Summary
Toerusting en vorming samenvatting moderne cultuur
- Course
- Level
Vak op de Pieter Zandt TV
[Show more]
Seller
Follow
marjavdwind
Reviews received
Content preview
Verlichting is het uittreden van de mens uit de onmondigheid die hij aan zichzelf te danken heeft. -KantIn de tijd van de verlichting heeft een grote omwenteling plaatsgevonden in de westerse cultuur, op gebied van
Godsbeeld, mensbeeld en wereldbeeld.
In de 16e en 17e eeuw hebben een aantal ontwikkelingen plaatsgevonden die de Verlichting voorbereidden:
o Door de waardering van de Klassieke Oudheid kwam de autonome mens centraal te staan.
(Renaissance)
o De aandacht verschoof van de eeuwigheid naar het hier-en-nu.
o Door ontdekkingsreizen kwamen Europeanen in aanraking met andere culturen, die men als
minderwaardig beschouwde. Dit veranderde tijdens de Verlichting.
o De reformatie benadrukte de eigen verantwoordelijkheid in omgang met God en met de Bijbel van
een ieder.
o Het gezag van de Rooms-Katholieke kerk was onder kritiek komen te staan.
o Door empirisch onderzoek (=door proeven en waarnemingen wetmatigheden in de natuur proberen
aan te tonen) veranderde het wereld- en mensbeeld.
Over het mensbeeld:
(post)moderne mensen nemen het verstand als maatstaf voor de waarheid. Rationalisme had 2 taken: 1) het
bijgeloof uit de maatschappij helpen, zoals heksen. 2) het bijgeloof onder mom van geestelijk gezag
ontkrachten. De Bijbel werd niet langer gezien als Gods openbaring (openbaringsgodsdienst), maar als een
weergave van religieuze opvatting van mensen over God (natuurlijke religie). De orde in de natuur wordt
gemaakt door het Opperwezen. Deugdzaam gedrag is belangrijk .
3e taak uit aantekeningen: bijgeloof van de Bijbel
De mens moet de moed hebben om het verstand te gebruiken, dat is de kern van het autonome denken.
Autonoom denken en handelen gaat wel volgens een morele wet, die ten diepste uit de mens voortkomt.
Wereldbeeld en Godsbeeld:
Naarmate er meer natuurwetten ontdekt werden ging men steeds materialistischer denken. Dat had gevolgen
voor het Godsbeeld: God werd nog wel erkent als schepper, maar de hand van God is niet meer te vinden in
het onderhoud en de voortdurende besturing (=deïsme).
De Franse Revolutie (1789)
1)Dit was het keerpunt van de westerse politieke en maatschappelijke idealen. Met ging voor die tijd uit van
een Goddelijke orde, met de Revolutie werd plaats gemaakt voor de rechten van de individuele (mondige)
burger en de democratie.2) De Revolutie bracht ook scheiding tussen kerk en staat. In de Nl geloofsbelijdenis
staat echter dat het de taak van de overheid is alle valse godsdiensten en afgoderijen uit te roeien.
Humanistisch Verbond (vlak na de 2e WO)
Stelt de menselijke waardigheid centraal. Humanisten zijn veelal agnosten: ze weten niet of God bestaat.
Tolerantie wordt gezien als een groot goed.
Uitgangspunt mensenrechten: de komst van de wereld, waarin de mensen vrijheid van meningsuiting en geloof
zullen genieten, en vrij zullen zijn van vrees en gebrek is verkondigd als het hoogste ideaal van de mens.
6 waarden (belangrijk) :
o Mondigheid
o Zelfbeschikking
o Vrijheid
o Tolerantie
o Emancipatie
o zelfontplooiing
Moderne wetenschap
, De moderne wetenschap heeft veel invloed in de maatschappij. Het is een product van de verlichting. Het moet
aan 2 belangrijke eigenschappen voldoen:
1) Ze moet gebaseerd zijn op empirische feiten. De bron moet in onze werkelijke kennis liggen en
controleerbaar zijn. Levensovertuiging mag geen rol spelen.
2) Theorieën moeten voldoen aan de regels van de logica. Alles moet helder beschreven worden.
Godsbestuur en het kwaad
Waarom laat God- die liefde is- het onrecht en kwaad in de wereld toe? Waar komt deze vraag vandaan? Deze
vraag komt bij de autonome mens vandaan. Zij wil het leven in de hand houden en lijden maakt hen afhankelijk
en kwetsbaar. Kwaad kan dan als belediging worden gezien.
Voltaire: God bemoeit zich niet langer met de wereld. Anderen hebben een atheïstische visie: God bestaat niet.
Als God niet bestaat straft hij ook niet en is lijden toeval. Als gevolg van dit denken neemt ons schuldbesef af.
Lijden is namelijk dan geen straf van God.
Trilemma van het kwaad:
1) God is goed
2) God is almachtig
3) Er is lijden
8 modellen:
o God is almachtig
1) Kastijdende vader
2) Straf op de zonde
3) Wonderlijke wegen
4) Pottenbakker en leem
o God is goed
1) Dualisme
2) Toelating
3) Rol v.d. mens
4) Rol v.d. satan
God uit beeld (19e eeuw)
In de 18e eeuw bleek uit het idee van het opperwezen al een vervaging van het geloof. Het opperwezen was
nog nodig om de wereld op een intelligente manier in elkaar te zetten. In de 19 e eeuw hadden Darwin,
Nietzsche en Freud echter verregaande aanvallen op het christelijk geloof en God. Enerzijds sloot men aan bij
de menselijke autonomie en de losmaking van God en Goddelijke orde. Anderzijds plaatsten zij kritische
kanttekeningen bij de vrijheid en de zelfbeschikking van mensen.
Charles Robert Darwin (1809-1882)
Leven: Was theoloog, maar had belangstelling voor de natuur. Hij was agnosticus: hij wist niet of God bestond.
In 1859 publiceerde hij zijn boek The origin of species.
Ideeën: Darwin ontdekte dat soorten kunnen ontstaan uit één oorspronkelijke soort. De zwakken stierven uit
door natuurlijke selectie: survival of the fittest. Hij verwierp in deze theorie de gedachte dat God in het begin
bepaalde soorten had geschapen.
Invloed: zijn struggle for life wordt toegepast op sociaal-economische terreinen:
o Socialisten- klassenstrijd
o Liberalen- werking op de vrije markt
o Imperialisten- uitbreiding machtsgebied op de wereld
o Nationaal-Socialisten – rassenleer
Theorieën aarde:
o Jonge aarde = 6000 jaar
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marjavdwind. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now