Summary
Samenvatting sociologie en de moderne samenleving
- Course
- Institution
- Book
Bevat niet alle hoofdstukken
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
jessevrw
Reviews received
Content preview
Samenvatting sociologie en demoderne samenleving
Inhoud
Hoofdstuk 1 Sociologie en de moderne samenleving............................................................................3
1 Eerste kennismaking.......................................................................................................................3
2 Modernisering................................................................................................................................3
2.1 Modernisering in sociologisch perspectief...............................................................................3
2.2 Hoofddimensies van het moderniseringsproces: differentiatie, commodificatie en
rationalisatie..................................................................................................................................4
2.3 Modernisering en de toekomst van de moderne samenleving................................................4
3. Sociologie, samenlevingsproblemen en hoofdvragen....................................................................4
4 Cohesie, identiteit, ongelijkheid en de Amsterdamse brommerkoeriers........................................5
4.2 Identiteit en cultuur.................................................................................................................5
4.3 Sociale ongelijkheid en macht..................................................................................................5
5 Hoofdvragen van de sociologie en het proces van de modernisering............................................6
Hoofdstuk 2 Van standenmaatschappij naar moderne samenleving.....................................................7
3 Sociale verandering op korte termijn: de revoluties......................................................................8
4 Sociale veranderingen op lange termijn.........................................................................................9
5 De visie van Alexis de Tocqueville op modernisering....................................................................10
Hoofdstuk 3 Het ontstaan van de maatschappijwetenschappen.........................................................11
1 Het gewijzigde denken over de samenleving in de achttiende eeuw............................................11
2 De predisciplinaire maatschappijwetenschap in de negentiende eeuw.......................................14
Hoofdstuk 4 Marx en de kapitalistische samenleving..........................................................................17
1 Marx als criticus van zijn tijd.........................................................................................................17
2 Marx’ visie op de moderne samenleving......................................................................................18
3 Marx en de huidige sociologische agenda....................................................................................20
Hoofdstuk 5 Maatschappijvisies in de klassieke academische sociologie: Emile Durkheim.................20
1 Sociale cohesie en solidariteit in de moderne samenleving..........................................................20
2 Zelfmoord.....................................................................................................................................21
3 Godsdienst....................................................................................................................................23
4 De Durkheimiaanse inspiratie.......................................................................................................24
Hoofdstuk 6 Maatschappijvisies in de klassieke academische sociologie: Max Weber.......................24
1 Rationalisatie bij Weber: begripsbepaling....................................................................................24
1
, 2 Verbreiding van de rationaliseringstendens in het maatschappelijk leven...................................25
3 Oorsprongen van rationalisatie: de protestantse ethiek en de geest van het kapitalisme...........27
4 Klassen, standen en partijen.........................................................................................................28
5 Ambivalenties in Webers sociologie.............................................................................................28
Hoofdstuk 7 Maatschappijvisies in de klassieke academische sociologie: Georg Simmel....................29
1 De sociologie van Simmel.............................................................................................................29
2 Het geheim...................................................................................................................................30
4 De filosofie van het geld...............................................................................................................30
4 De invloed van Simmel..................................................................................................................31
Hoofdstuk 9: Politieke modernisering en de natiestaat.......................................................................32
1 Statenvorming, politieke modernisering in Europa......................................................................32
2 Centralisering van de staatsmacht................................................................................................32
3 Juridisering....................................................................................................................................33
4 Bureaucratisering..........................................................................................................................33
5 Natievorming................................................................................................................................33
6 Democratisering............................................................................................................................34
7 Internationalisering.......................................................................................................................35
Hoofdstuk 11: Sociale ongelijkheid en het moderne arbeidsbestel.....................................................35
1 Ongelijkheid als sociologisch thema.............................................................................................35
2 Veranderingen in het arbeidsbestel..............................................................................................35
3 Nieuwe voorstellingen over sociale ongelijkheid..........................................................................36
4 Pogingen tot herwaardering van het klassenbegrip......................................................................37
Hoofdstuk 13 Rationalisatie van de leefwereld (1): secularisatie en kolonisatie.................................39
2 Weber: Het proces van doelrationalisatie.....................................................................................39
3 Secularisatie: De tanende sociale en culturele invloed van godsdienst en religie........................39
4 De visie van Habermas op rationaliteit en rationalisatie...............................................................41
Hoofdstuk 14 Rationalisatie van de leefwereld (2): civilisatie en normalisatie....................................43
1 Het West-Europese civilisatieproces vanaf 1500 tot heden..........................................................43
2 De normalisatie van de alledaagse wereld....................................................................................45
3 Van normalisatie tot ‘Elektrificatie’ van de leefwereld: twintigste-eeuwse ontwikkelingen........46
4 Korte terugblik..............................................................................................................................46
2
,Hoofdstuk 1 Sociologie en de moderne samenleving
1 Eerste kennismaking
Modernisering is het hoofdthema. Daarmee maken we de maatschappelijke veranderingen die zich
vanaf de industriële revolutie hebben voorgedaan en die tot de ontwikkeling van ons type
samenleving hebben geleid, tot de kern van deze inleiding.
