Over leren, onderwijs en instructie
De eerste cursus van de premaster Onderwijswetenschappen aan de Open Universiteit
Studiejaar: 2021/2022
Cursuscode: OB0002212233
Cursus gevolgd: Kwartiel 3 (februari – april 2022)
Tentamen: 22.04.2022
Boek: Learning Theories, An Educational Persective (8th Edition), Dale Schunk
Deze samenvatting is geschreven in het Nederlands inclusief Engelse termen. Het is gebaseerd op de
leerdoelen die worden weergegeven in yOUlearn. Hieronder zie je welke studietaken en hoofdstukken
in de samenvatting terug komen.
,ST.1 Evidence-based onderwijs (artikelen van YouLearn)
Verschillende leerstrategieën
Er zijn verschillende leertechnieken die studenten kunnen gebruiken om de resultaten te verbeteren
in verschillende domeinen. Een reden waarom onderzoek naar leertechnieken en de effectiviteit van
die technieken nog niet zijn samengekomen is dat er zo veel technieken beschikbaar zijn, dat het een
uitdaging is voor docenten om ze allemaal door te spitten en te bepalen welke techniek het meest
geschikt is én kan worden toegepast door studenten.
Leertechniek Omschrijving
Elaborative Het genereren van een verklaring waarom een expliciet vermeld feit of
interrogation concept waar is – de ‘waaromvraag’
Self-explanation Uitleggen hoe nieuwe informatie gerelateerd is aan informatie die je al
weet, of het uitleggen van de te nemen stappen tijdens het oplossen van
een probleem.
Summarization Het schrijven van een samenvatten over de te leren leerstof. Dit kan
verschillende lengtes aannemen.
Highlighting/Underlining Het markeren of onderstrepen van mogelijk belangrijke informatie van
de te leren leerstof, terwijl je het aan het lezen bent.
Keyword mnemonic Gebruik van trefwoorden en mentale beelden om verbaal materiaal te
associëren.
Imagery for text Het proberen om beelden te bedenken bij tekstmateriaal terwijl je de
leerstof leest of beluisterd.
Rereading Herbestuderen van tekstmateriaal, terwijl je het al een keer hebt
gelezen.
Practice testing Jezelf toetsen of oefentoetsen maken met betrekking tot de leerstof.
Distributed practice Het implementeren van een schema/rooster waardoor je de
leermomenten spreid over meerdere dagen/weken/maanden.
Interleaved practice Het implementeren van een schema/rooster, waardoor je verschillend
en gemixt oefenmateriaal gebruikt tijdens één sessie.
Hoge effectiviteit
Matige effectiviteit
Lage effectiviteit
Hoog effectieve leerstrategieën
o SELF-TESTING: stimuleert retrieval oefeningen en maakt een connectie met al bestaande kennis.
Het heeft meer effect als de frequentie van testen omhoog gaat en er langere periodes tussen de
toetsen zitten.
o DISTRIBUTED PRACTICE: De lange intervallen zorgen voor slechtere prestaties tussen oefensessies,
maar door het spreiden van leermomenten, verbeter je long-term retention en summatieve toets
resultaten; je stimuleert retrieval practice. Je kan tijdens de oefensessies verschillende
leertechnieken toepassen.
Matig effectieve leerstrategieën
o ELABORATIVE INTERROGATION: doordat de student een verklaring geeft voor een bepaald feit,
creëer je verbinding tussen bestaande en nieuwe kennis. Vooral wanneer voorkennis aanwezig is,
is dit een effectieve leertechniek. Let op! Discriminatie zorgt voor correcte verbindingen.
o SELF-EXPLANATION: ook hier verbind je bestaande kennis aan nieuwe kennis; je vraagt
voornamelijk jezelf af wat je nog niet weet tijdens het leren en verbind dit aan voorkennis.
2|Pagina
,o INTERLEAVED PRACTICE: het variëren van vraagtypes zorgt ervoor dat studenten verschillen
herkennen en beter begrijpen welke methode ze moeten toepassen (discriminative thinking).
Hierdoor wordt het terughalen van informatie gestimuleerd (lange termijn geheugen), mits er
wordt gewerkt met soortgelijke leerstof.
Laag effectieve leerstrategieën
o SUMMARIZATION: een kwalitatieve samenvatting schrijven vraagt om training; niet duidelijk of het
ook helpt bij het begrijpen, opslaan en onthouden van informatie.
o HIGHLIGHTING: heeft een negatieve impact, omdat enkel de focus ligt op wat er gemarkeerd is en
niet zo zeer op de verbanden die aanwezig zijn in de tekst.
o KEYWORD MNEMONICS: op de lange termijn lastig om het mentale beeld te decoderen en om te
zetten naar de gewenste informatie; kost veel tijd om beelden te creëren.
o IMAGERY USE FOR TEKST LEARNING: werkt beter tijdens het luisteren van leerstof in plaats van
lezen. Het effect bij feitelijke kennis is groter dan bij verbanden en toepassen.
o REREADING: meer informatie wordt opgeslagen (kwantitatief), of je creëert meer verschil tussen
high- en low-level informatie (kwalitatief). Twee keer bestuderen levert de grootste voordelen.
Hoe pas je dit toe in de onderwijspraktijk?
Er zijn verschillende strategieën om toe te passen waardoor studenten de leerstof beter onthouden:
1. Niet passief bestuderen maar actief leren door verbanden te leggen tussen nieuwe informatie en
voorkennis.
