Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
Deze samenvatting van tijdvak 4 bevat alle kenmerkende aspecten die er bij horen. Ook is het een samenvatting voor hoofdstuk 4 van het boek 'de Geschiedeniswerkplaats, een historisch overzicht'. Alle belangrijke woorden zijn dik gedrukt, waardoor het makkelijker is om de woorden te leren!
Uitwerkingen Kenmerkende Aspecten tijdvak 4 VWO
1. De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een
agrarisch-urbane samenleving
Hamburg was in de 15e eeuw de machtigste stad van Noord-Europa en een internationaal
centrum van handel. Hamburgse kooplieden gaven de leiding aan de Hanze, een verbond
van tientallen handelssteden die kantoren bij elkaar hadden, samen de piraterij bestreden
en soms zelfs de wil oplegde aan hertogen en koningen. De meeste middeleeuwse steden
hadden hooguit enkele duizenden inwoners. Sommige van deze steden waren oude
romeinse steden die weer tot bloei kwamen. Voor het ontstaan van steden waren er twee
redenen. De eerste reden was dat er een einde kwam aan plunderingen van Vikingen en
andere agressieve volkeren die de nederzettingen teisterde. De tweede reden was dat er
meer mensen kwamen. Tussen 1000 en 1300 verdubbelde de Europese bevolking zich. Deze
groeiende bevolking gevoed worden door een verandering van landbouwmethode. Die
werden namelijk verbeterd, zo werd het tweeslagstelsel vervangen door een
drieslagstelsel. Dit zorgde er voor dat de boeren meer produceerde dan dat ze nodig
hadden, en konden hun overschotten verkopen op markten. Dit gaf andere op hun beurt
weer de tijd om te gaan focussen op een ambacht. In grotere steden verkochten
ambachtslieden en arbeiders niet alleen producten van de lokale markt, maar ook
luxeproducten die over afstanden werden verhandeld. De meest belangrijke handelssteden
waren Venetië en Genua in Noord-Italië, en Vlaanderen dat Brugge en Gent als
belangrijkste steden had. Met deze handel ontstond ook een geldsysteem waarbij
handelaren een wisselbrief konden krijgen van de bank. Met deze brief konden ze ergens
anders weer het geld ophalen. Met de giro konden handelaren geld overmaken van de ene
rekening naar de andere. Zo hoefde ze niet alles in een keer mee te slepen.
2. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
Steden in de 15e eeuw kregen het soms zwaar te verduren. Dit zorgde er voor dat steden
zich losmaakte van de greep van de adel. Ze kregen stadsrechten, bijvoorbeeld het recht
om een eigen bestuur te hebben, tol te heffen, en het recht om stadsmuren te bouwen. In
ruil voor deze privileges droegen steden belasting af. De adel hield nog wel enige invloed
door een baljuw aan te stellen, een soort rechter die namens hen de stadsrechtbank
voorzat. Doordat steden belasting betaalde, profiteerde veel hoge vorsten en edelen van de
rijkdom, maar aan de andere kant maakte dit ze ook afhankelijk van de steden.
De burgerij werd machtiger, en de grip van lage adelen verdween. Burgers werden
beschermd door stadsrecht en mochten zich verdedigen voor de stedelijke rechtbank. Ook
konden ze lid worden van de schutterij, de dienst die de stad beschermde, of lid te worden
van een gilde. Het gilde zorgde voor een opleiding tot een beroep, zorgde ervoor dat de
producten van goede kwaliteit waren, en dat de zieken, invaliden en weduwe van het gilde
goed werden verzorgd. De machtigste burgers waren de rijke kooplieden. Ze maakte vaak
de dienst uit en leverde de schepenen, zoals de leden van het stadsbestuur en de rechtbank
werden genoemd. Grote muren omringde de meeste steden. S’avomds zou de poort op slot
gaan, en niemand kon er meer in of uit. Het werd een stuk veiliger dan in de tijd van
monniken en ridders, maar kleine oorlogen gebeurde nog steeds.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juffrouwannemijn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.97. You're not tied to anything after your purchase.
