Summary
samenvatting tijdvak 10 geschiedenis 5 havo
- Course
- Level
samenvatting van tijdvak 10 computers en televisies 5 havo
[Show more]
Seller
Follow
delfingundogdu
Content preview
Hoofdstuk 10 geschiedenis.10.1. Blokvorming in de wereld en in Europa.
Westblok: kapitalistische en democratische landen.
Oostblok: communistische landen: de Sovjet-Unie en de landen in haar invloedssfeer.
Conferentie van Jalta: afgesproken door Churchill, Truman en Stalin dat Oost-Europese landen
worden op democratische wijze bestuurd. (Februari 1945).
Stalin maakte na de 2e wereldoorlog satellietlanden van de Oost-Europese landen.
Satellietlanden: land dat politiek, economisch en militair onder controle staat en afhankelijk is van
een ander land.
De koude oorlog was de term die werd gebruikt voor de gespannen situatie tussen Oost en West.
Koud omdat het geen echte oorlog werd, maar de Amerikaanse en SU-leiders gedroegen zich alsof
dit kon uitbreken. Dit deden ze door: bondgenootschappen, spionnen, propagandaoorlog
Trumandoctrine: elk Europees waarbij het communisme dreigde de macht over te nemen, gaf
Amerika tegendruk.
- Geld, militaire kracht en propaganda.
Marshallhulp paste hierbij mensen die arm zijn voelen zich aangetrokken tot communisme, dus
werd miljoenen dollars beschikbaar gesteld aan landen die door de oorlog waren getroffen
Economisch belang: hersteld en welvarend West-Europa kon een afzetgebied worden voor
Amerikaanse producten.
Gevolg Marshallhulp: grote tegenstelling oost/west. SU weigert Marshallhulp aan te nemen.
Communistische landen in Oost-Europa: totalitair systeem.
- Collectieve boerderijen
- Politieke partijen monddood
- Pers gecensureerd
- Burgers in de gaten gehouden door de geheimen politie
NAVO-doel: om de Westblok landen te beschermen: aanval op een = aanval op allen.
- Elk NAVO-lid verzekerd van militaire hulp
- Klein conflict leidt tot een grote oorlog tussen veel landen
Sovjet-Unie had atoombom ontwikkelt: vijandschap werd groter, omdat VS niet het enige land was
met nucleaire wapens: begin van wapenwedloop. Beide blokken ontwikkelden steeds meer en
steeds krachtiger wapens, om zo de ander voor te blijven. Kostte veel geld/ gespannen burgers
Warschaupact: tegenkracht NAVO.
China
Er was een Burgeroorlog tussen de regering van president Chiang Kai-shek en de Chinese
Communistische partij van Mao Zedong. De Sovjet-Unie gaf steun aan de Moa’s daardoor wonnen zij
en werd de volksrepubliek China uitgeroepen. De VS was geschrokken, dus gold de Truman doctrine
vanaf toen wereldwijd.
Mao en zijn partijgenoten namen het economische model van de Sovjet-Unie over.
, - Platteland gecollectiviseerd.
- Vrijemarkteconomie verdween.
- Fabrieken en bedrijven werden door de overheid aangestuurd.
- Nadruk op zware industrie.
Mao: China moet een eigen communistische heilstaat worden.
Onder de naam grote sprong voorwaarts werden collectieve boerderijen samengevoegd tot
volkscommunes, gigantische zelfvoorzienende eenheden:
Gevolg: slavenarbeid
Gevolg: werd een ramp: veel stierven door uitputting, voedselgebrek, martelingen, want er was geen
logisch plan
Cubacrisis
1959: Castro aan de macht op Cuba Amerikanen niet blij mee, dus Castro zocht bescherming bij
Sovjet-Unie. Nieuwe bondgenoot van Chroesjtsjov. Hij was daar blij mee omdat Cuba dicht bij de VS
ligt.
- Chroesjtsjov besloot in het geheim rakketten met atoomwapens in Cuba te instaleren
Reden: Castro beschermen + VS onder druk zetten.