2. Niet stampen maar spreiden van dezelfde leeractiviteit over meerdere periodes.
3. Niet opnieuw laten bestuderen, maar ophalen uit het geheugen door vragen te stellen.
Er zijn verschillende strategieën om toe te passen waardoor studenten de leerstof beter begrijpen:
1. Laat de studenten de nieuwe leerstof in eigen woorden uitleggen.
2. Laat studenten vragen stellen of bedenken over de leerstof.
3. Laat studenten de leerstof tastbaar maken door verbanden te leggen met woorden in de tekst en
objecten/handelingen waarnaar de woorden verwijzen.
4. Laat studenten sleutelwoorden bedenken die de tekst samenvatten, maar niet direct na het lezen.
Er zijn verschillende strategieën om toe te passen waardoor studenten de leerstof beter toepassen:
1. Focus op de aanpak in plaats van de oplossing, geef dus voorbeelden van juiste uitwerkingen.
2. Afnemende ondersteuning in plaats van blijvende ondersteuning
3. Variatie in plaats van eenvormigheid, zowel in aanpak als de vormgeving van opdrachten.
Kritisch reflecteren
De effectiviteit van verschillende (uit bovenstaande) leerstrategieën, is gebaseerd op doeltreffendheid
(materialen, omstandigheden tijdens het leren, kenmerken van studenten en taakcriteria) én
mogelijkheid van implementatie. In tabel 1 vind je de criteria waarop het onderzoek is gebaseerd.
, Wiskundige concepten Herlezen Motivatie Creëren van portfolio’s
Kaarten Soort oefentoets Voorafgaande prestatie Prestatietoets
Diagrammen Groep/Individueel leren Zelfeffectiviteit Klasquizzen
Tabel 1 Criteria voor onderzoek naar verschillende leertheorieën
ST.2 Leren, leertheorieën en kennisopvattingen (H1)
Leren gedefinieerd
Een algemene definitie van leren: “Leren is een blijvende verandering in gedrag, of in het vermogen om
zich op een bepaalde manier te gedragen, die het resultaat is van oefening of andere vormen van
ervaring.” – verschillende opvatting over oorzaken, processen en gevolgen van leren.
1. LEREN HOUDT VERANDERING IN, in gedrag of het in het vermogen tot gedragsverandering. Het
wordt beoordeeld op basis van wat er wordt gezegd, geschreven of gedaan, maar ook op basis van
veranderd vermogen, zoals vaardigheden, kennis, overtuigingen en gedrag dat plaatvind wanneer
het leren plaatsvind.
2. LEREN BLIJFT IN DE LOOP VAN DE TIJD BESTAAN, met uitzondering van tijdelijke
gedragsverandering (wanneer de oorzaak wordt weggenomen, keert het oude gedrag terug).
Maar, het is niet eeuwig, want we zijn in staat om te vergeten. Wanneer iets wordt geclassificeerd
als leren, is betwistbaar.
3. LEREN VIND PLAATS DOOR ERVARING, wat gedragsverandering dat primair wordt bepaald uitsluit
(ontwikkeling van kinderen, zoals kruipen - lopen). Het gaat om feitelijke ontwikkeling van
specifiek gedrag, waarbij de omgeving invloed uitoefent, zoals het leren van taal.
Belangrijkste uitgangspunten en onderscheid tussen rationalisme en empirisme
Twee standpunten over de oorsprong van kennis en de relatie met de omgeving zijn rationalisme en
empirisme.
o RATIONALISME - kennis komt voort uit de rede, zonder toevlucht te nemen tot zintuigen.
Plato geloofde dat dingen via de zintuigen aan mensen wordt onthuld, terwijl individuen ideeën
verwerven door te redeneren of na te denken over wat ze weten. Ware kennis, of kennis van ideeën,
is aangeboren en wordt bewust gemaakt door reflectie. Informatie verkregen door zintuigen (proeven,
horen, zien, ruiken of voelen) zijn grondstoffen. De geest is er van nature om te redeneren en
betekenis te geven aan binnenkomende sensorische informatie.
Descartes gebruikte twijfel als onderzoeksmethode. Door te twijfelen kwam hij tot conclusies die
absolute waardheden waren. Het feit dat hij kon twijfelen, bracht hem ertoe te geloven dat de geest
bestaat – “Ik denk, dus ik ben.” Hij bevestigde Plato middels het dualisme tussen geest en materie. Het
denkvermogen van mensen beïnvloed acties, maar het lichaam werkt op de geest door zintuigelijke
ervaringen binnen te brengen.
Kant ging in op het dualisme. De externe wereld is ongeordend, maar wordt als ordelijk gezien,
vanwege de orde die wordt opgelegd door de geest. De wereld kan nooit worden gezien zoals hij
bestaat, maar alleen zoals hij wordt waargenomen. De rede is een bron van kennis, maar opereert
binnen het gebied van ervaring. Kennis is eerder empirisch, omdat informatie wordt overgenomen uit
de wereld en wordt geïnterpreteerd door de geest.
Descartes en Kant geloofden dat de rede handelt op basis van informatie die van de wereld is
verkregen; Plato dacht dat kennis absoluut kan zijn en is verworven door pure rede.
4|Pagina
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mstoffers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.40. You're not tied to anything after your purchase.