende plaatsen in de
pijnmatrix, waardoor acute pijn kan overgaan in chronische pijn. Hierbij speelt
centrale sensitisatie een grote rol.
- Centrale sensitisatie moet normaal gesproken minder worden wanneer de perifere
prikkel afneemt. Wanneer dit niet het geval is kan pijn chronisch worden.
- Wanneer C-vezels in het ruggenmerg intensief en/of hoogfrequent gestimuleerd
worden, kunnen de interneuronen in het ruggenmerg, de WDR-neuronen, gevoeliger
worden voor prikkels. Hierdoor kunnen ze ook gevoelig worden door andere prikkel
dan pijn, zoals tast.
- Dat betekent dat bij weinig prikkeling van nociceptieve vezels of van tast-vezels er
een pijnprikkel wordt doorgegeven aan de hersenen. Dit kan vanzelf overgaan, maar
bij sommige mensen gebeurt dit niet en kunnen de veranderingen in de structuur van
de WDR-neuronen permanent worden. Dit zorgt voor instandhouding van sensitisatie
in het ruggenmerg.
- Ook op andere plaatsen in de pijnmatrix zijn blijvende veranderingen te zien die
ervoor zorgen dat de centrale sensitisatie in stand wordt gehouden.
- In bepaalde hersengebieden is permanente activering te zien waardoor de pijn wordt
gestimuleerd, terwijl in andere gebieden neuronen zelfs afsterven waardoor de
pijndemping minder goed functioneert.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller riannevl. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.06. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now