Summary
Samenvatting Materieel strafrecht
- Course
- Institution
Uitgebreide samenvatting
[Show more]
Seller
Follow
romanieblockeel
Content preview
De algemene bestanddelen van een misdrijfEen misdrijf is een gedraging die tegelijkertijd aan volgende 4 voorwaarden
beantwoordt:
- Een uitwendig waarneembare en menselijke gedraging die beantwoordt aan
een wettelijke misdrijfomschrijving ( materieel bestanddeel)
- Die strijdig is met het recht ( wederrechtelijkheid)
- Waaraan de dader schuld heeft ( zedelijk of moreel bestanddeel)
- En door de wetgever strafwaardig is bevonden ( strafwaardigheid)
1. Het materieel bestanddeel van een misdrijf
- Een misdrijf moet onder meer een uitwendig waarneembare en menselijke
gedraging zijn, dit betekent dat
o Er geen misdrijven kunnen worden gepleegd door dieren. Wel kan de
mens het dier gebruiken als instrument om een misdrijf te plegen
Zo is nachtlawaai door een dier een misdrijf dat ten laste wordt
gelegd van de bewaker van het dier
o Een loutere gedachte nooit een misdrijf kan zijn
Fantaseren dat je ene moord pleegt is dus gen misdrijf
Het misdrijf moet uitwendig waarneembaar zijn
Dit betekent niet dat ieder misdrijf moet bestaan in ‘iets
doen’
o er wordt een onderscheid gemaakt tussen de handelingsmisdrijven en
de verzuimsmisdrijven
een handelingsmisdrijf
je hebt een daad verricht die door de wet strafbaar is
gesteld
o bv moord, opzettelijke slagen en verwondingen
een verzuimsmisdrijf
je hebt geen daad verricht, terwijl die door de wet
geboden was
o het misdrijf schuldig verzuim, waarbij men
opzettelijk geen hulp biedt aan een persoon in
groot gevaar
een uitwendig waarneembare gedraging kan dus zowel bestaan
in ‘iets doen’ als in ‘iets niet doen’
- Uiteraard is niet iedere uitwendig waarneembare en menselijke gedraging een
misdrijf
o Er is niets mis met bv sokken breien of spaghetti koken
o De gedraging moet aan een wettelijke misdrijfomschrijving voldoen
Dan is volledig voldaan aan het materieel bestanddeel
o Wie bv een zaak die hem niet toebehoort, bedrieglijk wegneemt,
voldoet aan de wettelijke misdrijfomschrijving van ‘diefstal’
, 2. De wederrechtelijkheid
- Opdat een gedraging als ‘misdrijf’ kan worden bestempeld, moet ze in strijd
zijn met het recht
o De dader mag dus niet het recht hebben om zich zo te gedragen
o Soms is aan deze voorwaarde niet voldaan
Dat is het geval wanneer de dader beschikt over een zgn
rechtvaardigingsgrond
Er bestaan op dit moment 4 rechtvaardigingsgronden (die de
wederrechtelijkheid dus opheffen en er voor zorgen dat de dader
niet veroordeeld zal worden
Het wettelijk voorschrift en het bevel van de overheid
- Art 70 van het strafwetboek zegt het volgende: “er is geen misdrijf wanneer
het feit door de wet voorgeschreven en door de overheid bevolen is.”
o Zo is een arts wettelijk verplicht om aangifte te doen van bepaalde
ontdekte besmettelijke ziekten
Op het eerste gezicht is dit een schending van zijn
beroepsgeheim, hetgeen strafbaar is. Maar aangezien de arts
zich kan beroepen op een wettelijk plicht, is zijn gedraging in dit
geval niet wederrechtelijk en dus geen misdrijf
DIT ARTIKEL NIET TE LETTERLIJK INTERPRETEREN
Een gedraging moet niet noodzakelijk door de wet
‘voorgeschreven zijn’, in de betekenis van ‘verplicht zijn’,
om onder de rechtvaardigingsgrond te vallen
o Ook gedragingen die door de wet zijn ‘toegelaten’
of zelfs ‘geduld’ worden, zijn niet wederrechtelijk
(bv ‘opzettelijke slagen en verwondingen’ die
chirurgen continu plegen: dat zijn eerder wettelijk
toegelaten dan verplichte handelingen)
Een gedraging moet niet noodzakelijk én wettelijk
voorgeschreven zijn + door overheid worden bevolen
o Dat is enkel het geval wanneer de dader een
ondergeschikte is die niet zelfstandig, maar in
ondergeschikt verband, bepaalde handelingen
stelt.
