Summary Nectar / Biologie 4 Havo / deel Leerboek - Science
Class notes Biomaths Nectar / Biologie 4 Havo / deel Leerboek
Biology 12th edition by Sylvia s Mader Test Bank
All for this textbook (3)
Written for
Secondary school
HAVO
Biologie
4
All documents for this subject (2040)
Seller
Follow
nienke312
Reviews received
Content preview
1
H6 Voeding en vertering
6.1 Meer dan voedsel
Bouwstoffen: Voor groei en ontwikkeling van je - Eiwitten
lichaam. - Koolhydraten
- Vetten
Voor herstel bij verwondingen en - Water
beschadigingen. - Mineralen
- Vitamines
Voor aanmaak van cellen en nieuwe
weefsels.
Brandstoffen, leveren Op peil houden van - Eiwitten
door dissimilatie lichaamstemperatuur. - Koolhydraten
energie dat nodig is Alle bewegingen die je maakt. - Vetten
voor: Groei, ontwikkeling en herstel.
Beschermende Nodig om het lichaam gezond te houden. - Mineralen
stoffen: Een tekort aan mineralen en vitamines - Vitamines
kan ziektes veroorzaken. - Antistoffen
Moedermelk
Moedermelk bevat brandstoffen, bouwstoffen, beschermende stoffen en nuttige bacteriën.
De samenstelling van de moedermelk verandert in de tijd. In de eerste dagen meer eiwitten
(bouwstof), later meer vetten en koolhydraten (brandstoffen).
Een eiwit is een bouwstof. Dit gebruikt een baby om cellen te maken.
In moedermelk zitten ook vetten en koolhydraten, brandstoffen. Dit levert energie. Een baby raakt
snel warmte kwijt, daarom zijn brandstoffen nodig.
Bacteriën in de darm
De samenstelling van de darmflora (darmbacteriën) varieert per persoon. Bacteriën van het
moederlichaam en moedermelk komen in de darm van de baby terecht. Hiermee start de
ontwikkeling van de darmflora van de baby.
Moeder-kind
In het eerste levensjaar groeit een baby snel door de moedermelk. Door de melk raakt het
afweersysteem van de baby niet overbelast. Een baby herkent de moeder aan de geur.
Borstvoeding
De WHO adviseert lang borstvoeding te geven, onder andere in verband met het voorkomen van
allergieën.
Evenwichtige voeding
Een gezonde voeding voorziet in de behoeften die een mens op dat moment of in een bepaalde
levensfase heeft. Het voedsel van iedereen is afgestemd op groei, herstel of lichamelijke inspanning.
Het vet dat je niet als brandstof gebruikt, sla je op. Welvaartsziekten zijn het gevolg (bv. vetzucht,
hart- en vaatziekten). Eten en drinken kunnen het welbevinden (gezelligheid) van mensen vergroten.
, 2
6.2 Verteringsstelsel
Tanden
Melkgebit => volwassen gebit. Het gebit vermaalt voedsel. Door het grotere oppervlak van deze
kleine deeltjes samen kunnen verteringsenzymen de voedselmoleculen beter afbreken.
Verteren
Darmcellen kunnen bijvoorbeeld vitamines, glucose en zouten uit de darminhoud halen. Moleculen
van bepaalde koolhydraten, vetten, eiwitten en DNA zijn te groot. Op de vetten en disachariden na
zijn al deze stoffen macromoleculen: opgebouwd uit een groot aantal vrijwel identieke moleculen.
Verteringsenzymen breken macromoleculen (en vetten) af tot kleinere moleculen die wel door je
cellen kunnen worden opgenomen. Binas 67G-H en 71
Verteringskanaal
Het verteringsstelsel bestaat uit organen die alle bijdragen aan de stapsgewijze afbraak van
macromoleculen. Verteringskanaal:
- Mond: speekselklieren maken speeksel waardoor mond vochtig blijft of speeksel met een
enzym (amylase) dat zetmeel verteert.
- Maag: maagsapklieren maken een enzym (peptase) dat eiwitten verteert. Het enzym werkt
het beste in een zure omgeving.
- Dunne darm: enzym, gemaakt door cellen van de alvleesklier en dunne darm, verteren
vetten, DNA, bepaalde koolhydraten en eiwitten. Binas 82C
Transport
Bloed vervoert kleine moleculen van voedingsstoffen van de darm, via de lever (waar ze tijdelijk
opgeslagen worden) naar de cellen waar ze nodig zijn. Daar verlaat (door de bloeddruk) een deel van
het bloedplasma met een deel van de voedingsstoffen de haarvaten. Het vocht dat zo ontstaat, heet
weefselvocht. Je lichaamscellen nemen de voedingsstoffen op die ze nodig hebben uit het
weefselvocht.
Additieven
Kleurstoffen, geurstoffen en smaakstoffen zijn additieven: stoffen die de fabrikant aan het product
toevoegt. E-nummer (goedgekeurd door EU).
Van een aantal additieven is de ADI-waarde vastgelegd (Aanvaardbare Dagelijkse Inname). Dat is de
hoeveelheid die mensen dagelijks veilig kunnen eten zonder risico op gezondheidsklachten. Binas 95
6.3 Enzymen
Slopen
Verteringsenzymen bevorderen de afbraak van voedingsstoffen met grote moleculen => kleinere
opneembare moleculen.
Een verteringsenzymmolecuul werkt specifiek: elk enzymmolecuul past bij één bepaalde
voedingsstofmolecuul. De stof waar het verteringsenzym op inwerkt heet substraat => enzym-
substraat-complex => reactie => substraatmolecuul valt uiteen in kleinere moleculen die de darm op
kunnen nemen. Het enzymmolecuul verandert niet en kan vervolgens een nieuw substraatmolecuul
afbreken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nienke312. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.90. You're not tied to anything after your purchase.