Inleiding
★ De humanisten kregen in Italië veel invloed, ze richten aandacht op de
ontwikkeling, educatie en capaciteiten van de individuele mens. Ze baseren hun
ideeën op de cultuur van de Grieken en Romeinen en streven naar de
wedergeboorte van klassieke oudheid.
○ Het ideale mensbeeld: Homo universalis, de trotse mens die alles kan.
Sommige overschatten zich hierdoor en daardoor worden veel
grootschalige projecten gestart maar niet afgemaakt.
★ Boekdrukkunst zorgt voor snelle verspreiding van renaissance over Europa.
★ Er wordt steeds meer gekeken naar de verhoudingen, spieren, bewegingen en
ook ingewanden van het menselijk lichaam. Deze studie heet anatomie.
★ Naast autonomie zie je in beelden ook een verhaal terug. Dit zie je terug in de
houding.
Homo Universalis
★ Kunstenaars werden eerst gezien als arbeiders maar tijdens de renaissance
veranderde dat en voldeden ze aan het humanistisch ideaal van de homo
universalis.
★ Tijdens de renaissance werd heel veel vastgelegd, waaronder regels.
○ Bijv. in Il libro del cortegiano over wat je nou een hoveling maakt. De
conclusie is dat een hoveling veelzijdig moet zijn, hij moet veel weten en
kunnen op gebieden als kunst en literatuur. (goede manieren, goede
soldaat etc.)
★ De middeleeuwen wordt gezien als een diep dal voor de kunsten en de
renaissance zorgt ervoor dat de kunst opkrabbelt door middel van regels en
voorbeelden uit de klassieke oudheid te volgen (imitatio en te overstijgen
(aemulatio)
★ Italiaanse schilders werken vanuit omtreklijnen → ideaal voor fresco’s
★ Moeten we iets weten over leonardo da vinci?
Homo quadratus
★ Wetenschappers en kunstenaars krijgen het idee dat de mens de maat is voor
alles. Ze dachten dat de proporties van het lichaam een afspiegeling waren van
de goddelijke orde.
★ Er ontstond hierdoor een homo quadratus. Dit is een model van leonardo da
vinci. De mens moet hierbij met gestrekte armen en benen in een vierkant
passen en met gespreide armen en benen in een cirkel.
○ De navel is dan het midden wat benadrukt dat de mens een wiskundige
schepping is
★ Dit model is een vb waarbij je ziet hoe het geloof gekoppeld werd met
wiskundige formules.
★ Vitruvius beschrijft in zijn boeken hoe de architectuur een variant is op de
klassieke bouwkunst en hoe die ontwikkeling zich voordoet.
○ Huizen nemen karakteristieken over zoals koepels. Ook zijn er veel
geometrische vormen wat verwijst naar de wiskundige kant.
○ Allemaal bij elkaar gezochte klassieke stijlcitaten in een nieuw verband.
★ Het wordt steeds populairder om buiten de stad te gaan wonen, hiervoor
ontwerpt Palladio luxe villa’s → heel klassiek met verwijzingen naar antieke
tempels.
,De’medici
★ Mecenaat is de opdrachtgever
★ Machtige families pronken met imposante palazzo’s, grote tuinen en feesten,
een perfect voorbeeld is de’Medici familie in Florence.
○ Snel machtig door met vorstenhuizen te trouwen. Ook volgde ze de trend
van suburbanisatie, de tuin is groot en heeft een amfitheater.
★ Ze hebben een enorme kunstverzameling → galleria degli Uffizi. De kleuren en
materialen van de erezaal symboliseren de 4 elementen, dit staat ervoor dat de
zaal in harmonie is en dus Gods schepping.
★ Al deze locaties vormden locaties voor uitbundige feesten → stravaganza.
○ Duren dagen, grootste toneelspelen (naumachia (zeeslag op schaal),
intermedi en komedie)
■ Intermedi zijn tussenstukken die los staan van het toneelstuk zelf
en hebben een grote rol in het ontstaan van opera’s
Theater
★ Hoven probeerde klassieke stukken op originele wijze uit te voeren → speciale
theaters voor gebouwd.
★ Ook de theaters worden op een speciale manier ingericht zoals Teatro
Olimpico. Er is 1 podium en het publiek zit er in een halve cirkel omheen.
★ Serlio beschrijft 3 klassieke theatervormen
○ Tragedies: Een klassiek stadsgezicht met statige gevels.
○ Komedie: Krijgt een combi van renaissance-architectuur en gotiek.
○ Satire: In de natuur en krijgt een natuurlijke omgeving.
★ Door perspectieve hellingen en schuintes en het deels geschilderde en deels
driedimentionale muren zorgen voor het ruimte-effect.
★ Daarnaast heb je Teatro Farnese, het is een lijsttheater waarbij de opening van
het toneel is omlijst en het de impressie geeft alsof je naar een schilderij kijkt.
