Hoofdstuk 16 - Handelingen verrichten in staat van dronkenschap, Openbare
Dronkenschap 41
Hoofdstuk 17 - Weigeren Hulpbetoon, Nalaten van Hulp 43
Strafrecht in duidelijke taal
Door M.P. Dijkstra (Samenvatting uit Stapel en de Koning Studie-editie)
1
, Hoofdstuk 1 - Wetboek van Strafrecht - Inleiding
Het Wetboek van Strafrecht is ingevoerd in 1886. Daarna is het uiteraard al heel vaak
gewijzigd en aangepast. Het Wetboek van Strafrecht bestaat uit drie grote hoofdstukken:
Het eerste boek – Hierin staan vooral algemene bepalingen en voorschriften.
Het tweede boek – In het tweede boek staan alle MISDRIJVEN. Dit zijn de wat
zwaardere strafbepalingen zoals diefstal, verduistering, moord en brandstichting.
Het derde boek – Hierin staan alle OVERTREDINGEN. Dit zijn de wat lichtere strafbare
feiten zoals baldadigheid en op een terrein lopen waar een “verboden toegang”
bordje hangt.
De politie spoort de strafbare feiten en verdachten op, het Openbaar Ministerie vervolgt de
verdachten zodat zij kunnen worden berecht en bestraft door de strafrechter.
Misdrijven en Overtredingen
Strafbepalingen kunnen worden verdeeld in misdrijven en overtredingen. In principe is er
geen verschil tussen misdrijven en overtredingen. Wel kun je zeggen dat misdrijven meestal
wat zwaarder zijn dat overtredingen. Maar dit klopt niet altijd. De diefstal van een reep
chocolade in de supermarkt is een misdrijf, terwijl het duwen van een groepje jongeren
tegen een bejaarde fietser een overtreding is (baldadigheid). En toch zullen de meeste
mensen de duw tegen de bejaarde fietser erger vinden dan de diefstal van de reep
chocolade.
Soms is het wel degelijk belangrijk om te weten of iets een misdrijf of een overtreding is. Zo
is een poging tot misdrijf wel strafbaar, echter een poging tot overtreding is niet strafbaar.
Medeplichtigheid zijn aan een misdrijf is wel strafbaar, medeplichtig zijn aan een overtreding
is niet strafbaar. Overtredingen worden door de kantonrechter behandeld, de misdrijven
komen bijna altijd voor de rechtbank terecht.
Als je wilt weten of iets een overtreding of een misdrijf is, kun je dat opzoeken in het
Wetboek van Strafrecht. De misdrijven staan genoemd in het Tweede Boek, de
overtredingen staan genoemd in het Derde Boek.
In de bijzondere wetten staat bij iedere strafbepaling duidelijk aangegeven of iets een
misdrijf of een overtreding is.
Strafbepalingen van gemeente en provincie zijn altijd overtredingen.
Strafrecht in duidelijke taal
2
, Hoofdstuk 2 – Opzet en Schuld
De begrippen Opzet en Schuld komen vaak voor in strafbepalingen. In dit hoofdstuk gaan we iets
dieper in op deze begrippen. Simpel gezegd kun je zeggen dat het bij “opzet” om de bedoeling van de
dader gaat. “Schuld” richt zich op verwijtbaar of nalatig gedrag.
Geen straf zonder schuld!!
Uitgangspunt van ons strafrecht is dat een dader alleen kan worden gestraft als er bij het plegen het
strafbaar feit sprake is van opzet of schuld. Is er geen opzet of schuld, dan kan de dader niet gestraft
worden.
Voorbeeld:
Een arts stopt dodelijk gif in een injectienaald met de bedoeling om een patiënt te doden. Vervolgens
legt hij deze injectienaald klaar voor de verpleegster die de taak heeft om bij patiënten injecties toe
te dienen. De verpleegster denkt dat zij met een “gezond makende” spuit te maken heeft en dient de
injectie toe. Enige uren later is de patiënt dood. Feitelijk gezien doodt de verpleegster dus de patiënt.
Maar….zij had uiteraard niet de bedoeling om de patiënt de doden, dus maakt zij zich niet schuldig
aan doodslag (art.287). Er is geen opzet in het spel van de verpleegster.
Artikel 307 (Dood door schuld) misschien? Ook deze strafbepaling is niet van toepassing, want de
verpleegster treft geen schuld. Haar valt immers niets te verwijten. Zij mocht er van uitgaan dat de
injectienaald “normaal” gevuld was.
Ook al doodde zij de patiënt, de verpleegster wordt niet gestraft, omdat OPZET en SCHULD
ontbreken.
Vormen van Opzet:
Opzet als oogmerk – Doel van de dader.
Iemand die opzettelijk een goed van een ander wegneemt, heeft duidelijk het doel, de bedoeling om
diefstal te plegen. Deze vorm van opzet, waarbij de dader willens en wetens een bepaald doel wil
bereiken, wordt OPZET ALS OOGMERK genoemd (bijvoorbeeld in artikel 310 t/m 312 en 317 en 318)
Opzet als Noodzakelijkheidsbewustzijn – Dader neemt gevolg voor lief.
Bij deze vorm van opzet neemt de dader het gevolg dat zijn daad zeker zal hebben op de koop toe.
Omdat de dader zeker weet wat zijn daad teweeg zal brengen, vallen de gevolgen van zijn daad
onder opzet.
Voorbeeld: Een man plaatst een grote bom in zijn slechtlopende bedrijf om zo geld van de
verzekering op te strijken. Hij stelt de bom in op 11 uur. Hij weet dat er op dat tijdstip 12 mensen in
het bedrijf aanwezig zullen zijn. Als de bom ontploft, komen de twaalf medewerkers om het leven.
De man staat terecht voor het met opzet doden van de twaalf mensen. Maar hij kan nu niet zeggen
dat het niet zijn bedoeling (opzet) was om de twaalf mensen te doden, want wie zo’n grote bom in
zijn bedrijf af laat gaat op het moment dat er twaalf mensen aanwezig zijn, weet dat door deze daad
die twaalf mensen ook zeker zullen omkomen. Dit noemen we opzet bij noodzakelijkheidsbewustzijn.
Opzet als Mogelijkheidsbewustzijn – Dader neemt kans op gevolg voor lief.
Bij mogelijkheidsbewustzijn gaat het er om dat de dader bewust de aanwezige kans aanvaardt dat
zijn daad bepaalde gevolgen zal hebben. Hij neemt dat risico voor lief. Ook al kent hij het risico, hij
gaat toch gewoon door.
Voorbeeld: Een man rijdt in een gestolen auto. De agent die midden op de weg staat geeft de
bestuurder een stopteken. Om aan de ontdekking te ontkomen, geeft de bestuurder vol gas en rijdt
recht op de agent in. Deze laatste kan nog net opzij springen. Deze bestuurder wordt vervolgd voor
een poging tot het opzettelijk doden van de agent. Hij had misschien wel niet de bedoeling om de
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller aoumalekabdelhafid. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.22. You're not tied to anything after your purchase.