,De wettige verdediging (noodweer)
- Deze rechtvaardigingsgrond kan worden afgeleid uit art 416 van het
Strafwetboek: “Er is noch misdaad, noch wanbedrijf, wanneer de doodslag, de
verwondingen en de slagen geboden zijn door de ogenblikkelijke noodzaak
van de wettige verdediging van zichzelf of van een ander”
- Wettelijke verdediging kan slechts onder zeer strikte voorwaarden worden
ingeroepen
o De verdediging is beperkt tot het verdedigen van de integriteit van de
persoon. DWZ dat men in België de noodweer alleen maar toelaat bij
bedreiging van iemands leven of lichamelijke integriteit (bv door
mishandelingen), van iemands persoonlijke vrijheid (bv door
ontvoering of gevangenhouding) of van zijn eerbaarheid (bv bij
verkrachting of aanranding tegen de wil van het slachtoffer).
Noodweer is dus niet toegestaan voor de verdediging van goederen
o De verdediging mag zich enkel richten tegen wederrechtelijk geweld
Zo kan een aangehoudene geen noodweer inroepen tegen een
aanhouding, die volstrekt rechtmatig gebeurede (met een
aanhoudingsbevel)
o De verdediging moet ogenblikkelijk noodzakelijk zijn
Dat betekent dat de aanval, waartg men zich verdedigt, ernstig,
actueel, zeker, plots en onverwachts moet zijn. Men zal bv
meestal geen noodweer kunnen inroepen tegen
Enkel lichte slagen (doorgaans niet ernstig genoeg)
Een aanval die niet meer actueel is en tot het verleden
behoort
(de reactie van de aangevallene is dan eerder weerwraak
dan verdediging)
Uitgelokte gewelddaden (die treden meestal niet plots op)
o De verdediging moet in verhouding zijn met de aanval (proportionaliteit)
Zo mag de verdediging niet langer duren dan nodig, of mag het
verweermiddel niet manifest te zwaar zijn enz
o De verdediging is enkel toegestaan voor zover er geen ander middel is
om de aanval af te wenden (subsidiariteit). Men kan dus geen beroep
doen op wettige verdediging indien men aan de aanval kon ontsnappen
door te vluchten, of indien men beroep kon doen op de bevoegde
overheidsdiensten
o De verdediging moet zijn ingegeven vanuit een verdedigingswil.
Dat impliceert dat iemand die zelf een aanval uitlokt met de
bedoeling daarna geweld te kunnen gebruiken geen wettige
verdediging zal kunnen inroepen
, De noodtoestand
- Er is sprake van noodtoestand wanneer het plegen van een inbreuk de enige
manier is om een hoger belang te beschermen
o Enkele voorbeelden
Een arts die de schuilplaats bekend maakte van gezochte en
voor de samenleving gevaarlijke gangsters die hij medisch
verzorgd had, werd niet veroordeeld wegens schending van het
beroepsgeheim, omdat hij zich kon beroepen op de
noodtoestand
Het meewerken aan de rechtsbedeling werd in dat geval
van hogere waarde geacht dan het beroepsgeheim
Het wettig verzet tegen misbruik door de overheid
- Men mag zich verzetten tegen handelingen van de overheid op voorwaarde
dat
o Die handelingen manifest onwettig zijn en
o Die handelingen een onherstelbaar nadeel zouden toebrengen indien
men er zich niet onmiddellijk tegen verzet
Dat kan bv het geval zijn met ernstige en onwettige inbreuken op
de fysieke integriteit, op het recht op vrijheid of op de
onschendbaarheid van de woning
o En het verzet proportioneel is
Dus in verhouding met de begane onwettigheid
De toestemming van het slachtoffer
- Door sommigen wordt de toestemming van het slachtoffer eveneens
beschouwd als een rechtvaardigingsgrond.
o Enkele voorbeelden
Het wegnemen van een zaak met toestemming van de eigenaar
is geen diefstal
Een medische ingreep door een arts met instemming van de
patiënt is geen ‘opzettelijke slagen en verwondingen’
- De toestemming van het slachtoffer geldt niet als rechtvaardigingsgrond voor
om het even welk misdrijf
o Zo blijft doden met toestemming van het slachtoffer in principe strafbaar
(uitzondering: euthanasie)
o Slechts bij een beperkt aantal misdrijven kan toestemming van het
slachtoffer als rechtvaardigingsgrond ingeroepen worden
o Anderen gaan nog verder en stellen dat toestemming van het
slachtoffer nooit als rechtvaardigingsgrond kan worden ingeroepen
Zij argumenteren dat het strafrecht behoort tot het dwingend
recht van openbare orde
Dwz dat men van de regels uit het strafrecht nooit kan
afwijken
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller romanieblockeel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.06. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62555 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now