★ Bij commedia dell’arte speelt improvisatie een grote rol, vaak gaat het over
liefde en zie er veel liefde in. Het is straattoneel en is vrij en ongebonden. Ook
wordt er gereageerd op uitingen van het publiek.
○ Er wordt veel gebruik gemaakt van maschere’s (maskers). Deze karakters
komen in alle stukken voor en houden de toeschouwer een spiegel voor.
■ Een belangrijk karakter is pantalone en hij is een huisbaas of een
gierige oom. Capitano is de opschepper en zanni zijn knechten.
De eerste opera’s
★ Favola in musica is hoe de voorstelling L’Orfeo werd genoemd maar eigenlijk is
het het begin van de opera.
★ Ze baseerde theater op de klassieke oudheid en dachten dat de teksten toen
volledig werden begeleid met muziek. Hierdoor kreeg je een combinatie van
theater en muziek.
○ tekst is hierbij belangrijk dus was er 1 zangstem en een basso continuo
(een doorlopende bas die de akkoorden aangeeft).
○ Muziek stuurt de emoties.
○ De dialogen en monologen worden afgewisseld met intermedi en
koorzang
★ Prima pratica houdt zich aan de regels die door de eeuwen heen voor muziek
zijn bedacht en bij seconda pratica wordt de muziek gebruikt om de betekenis
van de tekst te versterken, ook als daarmee de muzikale wetten worden
geschonden.
★ Een recitatief is een muziek deel waarin zonder tekstherhaling een
verhaalfragment wordt verteld (vaak met basso continuo).
, ★ Het madrigaal speelde een belangrijke rol bij het ontstaan van opera, het zijn
niet kerkelijke liederen in het Italiaans.
○ De affectenleer is de theorie over hoe en wanneer je met muzikale
middelen de emotie van het publiek bespeeld.
★ Muziek is niet alleen meer voor de kerk en de rijke. Het begint steeds
toegankelijker te worden voor een breed publiek.
○ Bij deze vorm zijn de karakters wel gebaseerd op mythologische figuren
maar hebben ze meer menselijke karaktertrekken.
○ Het koor is weg om kosten te beperken en intermezzo’s zijn eenvoudiger.
Paragraaf 2: Pauselijk hof
Inleiding
★ De islam vormt een bedreiging voor de katholieke kerk en de afscheiding van de
protestanten is de inleiding tot godsdienstoorlogen.
★ Aan het hof van de Paus draait alles om geld en macht, renaissance
kunstenaars krijgen de opdracht om rome en de kerk te verbinden met de
romeinse oudheid.
★ Na 1600 wordt de barok de stijl van de contrareformatie en gaan kunstenaars
vrijer met de regels om.
★ In de renaissance is de paus het staatshoofd → oorlog en op zoek naar
bondgenoten. Vaak rouleert het pausschap binnen families.
★ In de barok is de verstaanbaarheid binnen de muziek belangrijker dan in de
renaissance.
Paus Julius II
★ Julius II wil van Rome een religieus en wereldlijk centrum maken dat zich kan
meten met het Rome uit de klassieke oudheid. De oudheid is vooral van groot
belang.
○ Denk aan het Vaticaan, de Sint-Pietersbasiliek etc. Aan al deze projecten
hebben belangrijke kunstenaars meegewerkt.
★ Uit de hellenistische periode komt de expressieve lichaamshouding het het
tonen van emoties in beelden terug.
★ Ook de klassieke filosofie van onder andere Plato en aristoteles wordt gemengd
met het katholieke geloof.
Reformatie en Contrareformatie
★ In de eerste helft van de zestiende eeuw komt er meer verzet tegen de
katholieke kerk, mensen willen de kerk hervormen → de reformatie. In Rome
wordt het eerst genegeerd wat leidt tot het ontstaan van protestantse kerken.
De uiteindelijke reactie van de katholieke kerk is de contrareformatie.
★ Maarten Luther is 1 van de hervormers. Protestanten vinden dat de rituelen en
tradities weg moeten en voornamelijk de bijbel van belang is → sola scriptura.
Ook de Paus als leider, biechten, heiligenverering en aflaten zijn niet goed.
★ Hierdoor worden spotprenten populair die door de boekdrukkunst heel snel
verspreid kunnen worden.
★ De contrareformatie zie je heel erg in de muziek, het is meer ingetogen en het
moet makkelijk te begrijpen zijn. De paus blijft echter het hoofd van de kerk.
Barok
★ De barok doet meer beroep op het gevoel, het is de stijl van de
contrareformatie en drukt de vernieuwde katholieke kerk uit.
★ Bij de barok is clair-obscur oftewel een licht-donker contrast belangrijk, vaak
zijn de momenten die worden uitgekozen om te schilderen intens en van belang.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jennakooistra. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.58. You're not tied to anything after your purchase.