Er zij drie hoofdvragen van de sociologie:
1) Het orde- of cohesievraagstuk: wat houdt de samenleving bijeen?
2) Het ongelijkheidsvraagstuk: hoe worden de schaarse, algemeen begeerde zaken en
voorrecht in de samenleving verdeeld?
a. Ongelijke verdeling van goederen
b. Ongelijke waardering van groepen op basis van levensstijl en positie
3) Het identiteitsvraagstuk: in hoeverre beïnvloeden maatschappelijke verhoudingen het
zelfbeeld en het zelfbesef (identiteit) van groepen en individuen?
a. Wie ben ik? Persoonlijke identiteit
b. Wie zijn wij? Groepsidentiteit
i. Identificatie: met wie voel je je verbonden (wij-groep)
ii. Distinctie: zij-groep
Identificatie is in- en uitsluiting tegelijk.
2 Modernisering
In de loop van de achttiende en negentiende eeuw veranderden de samenlevingen dusdanig
fundamenteel, dat men ging spreken van een overgang van de traditionele standensamenleving naar
een nieuwe samenlevingstype: de moderne samenleving.
Het begrip modernisering verwijst in eerste instantie naar het geheel van samenhangende
maatschappelijke veranderingen die vanaf de industriële revolutie hebben plaatsgevonden en die
een overgang tot stand hebben gebracht van de traditionele standensamenleving maar de moderne
samenleving.
- Het verwijst ook naar het ontstaan van moderne staten met staatsbureaucratieën,
homogene culturen en democratische politieke instellingen.
Modernisering is dus een verzamelbegrip voor een groot aantal deels met elkaar verbonden
veranderingsprocessen. Het heeft echter ook probleemkanten:
- Heel ruim begrip: kan duiden op industriële ontwikkeling of de geestelijke bevrijding van de
mens
- Het roept associaties op met geloof in de vooruitgang à ideologisch
2.1 Modernisering in sociologisch perspectief
Wat is sociologie? De wetenschap die het samenleven van mensen in grotere of kleinere sociale
verbanden bestudeert.
Binnen een samenleving worden regels geformuleerd voor de groep en bijpassende sociale
arrangementen à instituties.
3
, Modernisering vanuit sociologisch perspectief: het maatschappelijke veranderingsproces waarbij de
instituties tot stand zijn gekomen die kenmerkend zijn voor de moderne samenleving.
Deze instituties zijn te beschouwen als uitkomst van politieke, economische en culturele
veranderingsprocessen:
1) De opkomst van de nationale staten en parlementaire democratie, de moderne
staatsbureaucratie en sociale voorzieningen.
2) De opkomst van de markteconomie
3) De verbreiding van een verstedelijkt samenlevingspatroon met grote sociale dichtheid en
heterogeniteit.
4) De afbrokkeling van het traditionele religieuze wereldbeeld.
Modernisering verwijst in de eerste plaats naar langetermijn-veranderingsprocessen die zich op het
niveau van de samenleving als geheel afspelen.
2.2 Hoofddimensies van het moderniseringsproces: differentiatie,
commodificatie en rationalisatie
Differentiatie =splitsing van het homogeen geheel in delen met een eigen karakter en samenstelling
en met een eigen functie t.o.v. dat geheel.
1) Wanneer personen en groepen in toenemende mate specifieke taken en functies
toegewezen krijgen, noemt men deze vorm van differentiatie ook wel taakdifferentiatie.
2) Een tweede vorm van differentiatie is systeemdifferentiatie. Die ontstaat als functies die
voorheen binnen een samenlevingsverband werden gecombineerd, zich gaan
verzelfstandigen en aan aparte sociale structuren worden gekoppeld. (oprichting van
scholen, ziekenhuizen en bejaardentehuizen).
Commodificatie = het feit dat allerlei menselijke activiteiten en de resultaten daarvan veel meer dan
vroeger worden afgemeten aan het geld dat ze opbrengen. Dit proces hangt nauw samen met de
steeds grotere werkingskracht van markten en met de steeds toenemende rol van het geld.
Rationalisering = Het begrip duidt op het ordenen en systematiseren van de werkelijkheid met de
bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken. Ons denken en handelen is steeds meer
onderworpen aan berekening, beredenering en beheersing.
Het proces van rationalisatie gaat hand in hand met het proces van secularisering en zorgt voor de
opkomst van de moderne wetenschap.
2.3 Modernisering en de toekomst van de moderne samenleving
Vandaag de dag zien we steeds meer trends en veranderingen in de samenleving die min of meer
afwijken van het moderniseringsproces: crisis verzorgingsstaat, aanval op de natiestaat.
Deze veranderingen kunnen geduid worden als een transitie naar een nieuwe samenlevingsvorm: de
postmoderne samenleving.
3. Sociologie, samenlevingsproblemen en hoofdvragen
Definitie Goudsblom sociologie: sociologie is de studie van de wijze waarop mensen de problemen
van hun samenleven kunnen oplossen.
Het oplossen van de sociale problemen gaat aan de hand van de hoofdvragen (zie paragraaf 1).
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jessevrw. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.44. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53920 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now