De aantekeningen van HC 7 van het vak Verdelingsvraagstukken gegeven in de Pre-Master Gezondheidswetenschappen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Dit document bevat de stof gegeven in het zevende college over Stelsel en Rechtvaardigheid. Belangrijke termen zijn dikgedrukt weergegeven in het ora...
7. Stelsel en Rechtvaardigheid
A. Zorgkosten, leeftijd en -stijl
Stijgende zorgkosten, stijgende opbrengsten
- Zorguitgaven relatief solidair opgebracht (inkomen en risico)
- Stijgende zorguitgaven weerspiegelen toegenomen belang gezondheid, welzijn en medische
mogelijkheden.
o Langer en gezonder leven
o Meer productiviteit
o Betere verzorging
o Meer welvaart
- Kostenstijging uiteindelijk bezien in relatie tot opbrengsten
Purchasing Power Parities (PPP’s) – Koopkrachtpariteit
- Vergelijking van uitgaven per persoon tussen landen wordt vaak in termen van PPP’s gedaan
- PPP’s = uitgaven die zijn gecorrigeerd voor het prijspeil in een land
o Maatstaf van relatieve koopkracht van verschillende landen
- Welke prijspeil neem je: algemeen of medisch? Zijn de producten werkelijk identiek?
Waarom stijgen de kosten?
- Kennis over onderliggende factoren van kostenstijging is moeilijk te verkrijgen, maar belangrijk
- Tijdreeksanalyse toont ijzeren wet: inkomen bepaalt voornamelijk uitgaven gezondheidszorg.
o Uitgaven gezondheidszorg stijgt harder dan inkomen
Vraag 1: Is gezondheidszorg een luxe goed?
Luxe goed = neemt bij toenemend inkomen een steeds groter deel van je inkomen in beslag
(inkomenselasticiteit > 1)
- Wordt geschat m.b.v. individuele huishoudbudget-onderzoeken
- Individueel onderzoek geeft echter een zwakke relatie (ca. 0,2)
- Maar: veel additionele uitgaven uitkomst van collectief besluitvormingsproces (bv. Bredere
dekking basispakket, dus geen individueel keuzeproces)
Vraag 2: Kunnen gezondheidszorguitgaven worden beïnvloed of worden ze enkel bepaald door inkomen?
Ook andere verklarende factoren te ontdekken:
- Urbanisatiegraad (+)
- Aandeel ziekenhuishulp in totale uitgaven (+)
- Huisarts als poortwachter in systeem (-)
- Fee for service dominante honoreringswijze, met name in reimbursement modellen (+);
capitation payment (-)
- Gesloten eind budgettering (-)
- Vergrijzing populatie (+)
Moeilijk te kwantificeren factoren: hogere eisen, technologie, beschikbaarheid aanbod, extra prijsstijging
Vergrijzingskosten
Bepaalt leeftijd de kosten?
- Ca. 20-25% van de kostenstijging vloeit voort uit vergrijzing
- Laatste levensjaren zijn duur, ongeacht de leeftijd
- Leeftijd op zichzelf genomen speelt een kleinere, maar belangrijke rol. De time to death is belangrijker
- Ook de wensen van ouderen nemen toe (huidig zorgniveau ontoereikend) en technische
mogelijkheden verbeteren
1
, Solidariteit en vergrijzing
- Kostenstijging aanzienlijk en moet gedragen worden door relatief weinig mensen
- Oudere bevolking (65+) maakt al bijna 50% van de kosten
- Solidariteit nog evident: breed gedragen, maar wel onder druk (ouderen worden ook steeds rijker)
- Andere kosten (bv. Pensioenen) zijn reeds gedekt
- WRR: ouderen meer zelf laten betalen | SER: ook zorgniveau moet worden bijgesteld | RVZ:
sparen voor eigen zorgconsumptie
WRR = Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid; SER = Sociaal-Economische Raad; RVZ = raad voor
Volksgezondheid en Samenleving
Vergrijzing speelt dus een rol, maar is niet allesbepalend.
Mythe
Slechte gewoontes zoals roken zorgen voor meer ziekten en andere ellende en daardoor ook tot meer
zorgkosten.
Gevolg:
- Meer ‘aandacht’ voor levensstijl en preventie
- Zorguitgaven aan preventie nog steeds laag (ca. 5%)
- Solidariteit voor mensen die ‘bewust’ risico nemen minder groot en met mensen die nog niet ziek
zijn ook
- Belangrijk argument voor preventie is niet de gezondheidswinst, maar reductie van zorgkosten
- Preventie wordt soms alleen interessant gevonden bij kostenbesparing
- Toenemende druk om ‘eigen schuld, dikke bult’ toe te passen in de zorg (bv. hogere premies
rokers of obesitas)
Ongezond gedrag leidt tot ziekte en dus tot zorgen, maar leidt gezond leven dan ook tot minder zorgkosten?
Leefstijl
- Leefstijl heeft grote gevolgen voor gezondheid en levensverwachting
- Is belangrijk om gezondheid te bevorderen. Dit kan relatief doelmatig (preventie vaak
kosteneffectief, bv. Stoppen met roken interventies)
o Maar: bespaart niet automatisch zorgkosten en dat hoeft ook niet
“The aim of health care is not to save money but to save people from preventable suffering and death.
Any potential savings on health care costs would be icing on the cake.” (Bonneux et al., BMJ, 1998)
- Het bespaart wellicht andere kosten (bv. Verzuim), maar kost ook weer meer andere (bv.
Consumptie tijdens langer leven)
- Gezondheid bevorderen: financiële prikkels helpen en zijn relatief doelmatig (Van Baal et al., 2008)
B. Eerlijke verdeling van zorglasten en -lusten
Rechtvaardige of billijke verdeling van gezondheid en zorg
- Meting en internationale vergelijking vergt kwantificering van eenzelfde criterium
- Onderscheid financiering vs. verstrekking
- Afgeleid van bezorgdheid om billijke verdeling van gezondheid
Wat is een rechtvaardige verdeling?
- Mogelijke bronnen: filosofische geschriften, beleidsdocumenten, onderzoek
- Libertaire opvatting: naar verdienste
- Egalitaire opvatting: verticale en horizontale gelijkheid (wat moet worden “geëgaliseerd”?)
o EU stelsel duidelijk egalitair geïnspireerd
- Rawlsiaans: focus op minstbedeelden
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller et98. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.81. You're not tied to anything after your purchase.
