Dit document bevat aantekeningen van de zeven gegeven hoorcolleges, die onderdeel zijn van de tentamenstof, van het vak Inleiding strafrecht, gegeven aan de Universiteit Leiden.
Het strafrecht
Strafrecht is één van de rechtsgebieden naast burgerlijk recht, bestuursrecht etc. Het is een
zelfstandig rechtsgebied, dat nauw met andere rechtsgebieden is verbonden.
Het strafrecht houdt zich bezig met het bestraffen van personen die een strafbaar feit hebben
begaan.
- Bestraffen: welke sancties kent het strafrecht wanneer en waarom mag worden gestraft?
- Hoe kan het tot bestraffing komen en hoe vindt bestraffing plaats?
- Personen: wie kunnen bestraft worden?
- Strafbaar feit: wanneer is daarvan sprake?
Strafrecht kan op verschillende manieren bekeken worden:
- Vanuit criminologie:
o Perspectief van het slachtoffer en nabestaanden
o Perspectief van de verdachte en dader
o Perspectief van de overheid
- Juristen herkennen deze perspectieven, maar stellen daarbij andere vragen. Als juristen
kijken we niet alleen naar hoe iets is, maar ook naar hoe iets zou moeten zijn.
Kader: democratische rechtsstaat
- Strafrecht bestaat in het verband van een democratische rechtsstaat:
o Strafrecht is democratisch gefundeerd
o Inzet van het strafrecht moet aan rechtsstatelijke eisen voldoen. Rechtsstatelijke
eisen zijn onder andere:
Eerbiedigen van grond- en mensenrechten
Legaliteitsbeginsel
Materieel strafrecht
Materieel strafrecht: deel van het strafrecht dat gaat over strafbare feiten en strafrechtelijke
aansprakelijkheid voor die feiten. Hoe omschrijven we he strafbare feit?
Het materiële strafrecht bepaalt welk gedrag niet is toegestaan en welke personen daarvoor kunnen
bestraft. Materieel strafrecht gaat dus over:
- Personen: wie kan strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld? Natuurlijke personen en
rechtspersonen
- Gedrag: welk gedrag is wel/niet strafbaar?
- Uitsluiting van strafrechtelijke aansprakelijkheid
- Verruiming van strafrechtelijke aansprakelijkheid
Het materiële strafrecht vinden we voornamelijk in het Wetboek van Strafrecht. We vinden ook veel
materieel strafrecht in de Wet wapens en munitie, Opiumwet en Wegenverkeerswet. Het strafrecht
in het Wetboek van Strafrecht is commuun strafrecht, alles erbuiten is bijzonder strafrecht. Een
reden waarom er bijzonder strafrecht is, is omdat die wetten vaak specifieker zijn.
Art. 1 lid 1 Sr drukt het legaliteitsbeginsel uit.
- Alleen feiten of gedragingen zijn strafbaar
- Wettelijke strafbepaling: eis van geschreven recht (lex scripta), ook wet in niet-formele zin.
Een wettelijke strafbepaling moet zo toegankelijk en voorzienbaar mogelijk zijn omschreven
(lex certa).
- Verbod van terugwerkende kracht
- Verbod van analogie
Is maken/verspreiden van beeldmateriaal van slachtoffers van strafbare feiten strafbaar?
- Art. 139f Sr: heimelijk maken beeldmaterieel in een woning
, - Art. 139g Sr: verwerven of verspreiden heimelijk gemaakt beeldmateriaal
- Art. 139h Sr: maken en verspreiden van seksueel beeldmateriaal
- Art. 441b Sr: met specifiek doel aangebrachte camera, beeldmateriaal maken
Onduidelijkheid in concrete zaak, dan is het woord aan de rechter:
- Wetshistorische interpretatie
- Grammaticale interpretatie
- Systematische interpretatie
- Teleologische interpretatie
Formeel strafrecht
Formeel strafrecht: deel van het strafrecht dat gaat over opsporing, vervolging en berechtiging van
strafbare feiten. Hoe vervolgen we degene die het strafbare feit mogelijk hebben gepleegd?
Dit deel van het strafrecht bepaalt welke regels moeten worden gevolgd wanneer een norm van het
materiële strafrecht is overtreden. Een straf kan pas worden opgelegd wanneer de daarvoor
geldende regels zijn gevolgd, die vinden we in het formele strafrecht.
Strafprocesrecht bestaat onder meer uit:
- Taakstellende normen: bepalen welke organen welke taken uitoefenen
- Bevoegdheidsverlenende normen: bepalen welke organen welke bevoegdheden in welke
gevallen en op welke gronden en voor welke duur mogen uitoefenen
Het formele strafrecht is te vinden in het Wetboek van Strafvordering.
Art. 1 Sv is het strafvorderlijk legaliteitsbeginsel
- Wettelijke grondslag nodig voor het inzetten van strafvorderlijke bevoegdheden. Wettelijke
grondslag is wet in formele zin (Muilkorf-arrest).
Typen strafvordering
- Voorbereidend onderzoek: het onderzoek hetwelk aan de behandeling ter terechtzitting
voorafgaat (art. 132 Sv).
- Onderzoek ter terechtzitting: behandeling van de zaak door de rechter
Procesdeelnemers
- Verdachte: redelijk vermoeden van schuld aan enig strafbaar feit (art. 27 Sv)
- Raadsman/vrouw: advocaat (art. 37 Sv)
- Slachtoffer: als rechtstreeks gevolg van een strafbaar feit schade of nadeel ondervonden
- Nabestaande: familieleden van een persoon wiens overlijden rechtstreeks veroorzaakt is
door een strafbaar feit (art. 51a Sv)
- Politie: taak daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde in ondergeschiktheid aan het
bevoegd gezag (art. 3 Politiewet)
o Optreden ter strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde is onder gezag van de
officier van justitie (art. 12 politiewet)
- Officier van justitie: lid van het Openbaar Ministerie
Sanctierecht
Sanctierecht: recht betreffende strafrechtelijke sancties. Hoe gaan we de straf ten uitvoer leggen?
Sanctierecht regelt welke strafrechtelijke sancties er zijn en heeft betrekking op de voorwaarden
waaronder bepaalde sancties mogen worden opgelegd en ten uitvoer gelegd. Sanctierecht vinden we
in het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering en in bijzondere wetten
, Het strafrecht maakt duidelijk wat we wel/niet mogen doen
- Heeft als belangrijkste doel het voorkomen van eigenrichting. De staat grijpt in, niet de
burger. De burger die eigen rechter speelt kan zelf strafrechtelijk aansprakelijk zijn.
Strafrecht genormeerd
- Wettelijke bepalingen stellen grenzen aan wat de strafrechtelijke overheid mag en niet mag
- Maar niet alleen de wet stelt grenzen:
o Dat doen ook internationale mensenrechten:
EVRM
IVBPR
Handvest van de Grondrecht van de Europese Unie
- Belangrijk is ook dat mensenrechten nader worden uitgewerkt:
o Europees Hof voor de Rechten van de Mens
o Hof van Justitie van de Europese Unie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lunadelange. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
