In dit document wordt de basiskennis van Natuur & Techniek beschreven. De eerste 5 hoofdstukken gaan over het deel natuur, de laatste 5 hoofdstukken gaan over het deel techniek. In de samenvatting staat tekst met daarbij veel ondersteunde afbeelding. Erg handig dus!
Disclaimer: In dit document s...
SAMENVATTING
Toelatingstoets Natuur & Techniek voor de Pabo
In deze samenvatting wordt alle stof van natuur & techniek behandeld, zowel het deel natuur als
het deel techniek. Deze samenvatting is zelf gemaakt en heeft mij geholpen om de toets in 1x te
halen!
Erwin van den Bosch
,Inhoudsopgave
Natuur
❶ Biologische eenheid..........................................................................................................................4
Organisatie niveau cel........................................................................................................................4
Organisatieniveau orgaan en orgaanstelsel........................................................................................4
Organisatieniveau organisme.............................................................................................................5
Organisatieniveau ecosysteem...........................................................................................................7
❷ Instandhouding................................................................................................................................9
Planten staan aan de basis.................................................................................................................9
Stofwisseling bij dieren.....................................................................................................................10
Voeding............................................................................................................................................13
Beweging..........................................................................................................................................13
Afweersysteem.................................................................................................................................14
Instandhouding van ecosystemen....................................................................................................15
❸ Gedrag en interactie.......................................................................................................................16
Zintuigen...........................................................................................................................................16
Reactie..............................................................................................................................................16
Hormonen........................................................................................................................................17
Gedrag..............................................................................................................................................17
Vorm en functie................................................................................................................................17
Adaptatie..........................................................................................................................................17
Biotische en abiotische factoren.......................................................................................................18
Aanpassingen....................................................................................................................................18
❹ Voortplanting.................................................................................................................................21
Voortplanting algemeen...................................................................................................................21
Voortplanting planten......................................................................................................................21
Voortplanting schimmels..................................................................................................................22
Voortplanting dieren........................................................................................................................22
Aanpassing aan voortplanting..........................................................................................................23
Voorplanting mens...........................................................................................................................23
Erfelijkheid en genen........................................................................................................................23
❺ Groei en ontwikkeling....................................................................................................................25
Van embryo naar volwassene...........................................................................................................25
Groei en ontwikkeling bij planten.....................................................................................................25
Levenscyclus.....................................................................................................................................26
2
, Zorg voor eieren en jongen..............................................................................................................26
Biodiversiteit en evolutie..................................................................................................................26
❶ Materie en techniek.......................................................................................................................28
❷ Energie en techniek........................................................................................................................30
❸ Licht en geluid................................................................................................................................32
❹ Kracht en bewegen.........................................................................................................................35
❺ Ruimte............................................................................................................................................38
3
, ❶ Biologische eenheid
Organisatie niveau cel
Levende bouwstenen
- Alle organismen zijn opgedeeld uit cellen
- Bacteriën en ééncelligen hebben één cel
- Mensen en dieren hebben meer dan één cel
- Een cel is een levende eenheid
- Cellen hebben voeding nodig en scheiden afval af
Organellen
- Plantencellen en dierlijke cellen hebben organellen
- Organellen zijn kleine orgaantjes
- Een bacterie heeft geen organel
- Het celmembraan is een dun vliesje dat de binnenkant van de cel omsluit
- Het celplasma is een dikke vloeistof waar de andere organellen in liggen
- De celwand is een omhulsel die stevigheid geeft aan de cel
- De celkern heeft de erfelijke informatie in de vorm van DNA
- Het mitochondrion zet brandstof om in energiepakketjes voor de andere organellen
- Een vacuole is een soort opslag om nuttige of schadelijke stoffen te bewaren
- Bladgroenkorrels zetten zonlicht om in energie
Dierlijke cellen hebben geen celwand
Alleen plantencellen hebben bladgroenkorrels
Organisatieniveau orgaan en orgaanstelsel
Orgaanstelsel Belangrijkste functie Voorbeeld
Bloedvatenstelsel Transport afvalstoffen en nuttige stoffen door het lichaam Hart
Ademhalingsstelsel Opnemen van zuurstof en afgeven van koolstof Longen
Spijsverteringsstelsel Verteren van voedsel en opnemen van nuttige stoffen Maag en
darmen
Lever Verwerken van allemaal verschillende stoffen Lever
Uitscheidingsstelsel Zorgen dat afvalstoffen het lichaam verlaten Nieren
Lymfevatenstelsel Ondersteunen bloedvatenstelsel en de afweer Lymfeknoppen
Zintuigen Opvangen van prikkels uit het lichaam en de omgeving Oog, oor, neus
Zenuwstelsel Doorgeven signalen tussen zintuig, orgaan, spier en hersenen Hersenen
Hormoonstelsel Doorgeven signalen tussen verschillende organen Hypofyse
Skelet Stevigheid en vorm geven aan het lichaam Gewrichten
Spierstelsel Maakt beweging mogelijk Armspieren
Voorplantingsstelsel Voorplanting Teelballen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller erwinvandenbosch. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.88. You're not tied to anything after your purchase.
