Samenvatting gynaecologie

Samenvatting gynaecologie prof. Depypere

LES 1: inleiding

1.1 Basisonderzoeken
 Rechtstreeks microscopisch onderzoek
o Vaginale fluor op dekglaasje
o Hormonale status vaginaal epitheel en vaginale flora
o Aanwezigheid infectie: gisten, cluecellen, leukocyten en trichomonaden
 Cytologie en histologie (uitstrijkje)
o Schedewand: evalutatie hormonale beïnvloeding van vaginale epitheelcellen
o Portio uteri: opsporing afwijkingen cervixepitheel
 Microbiologie en serologie
 Hematologie: hematocriet, Hb, serumijzer, ferritine, leukocyten, trombocyten,
bezinkingssnelheid, CRP, tumormerkers
 Hormonale bepalingen
o Onmisbaar bij diagnostiek zwangerschap en cyclusstoornissen
o hCG
o Gonadotrofines (LH en FSH)
o Prolactine
o Steroiden: oestradiol, progesteron, androgenen
o AMH (antimulleriaans hormoon) igv vruchtbaarheidsstoornissen
 Echografie
o Transvaginale echografie = echoscopie
o Brengt uterus, ovaria, blaas scherp in beeld
o Cyclische veranderingen endometrium en ovaria volgen en vaststellen
stoornissen
o Tumorale afwijkingen myometrium en endometrium
o Visualisatie IUD (intra-uterien device)
o Evaluatie jonge zwangerschap (tot 14de week)
o Bij vermoeden extra-uteriene zwangerschap
o Foamgels: HyFoSo test voor doorgankelijkheid eileiders
o Sonohysterografie: waterechoscopie of SIS (saline infusion
sonohysterographie)
 Indicaties
 Infertiliteit en habitueel miskraam
 Congenitale afwijkingen vd uteriene caviteit
 Beoordeling uteriene caviteit ( myomen, poliepen en
synechiae)
 Afwijkingen vastgesteld door endovaginale sonografie
 Endometrium suboptimaal gevisualiseerd door endovaginale
sonografie
 Contra-indicatie: zwangerschap

1

,1.2 Specifieke onderzoeken
 Colposcopie:
o Optische vergroting epitheel cervix: vooral overgangszone plaveiselepitheel –
cilinderepitheel = transformatiezone of squamocolumnale junctie. Na
applicatie fysiologisch serum, azijnzuur
o Indicaties
 Abnormale cytologie (uitstrijkje)
 Met blote oog zichtbare of palpabele cervicale laesies
 Preoperatief bij St Ia & Ib om vaginale invasie uit te sluiten
 Abnormaal bloedverlies: postcoïtaal, metrorragie, post-menopauzaal
 Anogenitale condylomata acuminata
 Hiv-infectie
 Follow up squameus intra-eptiheliale laesie (SIL)
 Radiologie
o Klassieke Rx abdomen
 Verkalkt myoom
 Niveaubeelden bij obstructie
 Tumorale pelviene processen (hydro-ureter agv extrinsieke druk)
 Verloren IUD
o Mammografie
o Hysterosalpingografie (HSG): uteriene caviteit en eileiders dmv contraststof
 Aantonen open versus gesloten tubae
 Aantonen passagebelemmeringen
o CT en NMR: omschrijving en identificatie tumorale pelviene processen. NMR
ook zeer geschikt voor opsporen en karakteriseren van congenitale
afwijkingen, bij vermoeden adenomyosis en bij borstpathologie
 Hysteroscopie
o Endoscopisch onderzoek cavum uteri zonder verdoving (diagnostisch)
o Ontplooiing cavum uteri dmv vloeibaar distentiemedium (fysiologisch water)
o Fijn werkkanaal geïntegreerd (biopsietang)
o Indicaties
 Abnormaal bloedverlies (postmenopauzaal)
 Vermoeden uteriene afwijkingen (poliep of intracavitair myoom)
 Herhaalde miskraam of herhaald falen IVF-behandeling
 Onverklaarde subfertiliteit
o Therapeutisch wel onder narcose (resecties en ablaties)
 Diagnostische laparascopie
o Invasief onderzoek buikholte onder algemene narcose
o Toegangspoort (= Trocar) door navel: inbrengen optiek.
o Indicaties:
 Chronische of acute pelviene pijn
 Vermoeden endometriose
 (Sub)acute pathologie: EUG, torsie ovariële massa, PID,
hemoperitoneum
 Bevestiging van sommige pathologie (congenitale afwijkingen, ovariële
cyste)