Amerikaanse spionagevliegtuigjes ontdekten de raketinstallaties. President Kennedy zag hierin een
ernstige bedreiging van de Amerikaanse veiligheid
Gevolg: - liet de zee rondom Cuba blokkeren.
- Eiste dat de raketinstallaties weg moesten.
Waarom koos Chroesjtsjov ervoor om de schepen weg te laten?
Omdat de Amerikanen in ruil hiervoor beloofden dat ze Cuba niet meer zouden aanvallen en ze
verwijderden hun raketinstallaties in NAVO-land Turkije.
De Cubacrisis maakte duidelijk hoe reëel het gevaar van een nieuwe wereldoorlog was.
Nu 1945 werd er steeds meer samengewerkt tussen de Europese landen. Dit was een gevolg van het
Marshallplan, omdat de VS Europese landen geld gaf, maar in ruil daarvoor moesten zij onderling
samenwerken om die Marshallhulp te ontvangen.
Dit zou leiden tot
- Krachtiger economie
- Samenwerkend West-Europa: beter weerstand tegen het Oostblok
Schumann: in plaats van elkaar te beconcurreren, wat tot conflicten leidt, kon met beter kiezen voor
samenwerking.
EGKS: Samen kool en staal produceren, verdelen etc. hierdoor raken mensen afhankelijk van elkaar
en is de kan voor het uitbreken van een oorlog zeer klein
Eeg: Europese economische gemeenschap waarin ze samen werkten op economisch gebied.
EGKS + eeg = EG: steeds meer landen sloten zich hierbij aan.
Schengen-zone: men kon zonder paspoortcontrole door een groot deel van Europa reizen. Later
werden dezelfde afspraken gemaakt voor goederen, vrachtwagens en treinen met
fabrieksproducten, grondstoffen en voedsel: controlevrij grens over eenvoudiger + sneller
handelen
, Kort daarna werd aangekondigd dat een aantal Europese landen vanaf 2002 een gezamenlijke munt
zou invoeren: de euro. Het aantal samenwerkingslanden werd steeds groter. Ook op gebieden als
criminaliteitsbestrijding, milieubescherming en buitenlandbeleid
Dat waren de voordelen, maar er waren ook nadelen
- Burgers werden geconfronteerd met regels en wetten van de EU, waarover ze nauwelijks
kunnen meepraten.
Gevolg: binnen de EU-landen groeide de kritiek op de steeds machtiger wordende EU. Verschoof de
soevereiniteit langzaam naar de EU?
MOTIEF EUROPESE SAMENWERKING: samenwerkende landen zouden minder snel onderling in
oorlog raken.
Ondanks alle kritiek is er in West-Europa geen oorlog meer uitgevochten
1985: Gorbatsjov partijleider.
- Nieuw beleid: perestrojka en glasnost.
- Prestrojka: economie hervormen door burgers toe te staan bedrijfjes te beginnen en te
streven nar winst. Zodat er minder verspilling van grondstoffen, energie en menselijke arbeid
was.
- Glasnost: openheid: media en burgers mochten onbelemmerd kritiek hebben
Perestrojka weinig effect: planeconomie kon niet vervangen worden door vrijemarkteconomie door
tekort aan producten
Glasnost pakte ook anders uit: steeds meer mensen gebruikten hun vrijheid van meningsuiting om
politieke invloed te eisen.
Glasnost gevolg
- In veel Oostbloklanden kwam de bevolking in beweging.
- Kwamen vrije verkiezingen in polen
- Communisten verloren die
- Veel mensen uit Oostbloklanden vluchtten vanuit Hongarije
- Burgers mochten langs Berlijnse muur
- Regeringen uit Oostbloklanden verdwijnen rustig
Communisten verloren de verkiezingen hierna en de Sovjet-Unie was een veelvolkerenstaat
verschillende volken eisten onafhankelijkheid Jeltsin verklaarden dat SU niet langer bestand
- SU valt in vijftien soevereinde republieken
- Warschaupact ontbonden
- Koude oorlog voorbij.
- Ze sloten zich aan bij de NAVO en de EU.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller delfingundogdu. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.25. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72964 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now