2

, Endometriumbiopsie (Pipelle)
o Disfunctionele bloeding
o Postmenopauzale bloeding
o Menorragie
o Tbc-endometritis




3

, LES 2: de reproductieve cyclus

2.1 Inleiding
Reproductieve cyclus = geheel van gebeurtenissen thv het ovarium, de uterus, de
hypothalamus en hypofyse: pulsatiele secretie GnRH (hypothalamus)  LH en FSH-productie
(hypofyse)  Rijpen van één follikel en na ovulatie eventueel beginnende zwangerschap
hormonaal ondersteunen dmv oestradiol (E2) en progesteron (P) productie (Ovarium:
follikels)  treffen nodige voorbereiding voor inplanting embryo thv uterus.
 Productie één rijpe eicel per cyclus
 Rijpingsduur follikel: 14d ( ovulatie, variabel), levensduur corpus luteum: 14d
(constant)
 Menstruele cyclus is geënt op continue activiteit vh ovarium (golven van
folliculogenese  Bij dringende ovariële stimulatie kan men hiermee op elk moment
van start gaan)

2.2 Ovariële cyclus
2.2.1 Folliculaire fase: gemiddeld 14d, variabel
 Gonadotrofine-onafhankelijke preantrale folliculaire groei tot antrale stadium:
primaire rekrutering (initiële groei van primordiale follikels)
 Gonadotrofine-afhankelijke antrale folliculaire groei: indien geen conceptie 
involutie corpus luteum  daling E2 en progesteron Stijging FSH op einde luteale
fase. Alleen antrale follikels in gevorderd stadium van rijping tijdens deze FSH-stijging
zullen gonadotrofine-afhankelijk groeien: gonadotrofine-afhankelijke of secundaire
rekrutering (20-tal follikels)
o Thecacellen ontwikkelen LH-receptoren  androsteendion synthese
o Granulosacellen antwoorden op FSH  aromatase synthese  Omzetting
androsteendion tot oestron (2 cel-2 mechanisme)
 Stijging oestradiol  daling FSH  Uitselecteren enkele dominante follikel die
minder afhankelijk wordt van FSH, omdat deze granulosacellen ook receptoren voor
LH ontwikkelen waardoor ze responsief worden op LH (granulosacellen van vroege
antrale follikels zijn enkel responsief op FSH). Overige follikels ondergaan atresie.
FSH-daling is dus cruciaal voor de uitselectering van één enkele dominante follikel.

2.2.2 LH-stijging en luteale fase: 14d, vast
 Stijgende spiegels E2 (Oestrogeen piek)  Verhoogde LH-productie (positieve
feedback) met LH-piek (duurt 48u)  ovulatie 36u later en vorming corpus luteum:
luteïnisatie granulosacellen  productie progesteron, oestrogeen
 Progesteron  secretoire omvorming endometrium voor innesteling blastocyste
 Bij afwezigheid innesteling  luteolyse na 12 dagen  Daling progesteron 
Menstruatie.
 Door verminderde negatieve feedback  GnRH pulsfrequentie neemt toe 
Toename FSH-productie.
 LH-gestimuleerde granulosacellen zullen rond de ovulatie VEGF produceren 
verantwoordelijk voor angiogene processen in corpus luteum (vascularisatie
granulosacellen). Mogelijks oorzaak van ovarieel hyperstimulatiesyndroom (OHSS).


4